پرش به محتوا

عرفی شدن نفقه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۲۵۳ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۳ اوت ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۸: خط ۱۸:


==گزارشی از مقاله==
==گزارشی از مقاله==
مشهور فقهای شیعه موارد [[نفقه]] و مقدار آن را عرفی دانسته و آن را شامل هر چه که [[زن]] با توجه به شأنش به آن نیاز دارد و بیان می کنند، با این وجود در برخی ادله و فتاوا با توجه به آیات و روایات مصداق های محدودی از [[نفقه]] که تنها خوراک، پوشاک و مسکن است به چشم می‌خورد. این تفاوت بین نظر مشهور و نظری که گستره ی [[نفقه]] را محدود می داند از شروع فقه تفریعی به خصوص از توسعه شیخ طوسی در فقه شیعه رخ می دهد. شیخ طوسی در مقدمه کتاب مبسوط خود، جامعه علمی اهل سنت و شیعه را نیازمند به کتابی می داند که به مسائل جدید فقهی بپردازد و به جای روشهای استدلالی اهل سنت استدلال های کاملاً شیعی به کار برد. روشی را که برای این کار ارائه می دهد شامل جمع آوری مسائل فقهی از کتب اهل سنت، ذکر مختصر ادله آنان و بیان ادله شیعی برای مسئله است.
نویسندگان در این مقاله، تاثیر بحث [[نفقه]] کتاب مبسوط شیخ طوسی بر بحث [[نفقه زوجه]] در فقه شیعه را مورد بررسی قرار می‌دهند. بررسی این تاثیر در سه مرحله انجام می گیرد: مطالعه تطبیقی بین کتب فقهی قبل از شیخ و کتاب مبسوط، بررسی تطبیقی کتاب مبسوط و کتب معاصر اهل سنت که مبسوط احتمالاً تحت تاثیر آنها نگارش یافته است و نیز بررسی تطبیقی کتاب مبسوط و کتب فقهی شیعه پس از آن.
نویسندگان در این مقاله، تاثیر بحث [[نفقه]] کتاب مبسوط بر بحث [[نفقه زوجه]] در فقه شیعه را مورد بررسی قرار می‌دهند. بررسی این تاثیر در سه مرحله انجام می گیرد: مطالعه تطبیقی بین کتب فقهی قبل از شیخ و کتاب مبسوط، بررسی تطبیقی کتاب مبسوط و کتب معاصر اهل سنت که مبسوط احتمالاً تحت تاثیر آنها نگارش یافته است و نیز بررسی تطبیقی کتاب مبسوط و کتب فقهی شیعه پس از آن.


===مطالعه تطبیقی بین کتب فقهی قبل از شیخ طوسی و کتاب مبسوط===
===مطالعه تطبیقی بین کتب فقهی قبل از شیخ طوسی و کتاب مبسوط===
خط ۳۲: خط ۳۱:
در مقایسه دو کتاب، ابتدا در جدولی ادله [[نفقه]] در دو کتاب را مقایسه می‌کند و بیان می دارد که از یازده دلیلی که ماوردی ذکر کرده، هفت دلیل مشترک بین دو کتاب است. سپس در جدولی به تقریر ادله می‌پردازد و نشان می‌دهد که تقریباً ادله به همان گونه‌ای در کتاب مبسوط تقریر شده‌اند که ماوردی در کتاب الحاوی تقریر نموده است. گرچه شیخ طوسی در برخی موارد مختصر تر به ادله استناد نموده است. بعد از آن مسائل مشترک بین دو کتاب را در بحث [[نفقه خادم زوجه]] در جدولی ترسیم کرده و نشان می دهد که مسائل فرعی مطرح در این بحث در هر دو کتاب مشترک است و استدلالی را که شیخ برای مسئله می آورد معمولاً همان استدلال های الحاوی است. گرچه در برخی موارد، استدلال هایی مانند قیاس یا روایت نبوی یا سیره عقلا را حذف نموده و نوعی پالایش ادله بر اساس منابع شیعی اعمال کرده است. همچنین شیخ طوسی در برخی مسائل، مختصر تر از ماوردی بحث کرده که این اختصار گاهی به دلیل نپرداختن به شقوق فرعی تری است که ماوردی بیان کرده است. بعد از آن فتاوا را در قالب جدولی ذکر می‌کند و به مقایسه بین فتاوای دو کتاب می پردازد و نشان می‌دهد که از ۳۴ مسئله‌ای که در این جدول بیان شده در ۲۳ مورد فتاوا مشترک است، در ۷ مورد شیخ با ماوردی مخالفت نموده و در ۴ مورد نیز ماوردی توقف کرده و شیخ فتوا داده است.  
در مقایسه دو کتاب، ابتدا در جدولی ادله [[نفقه]] در دو کتاب را مقایسه می‌کند و بیان می دارد که از یازده دلیلی که ماوردی ذکر کرده، هفت دلیل مشترک بین دو کتاب است. سپس در جدولی به تقریر ادله می‌پردازد و نشان می‌دهد که تقریباً ادله به همان گونه‌ای در کتاب مبسوط تقریر شده‌اند که ماوردی در کتاب الحاوی تقریر نموده است. گرچه شیخ طوسی در برخی موارد مختصر تر به ادله استناد نموده است. بعد از آن مسائل مشترک بین دو کتاب را در بحث [[نفقه خادم زوجه]] در جدولی ترسیم کرده و نشان می دهد که مسائل فرعی مطرح در این بحث در هر دو کتاب مشترک است و استدلالی را که شیخ برای مسئله می آورد معمولاً همان استدلال های الحاوی است. گرچه در برخی موارد، استدلال هایی مانند قیاس یا روایت نبوی یا سیره عقلا را حذف نموده و نوعی پالایش ادله بر اساس منابع شیعی اعمال کرده است. همچنین شیخ طوسی در برخی مسائل، مختصر تر از ماوردی بحث کرده که این اختصار گاهی به دلیل نپرداختن به شقوق فرعی تری است که ماوردی بیان کرده است. بعد از آن فتاوا را در قالب جدولی ذکر می‌کند و به مقایسه بین فتاوای دو کتاب می پردازد و نشان می‌دهد که از ۳۴ مسئله‌ای که در این جدول بیان شده در ۲۳ مورد فتاوا مشترک است، در ۷ مورد شیخ با ماوردی مخالفت نموده و در ۴ مورد نیز ماوردی توقف کرده و شیخ فتوا داده است.  


===ره آورد مقایسه دو کتاب===
====ره آورد مقایسه دو کتاب====
در نهایت، مقایسه دو کتاب مبسوط و الحاوی در چهار محور بالا نشان می دهد که شیخ در مبسوط و در بحث گستره، ملاک و مصادیق [[نفقه زوجه]] ی کتاب مبسوط، از الحاوی استفاده فراوانی کرده است. شیخ تمامی مسائل را از الحاوی اخذ نموده است و تقریباً همان ادله ماوردی را در بحث ها به کار برده است. مهمترین وجه تمایز این دو کتاب در فتاواست. شیخ در برخی از فتاوا برخلاف ماوردی فتوا داده است و در تعداد زیاد دیگری در جایی که ماوردی به ذکر اقوال بسنده کرده، فتوا داده است.
در نهایت، مقایسه دو کتاب مبسوط و الحاوی در چهار محور بالا نشان می دهد که شیخ در مبسوط و در بحث گستره، ملاک و مصادیق [[نفقه زوجه]] ی کتاب مبسوط، از الحاوی استفاده فراوانی کرده است. شیخ تمامی مسائل را از الحاوی اخذ نموده است و تقریباً همان ادله ماوردی را در بحث ها به کار برده است. مهمترین وجه تمایز این دو کتاب در فتاواست. شیخ در برخی از فتاوا برخلاف ماوردی فتوا داده است و در تعداد زیاد دیگری در جایی که ماوردی به ذکر اقوال بسنده کرده، فتوا داده است.


۳٬۱۱۷

ویرایش