جنسیت از دیدگاه مرتضی مطهری: تفاوت میان نسخه‌ها
←شباهت‌های زن و مرد
| خط ۶: | خط ۶: | ||
در ارتباط به جنسیت و حقوق، دو دیدگاه کلی؛ تشابه و تساوی حقوقی وجود دارد. متفکران غربی عمدتا با استناد به اشتراک زن و مرد در حیثیت و شرافت انسانی، بر تشابه حقوقی آنها تأکید می‌کنند، اما شهید مطهری ملازمه میان حیثیت مشترک انسانی و تشابه حقوقی را رد کرده و چنین تلازمی را صرفا در تساوی حقوقی می‌داند.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص128.</ref> وی مسائل مربوط به جنسیت را در یک مجموعه نظام‌مند مورد تحلیل قرار می‌دهد <ref>مطهرى، يادداشت‌ها، 1378ش، ج12، ص567.</ref> و با ارجاع به پیوند عمیق حقوق با ارزش‌های اخلاقی در سبک‌زندگی اسلامی، تشابه حقوقی را خلاف عدالت و حقوق فطری زن و مرد دانسته و معتقد است؛ اسلام بر مبنای پاره‌ای از تفاوت‌های طبیعی میان زن و مرد، تشابه حقوقی را ظلم بر زن می‌داند، لذا از امتیازات حقوقی مساوی اما متناسب با خلقت زنانه و مردانه دفاع می‌کند و آن را منطبق با عدالت و در راستای تأمین آرامش و سعادت فردی، خانوادگی و جامعه انسانی می‌داند.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص139.</ref> | در ارتباط به جنسیت و حقوق، دو دیدگاه کلی؛ تشابه و تساوی حقوقی وجود دارد. متفکران غربی عمدتا با استناد به اشتراک زن و مرد در حیثیت و شرافت انسانی، بر تشابه حقوقی آنها تأکید می‌کنند، اما شهید مطهری ملازمه میان حیثیت مشترک انسانی و تشابه حقوقی را رد کرده و چنین تلازمی را صرفا در تساوی حقوقی می‌داند.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص128.</ref> وی مسائل مربوط به جنسیت را در یک مجموعه نظام‌مند مورد تحلیل قرار می‌دهد <ref>مطهرى، يادداشت‌ها، 1378ش، ج12، ص567.</ref> و با ارجاع به پیوند عمیق حقوق با ارزش‌های اخلاقی در سبک‌زندگی اسلامی، تشابه حقوقی را خلاف عدالت و حقوق فطری زن و مرد دانسته و معتقد است؛ اسلام بر مبنای پاره‌ای از تفاوت‌های طبیعی میان زن و مرد، تشابه حقوقی را ظلم بر زن می‌داند، لذا از امتیازات حقوقی مساوی اما متناسب با خلقت زنانه و مردانه دفاع می‌کند و آن را منطبق با عدالت و در راستای تأمین آرامش و سعادت فردی، خانوادگی و جامعه انسانی می‌داند.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص139.</ref> | ||
==شباهت‌های زن و مرد== | ==شباهت‌های زن و مرد== | ||
استاد مطهری با تأکید بر برابری زن و مرد در حقوق | استاد مطهری با تأکید بر برابری زن و مرد در حقوق انسانى، معتقد است؛<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص137.</ref> زن و مرد هر دو مستقل خلق شدهاند و هرگز زن، طفیلی مرد نیست.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص134.</ref> زنان و مردان در احراز نقش‌های اجتماعی، استفاده از مواهب خلقت، تحصيل،<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص159.</ref> حق تملک و حق آزادی تفاوتی ندارند.<ref>مطهرى، يادداشت‌ها، 1378ش، ج3، ص242.</ref> هر دو جنس برای رسیدن به مقام قرب الهی از استعداد یکسان برخوردار هستند، پاداش‌های اخروی نیز صرفا نتیجه ایمان و عمل صالح است که هیچ ربطی به جنسیت افراد ندارد.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص132.</ref> زنان و مردان در حوزه اخلاق جنسی نیز به‌طور یکسان موظف به حفظ عفت و اجتناب از چشم‌چرانی هستند.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (آشنايى با قرآن(1-5))، 1377ش، ج26، ص450.</ref> او با استناد به آیات قرآن، حقوق متقابل زن و شوهر را در این گزاره تلخیص می‌کند که هر دو زينت و پوشش یکدیگر هستند<ref>سوره بقره، آیه 187.</ref> و هر دو در تولید نسل انسانی سهم مشترک دارند.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص134.</ref> وی تفاوت زنان و مردان در قدرت یادگیری را با تردید مطرح کرده و معتقد است که این تفاوت فراگیر نیست.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (زن و مسائل قضايى و سياسى)، 1377ش، ج29، ص412-411.</ref> | ||
==دلیل تفاوت‌های زن و مرد== | ==دلیل تفاوت‌های زن و مرد== | ||
شهید مطهری عدم تشابه زن و مرد در پارهاى از مسائل را لازمه عدالت و حقوق فطرى انسانی و برآمدها از جهان‌ها و طبیعت متفاوت زن و مرد می‌داند.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص139-137.</ref> زن و مرد متناسب با هدفی که برای آن آفریده شدهاند، دارای استعدادهای مناسب و نسبتا متفاوتی هستند، هر استعداد طبيعى مبناى يك حق طبيعى است. ريشه تفاوت‌ها را باید در طبيعت جست‌وجو كرد. لازمه استعدادهاى متفاوت زن و مرد، تفاوت آنها در حقوق و تکالیف است. <ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص159-158.</ref>تفاوت در نوع خلقت موجب تفاوت در وظايف، <ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص167.</ref> تحرك، جذابیت و پيشرفت مىشود.<ref>مطهرى، يادداشت‌ها، 1378ش، ج11، ص493.</ref> قانون خلقت اين تفاوت‌ها را براى اين به وجود آورده است كه پيوند خانوادگى زن و مرد را محكمتر كند. <ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص174-173.</ref> از این منظر، نهضت فمینیستی زنان غربی، حرکتی عجولانه است که هرچند زمینه‌ساز دستیابی زنان غربی به حقوق مشابه با مردان می‌شود، اما با توجه به جنسیت زنانه، هرگز حقوق مساوى با مرد پيدا نكرده‌‌اند. از منظر مرتضی مطهری، راه رسیدن زنان به سعادت و حقوق مساوى با مردان، منحصر در اين است كه مشابهت حقوقى را از ميان بردارند و بر مبنای اصل عدالت جنسیتی، حقوقى متناسب با جنسیت خود را مطالبه کنند.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص138.</ref> | شهید مطهری عدم تشابه زن و مرد در پارهاى از مسائل را لازمه عدالت و حقوق فطرى انسانی و برآمدها از جهان‌ها و طبیعت متفاوت زن و مرد می‌داند.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص139-137.</ref> زن و مرد متناسب با هدفی که برای آن آفریده شدهاند، دارای استعدادهای مناسب و نسبتا متفاوتی هستند، هر استعداد طبيعى مبناى يك حق طبيعى است. ريشه تفاوت‌ها را باید در طبيعت جست‌وجو كرد. لازمه استعدادهاى متفاوت زن و مرد، تفاوت آنها در حقوق و تکالیف است. <ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص159-158.</ref>تفاوت در نوع خلقت موجب تفاوت در وظايف، <ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص167.</ref> تحرك، جذابیت و پيشرفت مىشود.<ref>مطهرى، يادداشت‌ها، 1378ش، ج11، ص493.</ref> قانون خلقت اين تفاوت‌ها را براى اين به وجود آورده است كه پيوند خانوادگى زن و مرد را محكمتر كند. <ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص174-173.</ref> از این منظر، نهضت فمینیستی زنان غربی، حرکتی عجولانه است که هرچند زمینه‌ساز دستیابی زنان غربی به حقوق مشابه با مردان می‌شود، اما با توجه به جنسیت زنانه، هرگز حقوق مساوى با مرد پيدا نكرده‌‌اند. از منظر مرتضی مطهری، راه رسیدن زنان به سعادت و حقوق مساوى با مردان، منحصر در اين است كه مشابهت حقوقى را از ميان بردارند و بر مبنای اصل عدالت جنسیتی، حقوقى متناسب با جنسیت خود را مطالبه کنند.<ref>مطهرى، مجموعه آثار (نظام حقوق زن در اسلام)، 1377ش، ج19، ص138.</ref> | ||