←حقوق زنان در دعاوی و مراجع قضایی
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
نقش عموم مردم در فعالیت های تولیدی و اقتصادی از جلوههای پویایی هر جامعه است و [[نقش زنان]] نیز، به شرط مهیا بودن زمینه حقوقی فعالیت آنان در این زمینهها در فعال بودن اقتصاد جامعه بسیار تأثیر گذار است. بخش زیادی از اسناد آرشیو «دنیای [[زنان]] در عصر قاجار»<ref>آرشیو «دنیای زنان در عصر قاجار»، که اکنون از طریق سایتی به همین نام در فضای مجازی در دسترس قرار دارد، در سال ۲۰۰۹ به ابتکار افسانه نجمآبادی استاد مطالعات زنان و جنسیت در دانشگاه هاروارد و با تأمین مالی از سوی این دانشگاه، راه اندازی شد.</ref><ref> [https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_6086.html باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، 1399ش، ص34] </ref> مربوط به داد و ستد املاک و اموال به وسیله زنان است که در قالب انواع مقبول عقود<ref>رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، صص75-76</ref> و ایقاعات<ref>رضایی، امید، درآمدی براسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، ص74</ref> انجام شدهاند. این فعالیتها اکنون به صورت اسناد صلحنامه، اجارهنامه، بیع نامه<ref>رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، صص89-99</ref>، حبس نامه<ref>رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، ص133</ref>، افرازنامه<ref>افراز به معنای تقسیم ملک مشاع است؛ لغتنامه، ذیل مدخل افراز</ref>، نذرنامه<ref>نذر از ایقاعات است.</ref> و هبهنامه<ref>رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، ص167</ref> موجود است. پژوهشگران در این حیطه معتقدند که زنان شهر نشین قاجاری در عرصه اقتصادی صاحب حقوقی بودند و آزادانه به فعالیتهای اقتصادی میپرداختند، وارد معاملات میشدند، بر اموال خود تملک داشتند و اختیار آنها را در دست داشتند.<ref> [https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_6086.html باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، 1399ش، ص52] </ref> | نقش عموم مردم در فعالیت های تولیدی و اقتصادی از جلوههای پویایی هر جامعه است و [[نقش زنان]] نیز، به شرط مهیا بودن زمینه حقوقی فعالیت آنان در این زمینهها در فعال بودن اقتصاد جامعه بسیار تأثیر گذار است. بخش زیادی از اسناد آرشیو «دنیای [[زنان]] در عصر قاجار»<ref>آرشیو «دنیای زنان در عصر قاجار»، که اکنون از طریق سایتی به همین نام در فضای مجازی در دسترس قرار دارد، در سال ۲۰۰۹ به ابتکار افسانه نجمآبادی استاد مطالعات زنان و جنسیت در دانشگاه هاروارد و با تأمین مالی از سوی این دانشگاه، راه اندازی شد.</ref><ref> [https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_6086.html باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، 1399ش، ص34] </ref> مربوط به داد و ستد املاک و اموال به وسیله زنان است که در قالب انواع مقبول عقود<ref>رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، صص75-76</ref> و ایقاعات<ref>رضایی، امید، درآمدی براسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، ص74</ref> انجام شدهاند. این فعالیتها اکنون به صورت اسناد صلحنامه، اجارهنامه، بیع نامه<ref>رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، صص89-99</ref>، حبس نامه<ref>رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، ص133</ref>، افرازنامه<ref>افراز به معنای تقسیم ملک مشاع است؛ لغتنامه، ذیل مدخل افراز</ref>، نذرنامه<ref>نذر از ایقاعات است.</ref> و هبهنامه<ref>رضایی، امید، درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، 1390ش، ص167</ref> موجود است. پژوهشگران در این حیطه معتقدند که زنان شهر نشین قاجاری در عرصه اقتصادی صاحب حقوقی بودند و آزادانه به فعالیتهای اقتصادی میپرداختند، وارد معاملات میشدند، بر اموال خود تملک داشتند و اختیار آنها را در دست داشتند.<ref> [https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_6086.html باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، 1399ش، ص52] </ref> | ||
== حقوق زنان در دعاوی و مراجع قضایی== | == [[حقوق زنان]] در دعاوی و مراجع قضایی== | ||
عریضهها و استشهادنامههای بازمانده از دوران قاجار در روند پیگیری حقوق زنان در محاکم شرع و سایر مراجع قضایی آن دوران، بیانگر آن است که با آن که در دوره قاجار از هر دو نوع این اسناد استفاده شده، عریضهها در مقایسه با استشهادنامهها رواج بیشتری داشتند. پژوهشگران بیان میکنند شاید علت آن، تشکیل مجلس و تغییر نوع حکومت بوده که باعث میشد نوع درخواست مردم برای پیگیری شکایتهایشان عوض شود. باوجود آنکه عریضه میتواند به هر فردی نوشته شود که از نظر سیاسی و اجتماعی بالاتر است و میتواند پیگیر حقوق شاکی شود، اما پس از مشروطه مخاطب بیشتر عریضهها، مجلس، وزارت عدلیه و وزارت خارجه هستند و حتی در اسناد دیده شده که در پارهای موارد، افراد شکایت خود را از والیان و حکام محلی به مجلس بردهاند که شاید بتوان بیان کرد این تلاشی به منظور احقاق حقوق شهروندی مردم و به خصوص زنان ایرانی بوده است.<ref> [https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_6086.html باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، 1399ش، ص52] </ref> همچنین میتوان بهمواردی مانند اختلافات مالی و ملکی، اختلافات خانوادگی و موضوعات متفرقهای مانند سرقت، قتل، عقد اجباری و ایجاد مزاحمت نیز اشاره کرد که نمونههایی از اسناد مورد بررسی در این دوران نشان میدهد که شکایتهایی از زنان دوره قاجار در این موارد، ثبت شده است.<ref> [https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_6086.html باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، 1399ش، ص39] </ref> | عریضهها و استشهادنامههای بازمانده از دوران قاجار در روند پیگیری [[حقوق زنان]] در محاکم شرع و سایر مراجع قضایی آن دوران، بیانگر آن است که با آن که در دوره قاجار از هر دو نوع این اسناد استفاده شده، عریضهها در مقایسه با استشهادنامهها رواج بیشتری داشتند. پژوهشگران بیان میکنند شاید علت آن، تشکیل مجلس و تغییر نوع حکومت بوده که باعث میشد نوع درخواست مردم برای پیگیری شکایتهایشان عوض شود. باوجود آنکه عریضه میتواند به هر فردی نوشته شود که از نظر سیاسی و اجتماعی بالاتر است و میتواند پیگیر حقوق شاکی شود، اما پس از مشروطه مخاطب بیشتر عریضهها، مجلس، وزارت عدلیه و وزارت خارجه هستند و حتی در اسناد دیده شده که در پارهای موارد، افراد شکایت خود را از والیان و حکام محلی به مجلس بردهاند که شاید بتوان بیان کرد این تلاشی به منظور احقاق حقوق شهروندی مردم و به خصوص [[زنان]] ایرانی بوده است.<ref> [https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_6086.html باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، 1399ش، ص52] </ref> همچنین میتوان بهمواردی مانند اختلافات مالی و ملکی، اختلافات خانوادگی و موضوعات متفرقهای مانند سرقت، قتل، عقد اجباری و ایجاد مزاحمت نیز اشاره کرد که نمونههایی از اسناد مورد بررسی در این دوران نشان میدهد که شکایتهایی از [[زنان]] دوره قاجار در این موارد، ثبت شده است.<ref> [https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_6086.html باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، 1399ش، ص39] </ref> | ||
== وضعیت حقوق شهروندی زنان== | == وضعیت حقوق شهروندی زنان== |