←2.➞حاکمیت و کنترل بارداری
برچسبها: واگردانی دستی ویرایشگر دیداری |
|||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
فقها عمدتا کنترل باروری را در مدار احکام فردی زوجین و مرتبط با مسئله عزل بررسی کرده‌اند. مشهور فقها به‌دلیل این‌که فرزندخواهی را حق زوج می‌دانند، عزل او را جایز دانسته و امتناع زن از استقرار نطفه در رحم را بدون اذن زوج جایز نمی‌دانند. از این حکم می‌توان استنباط کرد که فرزندخواهی حق زوج است<ref> نیک‌نژاد، «وضعیت فقهی–حقوقی شروط راجع به فرزندآوری یا عدم فرزندآوری در نکاح»، 1394ش، ص109.</ref> و جواز عزل بر دیگر ابزارهای مشابه آن نیز قابل تعمیم است.<ref>رهايی و رضايی، «بررسی مبانی فقهی مسئولیت حکومت اسلامی در مساله کنترل موالید و جمعیت شهري»، 1394ش، ص296.</ref> تعدادی از فقها، فرزندخواهی را حق اختصاصی زوجه دانسته، عزل و دیگر روش‌های پیشگیری توسط زوج بدون اذن زوجه را حرام می‌دانند. برخی از محققین با توجه به آرای فقها معتقدند؛ فرزندخواهی هرچند مرتبط با مسئله عزل است، اما این دو، موضوعات جداگانه و دارای احکام متفاوتی هستند. عزل در واقع مربوط به التذاذ است. از آن‌جایی‌که زن و مرد به‌گونه‌های متفاوتی از مقاربت لذت می‌برند، عزل زن به‌دلیل این‌که به تمتع و تحقق جماع از منظر مرد صدمه می‌زند، جایز نیست، اما مرد بهتر است عزل نکند. فرزندخواهی اگر از مقتضای اطلاق نکاح باشد از حقوق مشترک زوجین می‌شود. از تلفیق دیدگاهای فقهی که عزل از سوی زوج یا زوجه را بدون رضایت دیگری موجب ثبوت دیه می‌دانند، همین مسئله استنباط می‌شود و در نتیجه هیچ‌کدام از زوجین نمی‌توانند بدون اجازه دیگری از استیلاد امتناع کنند.<ref> نیک‌نژاد، «وضعیت فقهی–حقوقی شروط راجع به فرزندآوری یا عدم فرزندآوری در نکاح»، 1394ش، ص110-111.</ref> | فقها عمدتا کنترل باروری را در مدار احکام فردی زوجین و مرتبط با مسئله عزل بررسی کرده‌اند. مشهور فقها به‌دلیل این‌که فرزندخواهی را حق زوج می‌دانند، عزل او را جایز دانسته و امتناع زن از استقرار نطفه در رحم را بدون اذن زوج جایز نمی‌دانند. از این حکم می‌توان استنباط کرد که فرزندخواهی حق زوج است<ref> نیک‌نژاد، «وضعیت فقهی–حقوقی شروط راجع به فرزندآوری یا عدم فرزندآوری در نکاح»، 1394ش، ص109.</ref> و جواز عزل بر دیگر ابزارهای مشابه آن نیز قابل تعمیم است.<ref>رهايی و رضايی، «بررسی مبانی فقهی مسئولیت حکومت اسلامی در مساله کنترل موالید و جمعیت شهري»، 1394ش، ص296.</ref> تعدادی از فقها، فرزندخواهی را حق اختصاصی زوجه دانسته، عزل و دیگر روش‌های پیشگیری توسط زوج بدون اذن زوجه را حرام می‌دانند. برخی از محققین با توجه به آرای فقها معتقدند؛ فرزندخواهی هرچند مرتبط با مسئله عزل است، اما این دو، موضوعات جداگانه و دارای احکام متفاوتی هستند. عزل در واقع مربوط به التذاذ است. از آن‌جایی‌که زن و مرد به‌گونه‌های متفاوتی از مقاربت لذت می‌برند، عزل زن به‌دلیل این‌که به تمتع و تحقق جماع از منظر مرد صدمه می‌زند، جایز نیست، اما مرد بهتر است عزل نکند. فرزندخواهی اگر از مقتضای اطلاق نکاح باشد از حقوق مشترک زوجین می‌شود. از تلفیق دیدگاهای فقهی که عزل از سوی زوج یا زوجه را بدون رضایت دیگری موجب ثبوت دیه می‌دانند، همین مسئله استنباط می‌شود و در نتیجه هیچ‌کدام از زوجین نمی‌توانند بدون اجازه دیگری از استیلاد امتناع کنند.<ref> نیک‌نژاد، «وضعیت فقهی–حقوقی شروط راجع به فرزندآوری یا عدم فرزندآوری در نکاح»، 1394ش، ص110-111.</ref> | ||
===2. حاکمیت و کنترل بارداری=== | ===2. حاکمیت و کنترل بارداری=== | ||
برخی | برخی فقها به‌دلیل این‌که؛ دلالت آیات و روایات را صرفا بر مطلوبیت تکثیر نسل دانسته و وجوب را از هیچ‌کدام قابل استنباط نمی‌دانند،<ref>نیک‌کار و امامی نمین، «بررسی احکام کنترل موالید و پیشگیری از بارداری، با رویکردی بر ضرورت افزایش و بحران پیری جمعیت»، 1398ش، ص372.</ref> از سوی دیگر، تنگناهای اقتصادی و نرخ بالای رشد جمعیت را موجب تخریب محیط زیست تلقی می‌کنند، با تحدید باروری موافق بوده و معتقدند که حکومت‌‌ها باید در این زمینه برنامه‌ریزی داشته باشند و در صورت لزوم، خانواده‌ها را وادار به تحدید بارداری کنند.<ref>نیک‌کار و امامی نمین، «بررسی احکام کنترل موالید و پیشگیری از بارداری، با رویکردی بر ضرورت افزایش و بحران پیری جمعیت»، 1398ش، ص367.</ref> گروهی دیگر، با استناد به آیات و روایات، احترام به مخلوق الهی، نگرانی از نابودی بشر، تکثیر جمعیت مسلمانان، افزایش توان‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی امت اسلامی،<ref>رهايی و رضايی، «بررسی مبانی فقهی مسئولیت حکومت اسلامی در مساله کنترل موالید و جمعیت شهري»، 1394ش، ص295-296.</ref> تحدید باروری را غیر مجاز، مخالف فلسفة اسلام و روح ایمان عنوان کرده‌اند.<ref>نیک‌کار و امامی نمین، «بررسی احکام کنترل موالید و پیشگیری از بارداری، با رویکردی بر ضرورت افزایش و بحران پیری جمعیت»، 1398ش، ص367.</ref> برخی جامعه‌شناسان نیز در تأیید این دیدگاه معتقدند: خانواده پر اولاد موجب تقویت فضایل اخلاقی در خانواده شده و جامعه هم طبعا از استحکام خانواده‌ها بهره‌مند می‌شود.<ref>علایی‌نوین و آل‌رسول، «بازپژوهی رویکردهای فقهی در مباحث کنترل جمعیت و تنظیم خانواده»، 1393ش، ص143.</ref> | ||
===3. اجماع فقهی در کنترل بارداری=== | ===3. اجماع فقهی در کنترل بارداری=== | ||
طبق ديدگاه اسلام؛ فزوني كمي و كيفي جمعيت بايد با هم مورد توجه قرار گيرند.<ref>عظیم‌زاده اردبيلی و جلالي، «آسیب‌شناسی سیاست کنترل موالید و قانون تنظیم خانواده»، 1397ش، ص136.</ref> همان‌گونه که فرزندآوری دارای اهمیت بنیادین است،<ref> سوره نحل، آیه 72.</ref> تربیت فرزندان نیز از اهمیت محوری برخوردار است.<ref>فلسفي، الحديث، 1368ش، ج3، ص213. </ref> اصل اولیه، افزایش باروری بوده و تحدید آن، یک استثنا است. زوجین و حاکمان جامعه اسلامی در اصل وظیفه دارند که مجری دستورات اولیة شرع بوده و برای افزایش باروری تلاش کنند، اما در حالاتی که ضرروت‌ها و مصالحی موجب پدید آمدن احکام ثانویه شوند، می‌توانند متناسب با شرایط پیش آمده، برای تحدید باروری نیز برنامه‌ریزی کنند. از ترکیب ادله موافقین و مخالفین، استفاده می‌شود، در وضعیتی که جامعه با کاهش جمعیت مواجه باشد، مطابق هردو دیدگاه؛ باید تدابیری در سطح خرد و کلان برای افزایش باروری سنجیده شده و با جدیت بیشتر اجرایی شوند. در خصوص مرجعی که ضرورت کنترل باروری را تشخیص دهد، اختلاف نظر است؛ برخی از فقها، نظر اهل خبره را معتبر می‌دانند و برخی دیگر معتقد به تشخیص ولی فقیه هستند.<ref>نیک‌کار و امامی نمین، «بررسی احکام کنترل موالید و پیشگیری از بارداری، با رویکردی بر ضرورت افزایش و بحران پیری جمعیت»، 1398ش، ص368.</ref> | طبق ديدگاه اسلام؛ فزوني كمي و كيفي جمعيت بايد با هم مورد توجه قرار گيرند.<ref>عظیم‌زاده اردبيلی و جلالي، «آسیب‌شناسی سیاست کنترل موالید و قانون تنظیم خانواده»، 1397ش، ص136.</ref> همان‌گونه که فرزندآوری دارای اهمیت بنیادین است،<ref> سوره نحل، آیه 72.</ref> تربیت فرزندان نیز از اهمیت محوری برخوردار است.<ref>فلسفي، الحديث، 1368ش، ج3، ص213. </ref> اصل اولیه، افزایش باروری بوده و تحدید آن، یک استثنا است. زوجین و حاکمان جامعه اسلامی در اصل وظیفه دارند که مجری دستورات اولیة شرع بوده و برای افزایش باروری تلاش کنند، اما در حالاتی که ضرروت‌ها و مصالحی موجب پدید آمدن احکام ثانویه شوند، می‌توانند متناسب با شرایط پیش آمده، برای تحدید باروری نیز برنامه‌ریزی کنند. از ترکیب ادله موافقین و مخالفین، استفاده می‌شود، در وضعیتی که جامعه با کاهش جمعیت مواجه باشد، مطابق هردو دیدگاه؛ باید تدابیری در سطح خرد و کلان برای افزایش باروری سنجیده شده و با جدیت بیشتر اجرایی شوند. در خصوص مرجعی که ضرورت کنترل باروری را تشخیص دهد، اختلاف نظر است؛ برخی از فقها، نظر اهل خبره را معتبر می‌دانند و برخی دیگر معتقد به تشخیص ولی فقیه هستند.<ref>نیک‌کار و امامی نمین، «بررسی احکام کنترل موالید و پیشگیری از بارداری، با رویکردی بر ضرورت افزایش و بحران پیری جمعیت»، 1398ش، ص368.</ref> | ||