بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲: | خط ۲: | ||
|تصویر=غلامی.jpg | |تصویر=غلامی.jpg | ||
|نام استاد= دکتر علی غلامی | |نام استاد= دکتر علی غلامی | ||
|نام جزوه= زن در ادیان | |نام جزوه= [[زن در ادیان]] | ||
|مرکز آموزشی=دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام | |مرکز آموزشی=دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام | ||
|مقطع تحصیلی=کارشناسی ارشد | |مقطع تحصیلی=کارشناسی ارشد | ||
خط ۸: | خط ۸: | ||
==منزلت [[ازدواج]] و [[خانواده]] در مسیحیت== | ==منزلت [[ازدواج]] و [[خانواده]] در مسیحیت== | ||
از اصول تعالیم کلیسایی، معتبر دانستن نهاد [[خانواده]] و | از اصول تعالیم کلیسایی، معتبر دانستن نهاد [[خانواده]] و تفاوتگذاری کتاب مقدس میان [[ازدواج]] ([[روابط جنسی]] در چارچوب [[خانواده]]) با سایر مدلهای [[ارتباط جنسی و زناشویی]] است.<ref>عبرانیان 4: 13.</ref> در مسیحیت تأکید میشود که پیوند عمیق زندگی و محبت که [[زناشویی]] را به وجود میآورد، توسط خالق وضع شده و او قوانین مناسب آن را اعطا کرده است و [[خانواده]]، یک نهاد صرفاً انسانی و برآمده از فرهنگها نیست. <ref>Catechism of the Catholic Church, p. 359.</ref> [[خانواده]] مسیحی یک کلیسای خانگی معرفی شده و بر وظیفه تبلیغی و تبشیری آن تأکید میگردد.<ref>جمعی از اساقفه مسیحی، تعالیم کلیسای کاتولیک، ترجمه: احمدرضا مفتاح و دیگران، ص 581- 582.</ref> به منظور تبیین اهمیت [[ازدواج]] و تشکیل [[خانواده]] در مسیحیت، برخی محورهای الهیات و متون مسیحی را که به بازتاب این جایگاه میپردازند، شرح میدهیم: | ||
===تأکید بر بعد الهی [[خانواده]] و تطبیق آن بر تثلیث=== | ===تأکید بر بعد الهی [[خانواده]] و تطبیق آن بر تثلیث=== | ||
از منظر مسیحیت، خود خداوند ساختار [[خانواده]] را برپا کرده است و لذا [[خانواده]] بنیانی الهی دارد.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 359.</ref> خداوند از همان ابتدا با آفرینش [[زن]] و [[مرد]]، به دنبال تشکیل و بناگذاری نهاد [[خانواده]] بوده است.<ref group="پانویس">عیسی در همین زمینه | از منظر مسیحیت، خود خداوند ساختار [[خانواده]] را برپا کرده است و لذا [[خانواده]] بنیانی الهی دارد.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 359.</ref> خداوند از همان ابتدا با آفرینش [[زن]] و [[مرد]]، به دنبال تشکیل و بناگذاری نهاد [[خانواده]] بوده است.<ref group="پانویس">عیسی در همین زمینه میگوید: «...خالق در ابتدا ایشان را [[مرد]] و [[زن]] آفرید و از این جهت، [[مرد]]، [[پدر]] و [[مادر]] خود را رها کرده و به [[زن]] خویش بپیوندد و هر دو یک تن خواهند شد؛ بنابراین بعد از آن، دو نیستند بلکه یک تن هستند. پس آنچه را خدا پیوست، انسان جدا نسازد».</ref> <ref>متی 19: 3- 5</ref>مسیحیت مدعی است این بنیان خردمندانه و دوراندیشانه خداوند خالق است که در نهاد شر ([[تمایلات جنسی]])، تمایلات عاشقانه و محبتآمیز را نهادینه ساخته است.<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute, p. 17,35.</ref> مسیحیت نگاهی رازگونه به [[ازدواج]] دارد که میتوان در نحوه ترسیم ارتباط [[ازدواج]] و تثلیث، بخشی از آن را دید؛ <ref>Catechism of the Catholic Church, p. 45-55.</ref> پیوند اشخاص در [[ازدواج]]، نشان و صورتی از پیوند [[پدر]] و [[پسر]] در روح القدس توصیف میشود. | ||
=== | ===قراردادن [[خانواده]] در زمره شعائر هفتگانه کلیسایی و سر عظیم دانستن آن=== | ||
مسیحیت از [[ازدواج]] به عنوان یک سر عظیم یاد | مسیحیت از [[ازدواج]] به عنوان یک سر عظیم یاد میکند<ref>افسسیان 5: 22-32.</ref> که هرکسی را یارای رسیدن به راز آن نیست.<ref>متی 7: 6.</ref> در الهیات مسیحی تأکید شده خداوند قدرت مطلق خود را به «اسرارآمیزترین» وجه نشان میدهد؛ از [[ازدواج]] به عنوان ظرفی برای آشکار شدن ارزشهای کلیسایی سخن گفته شده<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute, p.39.</ref> و تصریح گردیده یکی از متعالیترین نشانههای محبت خدا به بشر در سر [[ازدواج]] نهفته است. از سوی دیگر، قرار گرفتن [[ازدواج]] در زمره آیینهای مقدس هفتگانه مسیحیت کاتولیک، زمانی اهمیت خود را به رخ میکشد که دانسته شود این آیینها، علت و اسباب و مسیر نیل به فیض الهی از طریقی نامرئی هستند.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 255</ref> خداوند به همه فیض میرساند، ولی در لحظات، خاص از جمله انجام آیینهای مقدس، فیض خاص میرساند. در واقع این شعائر، برای نجات بشر ضروری هستند<ref>زیبایی نژاد، مسیحیتشناسی مقایسهای، ص 315.</ref> و به انسان به منظور نیل به نجات و رستگاری مدد میرسانند.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 258.</ref> | ||
===[[ازدواج]] به مثابه عهدی الهی=== | ===[[ازدواج]] به مثابه عهدی الهی=== | ||
متألهان مسیحی [[ازدواج]] را عهدی میان [[زن]] و [[مرد]] | متألهان مسیحی [[ازدواج]] را عهدی میان [[زن]] و [[مرد]] میدانند.<ref>ملاکی 14: 2.</ref> با توجه به نقش محوری مفهوم عهد در الهیات مسیحی (که در عهد جدید در مقابل عهد عتیق بازتاب یافته)، از سنخ عهدبودن [[ازدواج]] نشاندهنده اهمیت آن است. | ||
===توجه به کارکردهای تربیتی اجتماعی [[خانواده]] و اهتمام به ارتقای موقعیت آن=== | ===توجه به کارکردهای تربیتی اجتماعی [[خانواده]] و اهتمام به ارتقای موقعیت آن=== | ||
ضرورت احترام به | ضرورت احترام به [[والدین]]،<ref>کولسیان 20: 3 و افسسیان 1: 4-6 و مرقس 18: 19.</ref> تأکید بر وظیفه تخطیناپذیر [[والدین]] در تربیت و آموزش فرزندان،<ref>امثال 22: 6 و تثنیه 6: 6-7.</ref> لزوم تأدیب و نصیحت فرزندان، <ref>افسسیان 6: 4.</ref> توصیه به اطاعت [[زن]] از [[شوهر]] و احترام به او و محبت [[مرد]] به [[زن]] و صیانت از او،<ref>همان 22: 5-33.</ref> و نیز کنترل شهوت، <ref>ر.ک: باغبانی، «مسیحیت و جامعهشناسی [[خانواده]]»، به نقل از: آگوستین، رساله پیرامون [[ازدواج]] و [[شهوت]]، ص 1- 17.</ref> از جمله محورهای مورد توجه کلیسا در مسیر تحکیم [[خانواده]] است. بر نقش تربیت کنندگی [[والدین]]، به ویژه تربیت دینی نیز توجه داده شده است و [[خانواده]] به مثابه کلیسایی کوچک، نقش مکمل کلیسا در تربیت دینی را ایفا میکند: «آن که [[پسر]] خویش را دوست میدارد، تازیانه را فراموش نمیکند... آن که [[پسر]]ش را تربیت کند، از او خرسند خواهد شد». <ref>بن سیرا 30: 1-2.</ref> | ||
کارکرد اجتماعی [[خانواده]] نیز در جامعه مسیحی اهمیتی اساسی دارد <ref>افسسیان 5: 21.</ref> و [[خانواده]] هسته اصلی زندگی اجتماعی تلقی شده است.<ref>Catechism of the Catholic Church, p.476.</ref> در تعالیم نوین مسیحی تصریح شده [[خانواده]] در مقایسه با سایر نهادهای اجتماعی باید دارای اولویت باشد و به آن اهتمام بیشتری شود.<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute, p. 49.</ref> به همین دلیل، کلیسا لزوم حمایت نهادهای تخصصی از مردان و [[زنان]] به منظور | کارکرد اجتماعی [[خانواده]] نیز در جامعه مسیحی اهمیتی اساسی دارد <ref>افسسیان 5: 21.</ref> و [[خانواده]] هسته اصلی زندگی اجتماعی تلقی شده است.<ref>Catechism of the Catholic Church, p.476.</ref> در تعالیم نوین مسیحی تصریح شده [[خانواده]] در مقایسه با سایر نهادهای اجتماعی باید دارای اولویت باشد و به آن اهتمام بیشتری شود.<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute, p. 49.</ref> به همین دلیل، کلیسا لزوم حمایت نهادهای تخصصی از [[مردان]] و [[زنان]] به منظور توانمندسازی حضور آنان در [[خانواده]] را گوشزد میکند.<ref>The Social Agenda of the Catholic Church, p. 147.</ref> | ||
===وضع قوانین در راستای تحکیم [[خانواده]]=== | ===وضع قوانین در راستای تحکیم [[خانواده]]=== | ||
در مسیحیت، قواعدی برای انتظام بخشی به [[ازدواج]] و [[خانواده]] تدوین شده است؛ به عنوان نمونه، تنها راه انحصاری ارضای میل | در مسیحیت، قواعدی برای انتظام بخشی به [[ازدواج]] و [[خانواده]] تدوین شده است؛ به عنوان نمونه، تنها راه انحصاری [[ارضای میل جنسی]]، تشکیل [[خانواده]] است و فقط در این صورت مبارک و مورد تأیید خداوند است<ref>علیایی و محمدیان، دایرهالمعارف کتاب مقدس، ص 631.</ref> و افرادی که بدون [[ازدواج]] [[ارتباط جنسی]] برقرار میکنند، فاسق نامیده شدهاند.<ref>عبرانیان 13: 4</ref>. <ref group="پانویس">البته در میان برخی اندیشمندان مسیحی، به نوعی میان [[روسپیگری]] و [[زنا]] تفاوت گذاشته شده و جملاتی از آگوستین و آکویناس در دست است که [[روسپیگری]] را برای کنترل [[شهوت]] در جامعه اجازه میدهند.</ref> <ref>علیجانی، [[زن]] در مسیحیت، ص 201</ref>مسیحیت کاتولیک بر منع [[چندهمسری]] و [[طلاق]] تأکید، و بر ثبت رسمی [[ازدواج]] در کلیسا، منع [[ازدواج]] با برخی از خویشان، و ضرورت [[ازدواج]] با هم کیش اصرار میورزد. همچنین [[سقط جنین]] و شبیهسازی را نیز تهدیدی برای نظام [[خانواده]] میداند و در راستای صیانت از [[خانواده]] با آنها مخالفت میکند.<ref>خروج 20: 13؛ ارمیا 5: 1.</ref> | ||
==کارکردهای [[خانواده]] در مسیحیت== | ==کارکردهای [[خانواده]] در مسیحیت== | ||
در زمره کارکردهای [[خانواده]] مسیحی | در زمره کارکردهای [[خانواده]] مسیحی میتوان به این محورها اشاره کرد: [[تولید مثل]]، حمایت و مراقبت، جامعهپذیری، تنظیم [[رفتار جنسی]]، ایجاد محبت و وفاداری، یکیشدن، عاطفه و همراهی، تأمین اقتصادی و تربیت دینی و اجتماعی.<ref>بستان، «کارکردهای [[خانواده]] از منظر اسلام و [[فمنیسم]]»، حوزه و دانشگاه، ش 25.</ref> کتاب مقدس، نگهبانی از کلیسای خدا را متوقف بر اهمیت دادن به [[خانواده]]، وفاداری و نگهداری از خانه، [[ازدواج]]، ارتباط [[خانوادگی]] و تربیت فرزندان میداند.<ref>اول تیموتائوس 3: 2 و 4-5.</ref> <ref group="پانویس">البته جای بررسی دارد که چه میزان از این کارکردهای مورد تأکید مسیحیت برای [[خانواده]]، در دوران معاصر و به اقتضای رونقگرفتن بحث [[خانواده]] پدید آمده و چه میزان از آنها از بدو مسیحیت در زمره کارکردهای این نهاد ملحوظ بوده است.</ref> در میان کارکردهای [[ازدواج]] و آثار تشکیل [[خانواده]]، باروری از جایگاه ویژهای برخوردار است. مسیحیت تصریح میکند که «باروری هدف [[ازدواج]] است و کلیسا تعلیم میدهد که هر عمل [[ازدواج]] به خودی خود باید برای تولید زندگی انسانی تنظیم شده باشد».<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 508.</ref> پیشینه مسیحیت نشان میدهد فرزندآوری، گاهی به عنوان تنها عامل و پیامد تشکیل [[خانواده]]<ref>جرج برانتل، آیین کاتولیک، ترجمه حسن قنبری، ص 233.</ref> و گاهی به عنوان حلقه اصلی پیوند سایر کارکردها مدنظر بوده است. | ||
==جایگاه | ==جایگاه نازلتر [[خانواده]] در قیاس با [[تجرد]] در مسیحیت== | ||
در تعالیم مسیحی، [[ازدواج]] امری مقدس است و نفی | در تعالیم مسیحی، [[ازدواج]] امری مقدس است و نفی نمیشود، <ref>اول تیموتائوس 4: 1-5.</ref> ولی هم زمان، [[خانواده]] کمارزشتر از رهبانیت و [[تجرد]] است. <ref>Constructing Early Christian Families, p. 226.</ref> از این رو تعالیم مسیحی از جایگاه درجه دومی (پسا [[تجرد]]ی) و در مرتبه نازل تر [[خانواده]] در قیاس با تجرد و رهبانیت سخن می گویند. بر خلاف عهد عتیق، عهد جدید، [[تجرد]] را به طور خاص ستوده است.<ref>کونگ، [[زن]] در مسیحیت، ترجمه طیبه مقدمی و حمید بخشنده، ص 59.</ref> [[بکارت]] در عهد عتیق، عنوانی حقارتآمیز بود؛ ولی در عهد جدید به دلیل پیدایش مفهوم [[ازدواج]] با خدا یا مسیح، [[بکارت]] دارای بار ارزشی شد.<ref>علیایی و محمدیان، دایرهالمعارف کتاب مقدس، ص 627.</ref> پولس در همین زمینه میگوید: «کسی که [[ازدواج]] میکند، کار خوبی میکند و کسی که [[ازدواج]] نمیکند، کار مهمتری میکند».<ref>اول قرنتیان 7: 36- 38.</ref> تجرد در مقایسه با [[ازدواج]]، راه نزدیکتری برای رسیدن به فیض و بهرهمندی از نجات است؛ گرچه [[ازدواج]] نیز در مرتبه بعدی اهمیت است و نفی نمیشود: «هرکس [[ازدواج]] را تحقیر کند، عظمت تجرد را نیز کوچک میشمرد و هرکسی که آن را تحسین کند، [[تجرد]] را بیشتر تحسین میکند و شکوه و عظمت میبخشد».<ref>Catechism of the Catholic Church, p.363.</ref> عیسی خود میگفت همه، قدرت ترک [[ازدواج]] به خاطر ملکوت خدا را ندارند<ref>متی 19: 11- 12.</ref> و بر اساس تعلیم کتاب مقدس که «اما هر عضوی را یک کار نیست»،<ref>رومیان 12: 4.</ref> برخی که از مراتب معنوی بالاتری برخوردارند، [[ازدواج]] میکنند و بقیه که مرتبتی پایینتر دارند، به زندگی [[متأهل]]انه خود ادامه میدهند. | ||
==تحولات تاریخی [[خانواده]] در مسیحیت== | ==تحولات تاریخی [[خانواده]] در مسیحیت== | ||
تجرد از زمان پولس به آرمان مسیحیت بدل شد، ولی | تجرد از زمان پولس به آرمان مسیحیت بدل شد، ولی در گذر زمان، به دلیل تنافی آن با طبیعت بشر، کمرنگ گردید و از عمومیت توصیه به آن کاسته شد.<ref>علیجانی، [[زن]] در آئین مسیحیت، ص 178.</ref> پس از دوران تاریک برای [[خانواده]] که تا سدههای نخستین قرون وسطی ادامه داشت، مسیحیت از رهبانیت به سمت [[خانواده]]گرایی تغییر جهت داد و دیدگاههایی که نفی [[لذت جنسی]] را ترویج میکرد، کمرنگ گردید. امکانپذیر نبودن نفی [[خانواده]] موجب شد با وجود همه کشیشها میان [[خانواده]] و [[تجرد]]، در قرون وسطی در «شورای کلیسایی ترنت»، [[ازدواج]] مسیحی، یکی از آیینهای هفتگانه معرفی گردد که مسیح وضع کرده.<ref>برانتل، آیین کاتولیک، ترجمه حسن قنبری، ص 133؛ کونگ، [[زن در مسیحیت]]، ترجمه حمید بخشنده، ص 76.</ref> | ||
بازیابی ارزش [[خانواده]] در مسیحیت را باید به دوران معاصر نسبت داد. به نظر | بازیابی ارزش [[خانواده]] در مسیحیت را باید به دوران معاصر نسبت داد. به نظر میرسد در سده اخیر، روند تکریم [[ازدواجn|ازدواج]] و [[خانواده]] سرعت گرفته و این امر را میتوان در جملات پاپهای معاصر مسیحی، به ویژه پس از شورای دوم واتیکان مشاهده کرد. کم کم ''[[خانواده]]'' اهمیت یافت و [[همسر]]ی و [[مادر]]ی جایگزین آرمان راهبگی شد. مسیحیان [[تمایلات جنسی]] را به عنوان یک نیاز طبیعی به رسمیت شناختند و کمتر کسی از شر بودن آن سخن میگفت.<ref>کونگ، [[زن]] در مسیحیت، ترجمه حمید بخشنده، ص 98.</ref> البته نمیتوان از برخی تأثیرات نهضت اصلاح دینی، بر ارتقای جایگاه [[خانواده]] (حتی [[خانواده]] مسیحیان کاتولیک) چشم پوشید. لوتر که نهضت بازگشت به انجیل را سامان داده بود، [[تجرد]] را غیر مطابق با انجیل دانست و با آن مخالفت کرد.<ref>همان، ص97.</ref> | ||
به نظر | به نظر میرسد مسیحیت در گذشته نه چندان دور خود، سهم مهمی برای [[خانواده]] قائل نبود، ولی امروزه حیات مسیحی در گرو [[خانواده]] دانسته شده و نقش [[خانواده]] در حال پررنگ شدن است؛ <ref group="پانویس">مسیحیت معتقد است برنامه خدا برای [[ازدواج]] و [[خانواده]] یکی است؛ ولی به علت تنوع فرهنگها، مدلهای [[خانواده]] متفاوت است؛ به همین دلیل تلاش دارد با معتبر شناختن ساختارهای [[خانواده]] در نقاط مختلف جهان، به توسعه اندیشه خود درباره [[خانواده]] در مقیاسی جهانی بپردازد.</ref> تا آنجا که امروزه برخی معتقدند استمرار حیات کلیسا با بقای [[خانواده]] گره خورده است <ref>Encyclopedia Of Catholicism, Frank K.Flinn, p. 275.</ref> و برگذر کردن آینده بشر از مسیر [[خانواده]] تأکید دارند.<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul II Institute, p. 25. </ref> به تدریج ادعیههایی نیز با محوریت [[خانواده]] تنظیم گردیده <ref>Constructing Early Christian Families, p. 78.</ref> که بر نقش [[زنان]] یا [[خانواده]] تأکید دارند و [[خانواده]]ها آن را میخوانند و در آن، عیسی و مریم را [[پدر]] و [[مادر]] [[خانواده]]های خود معرفی میکنند.<ref>Ibid, p.66.</ref> البته نمیتوان منکر شد که با وجود تغییر رویکرد محسوس کلیسا در ارج نهادن به [[خانواده]]، در صحنه عمل توفیق چندانی حاصل نشده است. در جوامع معاصر مسیحی، [[خانواده]]ها از شیوع [[طلاق]]، خشونتهای خانگی گوناگون، و موفق نبودن کلیسا در حمایت از نهاد [[خانواده]]، رنج میبرند. | ||
==یادداشت== | ==یادداشت== |