جریان‌های فکری زنان ( ایران): تفاوت میان نسخه‌ها

جریان سنت‌گرایی، شامل عالمان و متدینان مسلمانی است که فهم فقهی و سنتی و متکی بر آراء پیشینان دارد. اخبار، روایات و منقولات، پایه‌ی تحلیل‌شان هست. اخباری نیستند اما نگاهی همراه با شک نسبت به استفاده از عقل در تحلیل مسائل دینی  دارند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103/ (لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص 108))]</ref>

آنان بین دین و شریعت تفکیک ایجاد نمی‌کنند و هر دو را یکی می‌دانند. در بحث حقوق معتقد به ثبات احکام شریعت هستند. خداوند قوانین ثابتی را برای انسان وضع کرده است. این قوانین تغییرناپذیرند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103/ (لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص 117))]</ref>

[[خانواده]] یک نظام طبیعی دارد و تقسیم کار در بیرون و داخل [[خانواده]] بر اساس همین نظام طبیعی شکل می‌گیرد. نظام طبیعی مبتنی بر ساختار بدنی و روانی [[زن]] و [[مرد]] هست. درواقع تمام حقوقی به [[زنان]] تعلق می‌گیرد یا از آنها سلب  میشه از همان نظام طبیعی تبعیت می‌کند. معتقدند یک [[نظام خانوادگی]] طبیعی و سالم وجود داره که جامعه باید براساس آن شکل بگیرد بقیه شکل‌های [[روابط میان زن و مرد]] انحراف از نظام طبیعی هست.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103/( لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص 117))]</ref>

حوزه [[حقوق سیاسی زنان]] شامل اظهار نظر در امور همگانی، مشارکت در انتخابات پارلمان و ریاست جمهوری، حق انتخاب کردن و انتخاب شدن، بنیان‌گذاری احزاب و جنبش‌های سیاسی، آمادگی برای قبول مسئولیت‌های بزرگ اداری و وزارتی و تصدی ریاست حکومت در جامعه مسلمانان، می‌شود. <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103/ (لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص 1178))]</ref> سنت‌گرایان قائل به عدم جواز [[مشارکت سیاسی زنان]] هستند. <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103 (لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص 119))]</ref> برای این عدم جواز به ادله‌ای استناد می‌کنند:

*امتداد اجتماعی [[قوامیت]].<ref>حسینی طهرانی، محمد حسین، رساله بدیعه؛ ترجمه چند تن از علما، مشهد، انتشارات علامه طباطبایی 1418، ص 76</ref>

*عدم دلیل برای جواز مشارکت سیاسی اجتماعی [[زنان]].<ref>حسینی طهرانی، محمد حسین، رساله بدیعه؛ ترجمه چند تن از علما، مشهد، انتشارات علامه طباطبایی، 1418، ص 133</ref>

*عدم نصب [[زنان]] برای حکومت، امارت و قضاوت در سیره پیامبر و معصومین.<ref>حسینی طهرانی، محمد حسین، رساله بدیعه؛ ترجمه چند تن از علما، مشهد، انتشارات علامه طباطبایی 1418، ص 133</ref>

تجددگرایان مسلمان کسانی هستند که معتقد به بازسازی اندیشه‌های اسلامی متناسب با عصر و زمان‌های مختلف هستند. به‌این‌صورت که هرچه با عصر ما سازگاری ندارد کنار گذاشته شود و هر چه هماهنگ با روزگار ماست،  از نو بازسازی شود. فهم آنها  فقهی، تاریخی است. <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103 (لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص108))]</ref>

در مبانی دین‌شناسی، روش فهم دین، تفکیک میان دین و شریعت و سیالیت  حقوق، سه مولفه اصلی تفکر تجددگرایان است. تجددگرایان در روش فهم دین،  نقش زمان و مکان را مورد توجه قرار می‌دهند. آن‌ها در صدد ارائه فقهی برای [[زنان]] هستند که مقتضیات زمان و مکان در آن لحاظ شده باشد. این مسئله در مواجهه با متون دینی در دو مقام خودش را نشان می‌دهد مقام گردآوری و داوری.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103 (لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص 111))] </ref>

از آیات احادیث و روایات موجود می‌توان استنباط‌هایی کرد که تاکنون نشده است و بسیاری از احادیث را میشه مختص به زمان و مکان خاصی دانست و حکم کلی از آن استخراج نکرد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103(لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص108))]</ref>

هدف از شریعت اقامه‌ی دین است و از دل دین باید استنباط و اجتهاد شود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103 (لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص108))]</ref>

از نظر آنان،انسان به حکم انسان بودن یک رشته حقوق و تکالیف دارد که فرادینی است. دین‌داری حق است نه تکلیف. انسان حق‌آگاه هست نه تکلیف‌آگاه. عادات و رسوم هر جامعه‌ای مختص همان جامعه است و تحمیل آن بر جوامع دیگر جایز نیست. نگاهی تاریخی به زندگی انسان دارند. معتقدند که ساختار کنونی [[زن]] و [[مرد]] اگر اینگونه شکل گرفته اما قابل تغییر است. اصل [[نظام خانواده]] را باید همین‌گونه نگه داریم اما باید متناسب با زمان تغییراتی ایجاد شود. [[مجتهد شبستری]] از متفکران این جریان هست. <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103( لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص 109))]</ref>

تجددگرایان [[مشارکت سیاسی زنان]] در همه حیطه‌ها، حتی ریاست حکومت را جایز می‌دانند زیرا این موضوع ذیل موضوعات اجتماعی است که دخالت فقیه در آن فقط در حد اختلاط یا عدم اختلاط با نامحرم است. فقه فقط جهت‌گیری کلی می‌دهد که این جهت‌گیری برابری و مساوات است. از نظر تجددگرایان، محدودیت‌های مشارکت [[زنان]] در زمان پیامبر به عدم توانمندی و مهارت زنان در آن زمان برمی‌گردد. <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103( لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص117))]</ref>

اصول‌گرایان درپی  به دست آوردن فهم دینی از طریق منابع معتبر اسلامی هستند و تکیه بر اصول و ارزش‌ها دارند و معتقد به پویایی دین همراه با پایایی آن هستند. <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103 (لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص 108))]</ref>

اما اصول‌گرایان در حالی‌که معتقد به ثبات در احکام هستند اختلاف و مکان و زمان را در موضوع‌شناسی احکام مورد توجه قرار می‌دهند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103 (لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص 108))]</ref>

#مقررات اجتماعی باید تابع احکام شرعی باشد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103 (لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص 115))]</ref>

اصول‌گرایان قائل به جواز [[مشارکت سیاسی زنان]] هستند اما مدیریت در موارد رهبری و قضاوت را نمی پذیرند. <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/782103 (لک‌زایی و زارعی، (بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص 121))]</ref> زیرا بین [[زن]] و [[مرد]] در اصل خلقت و حالت‌های روحی و جسمانی  تفاوت وجود دارد و اقتضای عدالت این است که هر یک از آن دو، مسئولیت‌هایی را به‌عهده بگیرند که متناسب با طبیعت و توان‌مندی جسمی و روحی‌شان باشد. <ref>صالحی نجف‌آبادی، نعمت‌الله، قضاوت زن در فقه اسلامی، پیام هاجر، شماره 232، بهمن و اسفند، 1376 ص50-52</ref> آنان به ادله ذیل برای جواز [[مشارکت سیاسی زنان]] استناد می‌کنند:

#عام بودن لزوم اهتمام به امور مسلمین در روایت پیامبر مبنی بر اینکه کسی که صبح کند و به امور مسلمانان اهتمام نورزد از ما نیست. <ref>کلینی، محمدبن‌یعقوب، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365، ص 163</ref> امور مسلمانان امور سیاسی را هم دربرمیگیرد و این روایت فقط [[مردان]] را مورد خطاب قرار نمی دهد. <ref>ارسطا، محمد جواد، زن و مشارکت سیاسی، فصلنامه علوم سیاسی، قم، شماره اول، تابستان 1377، ص 37</ref>  امام خمینی مجاهده و مخاطبه با حکومت وقت را از مسئولیت‌های زنان دانست. <ref>موسوی خمینی، روح‌الله، صحیفه امام، تهران، موسسه تنظیم نشر و آثار امام خمینی، 1385  ص 6-7</ref>

#سیره معصومان و سیره مورد تقریر معصومان؛ فعالیت‌های سیاسی [[حضرت فاطمه]] در احقاق حقوق سیاسی حضرت علی، سیره [[حضرت زینب]] در واقعه عاشورا، شواهدی هستند که اصول‌گرایان به آن استناد می‌کنند.<ref>ارسطا، محمد جواد، زن و مشارکت سیاسی، فصلنامه علوم سیاسی، قم، شماره اول، تابستان 1377، ص 139</ref>

#مهاجرت سیاسی [[زنان]] در صدر اسلام. <ref>مهریزی، زن، قم، خرم، 1377، ص 197</ref>