|
|
| خط ۳۹: |
خط ۳۹: |
|
| |
|
|
| |
|
| ==نگاه مسیحیت به مسئله جنسی==
| |
| در مسیحیت حساسیت ویژه ای به مسائل جنسی وجود دارد و پاک دامنی از آموزه های اساسی مسیح است. تعالیم کتاب مقدس و مواعظ عیسی، <ref>متی 5: 27-30.</ref> شهوت رانی و روابط جنسی نامشروع را به شدت نفی می کنند؛ <ref>New Chatholic Ecncyclopedia, p.830. </ref> همچنین هر گونه روابط جنسی بیرون از چارچوب ازدواج، به زنا تعبیر شده و ممنوع اعلام گردیده است.<ref>متی 9: 19.</ref>
| |
|
| |
| بر اساس تعالیم مسیحی، در دوران پیش از رستاخیز عیسی، انسان زیر سیطره خواهش های جسم و شهوت به سر می برد و نقش شریعت، مهار ساختن این خواهش ها بوده است. در دوران دوم (پس از رستاخیز) با به صلیب کشیده شدن جسم عیسی، انسان مؤمن به مسیح، همانند مسیح در جسم مرده است و دوباره در روح زنده گشته و از مردگان برخاسته است.<ref>ر.ک: رومیان 6: 3-4.</ref> در حیات روحانی جدید، بر بی اعتنایی به جسم و تمایلات جسمانی (از جمله غریزه جنسی) تأکید می شود. ازاین رو زندگی دنیوی و مادی از نظر مسیحیت به تبعیدگاه توصیف گردیده و لعن شده و به مواهب دنیوی نگاه منفی وجود دارد و به انسان توصیه شده از آنها دوری کند.
| |
|
| |
| بر اساس تعالیم مسیحی، انسان در خلقت اولیه اش دارای میل جنسی نبود و این میل، بعد از گناه نخستین در وی به وجود آمد. با سرکوب شهوت در مسیحیت، تلاش شد زمینه فریب و وسوسه انگیزی و بروز گناه کاهش یابد. به همین دلیل، برخی راه رهایی از هویت منفی ناشی از گناه نخستین را فرار از گناهکاری و بسترهای آن، از جمله تمایلات جنسی دانسته، رهبانیت را انتخاب می کردند.
| |
|
| |
| از سوی دیگر، در اغلب برهه های تاریخ مسیحیت، به خود لذت جنسی مشروع هم سخت گیری هایی شده است؛ چنان که به زوجین توصیه می شد از ارتباط زناشویی به منظورلذت خواهی بپرهیزید و صرفا به منظور تکثیر نسل به این ارتباط بپردازند.<ref>علیجانی، زن در آئین مسیحیت، ص177.</ref> در این تصویر رایج مسیحی، «رابطه جنسی» اگر فقط به قصد لذت بردن، بدون قصد زاد و ولد و اتحاد زن و مرد باشد، انحراف اخلاقی است<ref>Catechism Of the Catholic Church, p. 503.</ref> و برخی آن را گناهی می دانستند که باید از آن جلوگیری کرد.<ref>کونگ، زن در مسیحیت، ص55.</ref> همچنین این سخن کتاب مقدس که «ازدواج در دنیا، به خاطر تولید مثل، مجاز شمرده شده و در آخرت منسوخ می شود»،<ref>متی، 30: 22.</ref> این ذهنیت را ترویج می کرد که کارکرد ازدواج صرفا تولید مثل است.
| |
|
| |
| ==تجرد در مسیحیت==
| |
| با توجه به دیدگاه های مسیحیت درباره میل جنسی و مواهب دنیوی، طبیعی است که خانواده به عنوان یکی از نهادهای دارای جلوه مادی وجسمانی و مرتبط با شریعت، کم رنگ شده باشد و اوج کمال روحانی انسان، در رهبانیت و تجرد و گذر از خواسته های جسمانی و شهوانی جست و جو شود. در برخی برهه های تاریخ مسیحیت، اعتقاد به این مسئله که ازدواج و روابط جنسی آلوده کننده است یا موجب تهییج امیال سیر نشدنی انسان می گردد، موجب می شد رغبت به ازدواج کاهش یابد.<ref>Constructing Early Christian Familes, Family As Social Reality And Metaphor, p. 74. </ref> اینکه ازدواج برای رفع حاجت است، نه به جهت بهره بردن از یک موهبت الهی که در انسان نهاده شده، ریشه در همین دیدگاه دارد.ولس در نامه به قرنتیان می نویسد:
| |
| مرد را نیکو آن است که زن را لمس نکند؛ لکن به سبب زنا، هر مرد زوجه خود را بدارد و هر زن شوهر خود را بدارد .... می خواهم که همه مردم مثل خودم باشند، ولی هرکس نعمتی خاص از خدا دارد؛ یکی چنین و دیگری چنان. به مجردان و بیوه زنان می گویم که ایشان را نیکوست که مثل من بمانند؛ ولی اگر پرهیز ندارند، نکاح بکنند؛ زیرا نکاح از آتش هوس بهتر است.<ref>اول قرنتیان 17: 1-9.</ref>
| |
|
| |
| از همین روست که مسیحیت، ازدواج را امری دنیوی و فاقد ارزش معنوی معرفی می کرد که مهم ترین کارکرد آن، ایجاد مکانیسمی است که از طریق آن، میل جنسی ارضا شده، به پیش گیری از هوس رانی و زنا می انجامد. به بیان دیگر، خانواده پادزهری برای مشکلات جنسی<ref>Ibid, p.38.</ref> و راه جلوگیری از شهوت پرستی با تجویز مقدار کنترل شده ای از شهوت است. در کتاب مقدس آمده: آنانی که از آن مسیح می باشند، جسم را با هوس ها و شهواتش مصلوب ساخته اند. شهوت پرستی ناپاکی هایی تولید می کند و لذا ایمان داران می بایست با دوری کردن از آن، امیال و افکار خود را از شهوت دور سازند.<ref>غلاطیان 5: 22- 25.</ref> طبیعی است که چنین دیدگاه هایی، به جایگاه نازل خانواده در میان مسیحیان منجر شود.
| |
|
| |
| ===زمینه ها و عوامل ارزشمندی تجرد و رهبانیت در مسیحیت===
| |
| ====نقش تجرد عیسی و برخی حواریون در ارزش انگاری رهبانیت====
| |
| در نظر مسیحیان، عیسی بالاترین آموزگار معنوی است و هر مسیحی، باید زندگی و کردارهای او را الگوی خویش قرار بدهد و تشبه حداکثری به او بیابد. از این رو نمی توان تجرد عیسی و کم رنگ بودن خانواده در جوانب زندگی او را نادیده گرفت. عیسی می گفت: «اگر کسی نزد من می آید و پدر و مادر، زن و فرزندان، برادران و خواهران... و حتی نفس خود را نیز دشمن ندارد، شاگرد و حواری من نیست».<ref>لوقا 14: 26.</ref> علاوه بر ازدواج نکردن رهبران اصلی مسیحیت -عیسی و پولس- اینکه حواریون نیز برای همراهی با مسیح خانواده هایشان را رها کردند، <ref>متی 10: 16-23 و 34- 39 ؛ لوقا 14: 25- 27 و مرقس 1: 16- 20، 3: 31-35.</ref> بر ارزش تجرد افزود. مسیح با آمیزش جنسی در قالب ازدواج مخالفت نکرده (البته به آن توصیه نیز نکرده) و در هیچ جا تنفر خود را از این میل ابراز نکرده است، اما به نظر می رسد برآیند و پیامد انقلاب او در زمان های بعد از حیاتش، کم ارزش گردیدن میل جنسی به بهانه ارتقای ایمان بود. از این رو در دوران های بعد، خدمت به خدا و دین، در رها کردن خانواده و فراغت بال یافتن برای انجام امور دینی معنا شد.
| |
|
| |
| ====تأثیر مریم باکره بر ارزش شماری تجرد====
| |
| اینکه مریم بدون داشتن همسر و هرگونه ارتباط جنسی، <ref>لوقا 1: 31 و 34.</ref> اسوه و الگوی ایفای نقش مادری است، بر کم ارزش شدن روابط جنسی، مؤثر بوده است. تولد عیسی بدون برقراری ارتباط جنسی مادرش (مریم)، موجب می شود مهم ترین دلیل بر ارزشمندی ارتباط جنسی که فرزندآوری است، نفی شود و دیگر دلیلی برای تأیید اهمیت این میل باقی نمی ماند. زنان با الگوگیری از مریم باکره، می توانند با کم ارزش شمردن میل جنسی و ازدواج، از حوا فاصله گرفته، به مریم نزدیک شوند.
| |
|
| |
| ====سیستم روحانیت دینی مسیحی و تأثیر آن بر ارتقای جایگاه تجرد====
| |
| در تأسی به عیسی و حواریون، روحانیون دینی مسیحی (کاتولیک) و اسقفان (ارتدوکس) که نمایندگان دین، و جلوه و نماد تحقق بخشی به ارزش های مسیحی هستند، ازدواج را برای خود ممنوع دانسته، تمایلات جنسی شان را سرکوب می کنند.<ref>تجرد برای کشیشان که تا سه قرن اول مسیحیت اجباری نبود، از قرن یازدهم اجباری گردید و کشیشان کاتولیک از ازدواج منع شدند (باغبانی، «مسیحیت و جامعه شناسی خانواده»، معرفت، ش 103، ص61- 67). ارتدوکس ها برخلاف کاتولیک ها، ازدواج کشیشان را اجازه می دهند، به شرطی که پیش از انتصاب به مقام کشیشی یا شماسی ازدواج کرده باشند. همچنین در کلیسای ارتدوکس، تنها کشیشان مجرد می توانند به مقام اسقفی برسند (آناتولیوس و براون، ادیان جهان: آیین کاتولیک و مسیحیت ارتدوکس، ترجمه سید حسن اسلامی، ص94). در فرآیند نهضت اصلاح دینی، لوتر به قانون تجرد که از نظر او با انجیل تطابق نداشت، اعتراض کرد. وی می گفت این قانون، ارزش تمایلات جنسی، ازدواج و خانواده را می کاهد. وی ازدواج کشیشان را تأیید کرد. اغلب گرایش های پروتستانی ازدواج کشیشان را مجاز می دانند.</ref> از آنجا که در سلسله مراتب کلیسایی، کشیش مقامی عالی تر از مردم عادی و ابزار فیض رسانی خدا به بشر است، تجرد او بار ارزشی بیشتری به رهبانیت، نسبت به همسر گزینی و ازدواج می دهد.
| |
|
| |
| ===نگاهی تاریخی به تأثیر اندیشه مسیحی در گسترش رهبانیت و تجرد===
| |
| تا پیش از قرون سوم و چهارم، خانواده که همچنان متأثر از استحکام پیشین تاریخی و فرهنگی این نهاد بود، دارای جایگاه پررنگی بود.به تدریج در عصر کلیسای اولیه، میل به تجرد و پرهیز از رابطه جنسی شیوع یافت و پس از مدتی در داخل کلیسا، ساختارهایی همچون دیرها را ایجاد کرد؛ تا اینکه در قرون وسطی، شاهد ارزش کمتر خانواده نسبت به رهبانیت بودیم. رفته رفته از ارزش خانواده در مقابل تجرد و رهبانیت کاسته شد؛ تا آنجا که در برهه هایی، تجرد که در اوایل برای راهبه ها و اقشار خاص مطلوب بود، از اواخر قرون وسطی شکل رسمی و گسترده به خود گرفت؛ <ref>کونگ، زن در مسیحیت، ترجمه حمید بخشنده، ص 94.</ref> در این برهه، زنان به جای صومعه با عهد و پیمان هایی ساده و با زندگی زاهدانه، خانه های خود را به عنوان محل رهبانیت خود برگزیدند. در نتیجه، این باور کم رنگ شد که ازدواج نکردن صرفا برای دسته خاصی از زنان بسیار مؤمن، پسندیده است و دیگران باید به همان زندگی عادی خود ادامه دهند و همچنان ازدواج برای آنان تقدس دارد.<ref>رویتر، «زن در مسیحیت»، هفت آسمان، ش 18.</ref>
| |
|
| |
| در خلال نهضت اصلاحات دینی، انتظار می رفت بازخوانی آموزه ها به نفع خانواده باشد، ولی در پی این اصلاحات، ازدواج از آیینی در اختیار کلیسا، به کنترل دولت درآمد.<ref>New Chatholic Ecncyclopedia, p. 816.</ref> برخی معتقدند اولین ریشه بحران مدرن ازدواج و خانواده در ترک بعد الهی و سکولار شدن ازدواج و خانواده رخ می نماید که ناشی از اصلاحات پروتستانی بود.<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute, p.35.</ref> شاید بتوان مدعی شد سخت گیری کاتولیکی موجب بروز رویکردهای زن گرایانه (فمینیستی) شد و سهل گیری پروتستانی، بستری برای توسعه اندیشه های فمینیستی گردید که میانه خوبی با خانواده محوری نداشت. بدین ترتیب در دوران معاصر و هم زمان با افول جایگاه خانواده و حاکمیت اندیشه های فردگرایانه و لذت خواهانه مدرن، تجرد (که البته با تجرد رهبانی در اهداف، تفاوت هایی داشت) رواج پرشتابی یافت.
| |
|
| |
|
| ==منزلت ازدواج و خانواده در مسیحیت== | | ==منزلت ازدواج و خانواده در مسیحیت== |