زن در دوره قاجار: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
==حقوق زن در مقام مادر== | ==حقوق زن در مقام مادر== | ||
براساس اسناد بهجا مانده از دوران قاجار، حقوق زنان در مقام مادر را میتوان به دو دسته اسنادی که ناظر به حق حضانت زنان است و اسناد معطوف به سایر حقوق مادران تقسیم کرد. باور عموم مردم این است که در دوران قاجار، حقوق زن در مقام یک مادر در زمینه حضانت فرزندانش، در زمان طلاق یا فوت پدر، مورد توجه قرار نمیگرفت؛ درحالی که در چند مورد از اسناد به جا مانده از آن دوران نشان از نام یک زن در حکم قیم فرزند یا فرزندان به چشم میخورد. اسنادی نیز به طور صریح از حق حضانت مادر در آنها سخن گفته شده است. همچنین عموم بر این باور هستند که در زمان قاجار، حقی که زنان در آن دوران در مقام مادر داشتند با حقوق طبیعی مادران برابر نبود و آنان تنها نقش بزرگ کردن فرزندان را بر عهده داشتند و با دیگر حقوق خود آشنایی نداشتند؛ درحالی که در اسناد برآمده از عهد قاجار، مادران اختیار اموالشان را داشتند و میتوانستند درباره اموال و فرزندانشان عمل کنند. هم چنین مادرهایی بوده اند که نقشآفرینیهایی در مقابل توقیف خانه، ستم ارباب و بردن ناموس خانواده به دادخواهی دست زده اند. | براساس اسناد بهجا مانده از دوران قاجار، حقوق زنان در مقام مادر را میتوان به دو دسته اسنادی که ناظر به حق حضانت زنان است و اسناد معطوف به سایر حقوق مادران تقسیم کرد. باور عموم مردم این است که در دوران قاجار، حقوق زن در مقام یک مادر در زمینه حضانت فرزندانش، در زمان طلاق یا فوت پدر، مورد توجه قرار نمیگرفت؛ درحالی که در چند مورد از اسناد به جا مانده از آن دوران نشان از نام یک زن در حکم قیم فرزند یا فرزندان به چشم میخورد. اسنادی نیز به طور صریح از حق حضانت مادر در آنها سخن گفته شده است. همچنین عموم بر این باور هستند که در زمان قاجار، حقی که زنان در آن دوران در مقام مادر داشتند با حقوق طبیعی مادران برابر نبود و آنان تنها نقش بزرگ کردن فرزندان را بر عهده داشتند و با دیگر حقوق خود آشنایی نداشتند؛ درحالی که در اسناد برآمده از عهد قاجار، مادران اختیار اموالشان را داشتند و میتوانستند درباره اموال و فرزندانشان عمل کنند. هم چنین مادرهایی بوده اند که نقشآفرینیهایی در مقابل توقیف خانه، ستم ارباب و بردن ناموس خانواده به دادخواهی دست زده اند.<ref>باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، 1399ش، صص55-36 | ||
</ref> | |||
==حقوق و فعالیتهای اقتصادی زنان== | ==حقوق و فعالیتهای اقتصادی زنان== | ||
نقش عموم مردم در فعالیت های تولیدی و اقتصادی از جلوههای پویایی هر جامعه است و نقش زنان نیز، به شرط مهیا بودن زمینه حقوقی فعالیت آنان در این زمینهها در فعال بودن اقتصاد جامعه بسیار تأثیر گذار است. بخش زیادی از اسناد آرشیو «دنیای زنان در عصر قاجار» | نقش عموم مردم در فعالیت های تولیدی و اقتصادی از جلوههای پویایی هر جامعه است و نقش زنان نیز، به شرط مهیا بودن زمینه حقوقی فعالیت آنان در این زمینهها در فعال بودن اقتصاد جامعه بسیار تأثیر گذار است. بخش زیادی از اسناد آرشیو «دنیای زنان در عصر قاجار»<ref>آرشیو «دنیای زنان در عصر قاجار»، که اکنون از طریق سایتی به همین نام در فضای مجازی در دسترس قرار دارد، در سال ۲۰۰۹ به ابتکار افسانه نجمآبادی استاد مطالعات زنان و جنسیت در دانشگاه هاروارد و با تأمین مالی از سوی این دانشگاه، راه اندازی شد</ref><ref>باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، 1399ش، ص34</ref> مربوط به داد و ستد املاک و اموال به وسیله زنان است که در قالب انواع مقبول عقود<ref>رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، صص75-76</ref> و ایقاعات<ref>رضایی، امید، درآمدی براسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، ص74</ref> انجام شدهاند. این فعالیتها اکنون به صورت اسناد صلحنامه، اجارهنامه، بیع نامه<ref>رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، صص89-99</ref>، حبس نامه<ref>رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، ص133</ref>، افرازنامه<ref>افراز به معنای تقسیم ملک مشاع است؛ لغتنامه، ذیل مدخل افراز</ref>، نذرنامه<ref>نذر از ایقاعات است</ref> و هبهنامه<ref>رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، ص167</ref> موجود است. پژوهشگران در این حیطه معتقدند که زنان شهر نشین قاجاری در عرصه اقتصادی صاحب حقوقی بودند و آزادانه به فعالیتهای اقتصادی میپرداختند، وارد معاملات میشدند، بر اموال خود تملک داشتند و اختیار آنها را در دست داشتند.<ref>باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، 1399ش، ص52</ref> | ||
== حقوق زنان در دعاوی و مراجع قضایی== | == حقوق زنان در دعاوی و مراجع قضایی== | ||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، دوفصلنامه علمی تحقیقات تاریخ اجتماعی، شماره دوم، سال دهم، پاییز و زمستان 1399ش. | * باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، دوفصلنامه علمی تحقیقات تاریخ اجتماعی، شماره دوم، سال دهم، پاییز و زمستان 1399ش. | ||
رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1390ش. | * رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1390ش. | ||
عطایی آشتیانی، زهره، «کنشهای معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، پژوهشنامه زنان، شماره چهارم، سال یازدهم، زمستان 1399ش. | * عطایی آشتیانی، زهره، «کنشهای معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، پژوهشنامه زنان، شماره چهارم، سال یازدهم، زمستان 1399ش. | ||
مهریزی، مهدی، شخصیت و حقوق زن در اسلام، تهران، علمی و فرهنگی، 1386ش. | * مهریزی، مهدی، شخصیت و حقوق زن در اسلام، تهران، علمی و فرهنگی، 1386ش. | ||
نوری، هادی، حقوق شهروندی در ایران عهد قاجار، مطالعات جامعه شناختی، شماره 1، دوره 27، بهار و تابستان 1399ش. | * نوری، هادی، حقوق شهروندی در ایران عهد قاجار، مطالعات جامعه شناختی، شماره 1، دوره 27، بهار و تابستان 1399ش. | ||
[[رده: ویکیجنسیت]] | [[رده: ویکیجنسیت]] | ||
[[رده:نظریهها]] | [[رده:نظریهها]] |