خانه‌داری در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای

«مسأله مادر، همسر و خانه و خانواده بسیار اساسی و حیاتی است. در همه طرح¬هایی که ما داریم خانواده باید مبنا باشد. شما اگر بزرگترین متخصص پزشکی بشوید، ولی زن خانه نباشید، ناقص هستید. شما می¬توانید ضمن آن کارها زن و کدبانوی خانه هم باشید. اصلاً محور این است و اگر بخواهیم در این مورد یک تشبیه ناقص بکنیم، باید به ملکه زنبور عسل اشاره کنیم.» <ref>مصاحبه با مجله شاهد یاران 13/9/67</ref>

لزوم بازتعریف خانه‌داری و کدبانویی

«امروز نیاز جامعه‌ی ما به این است که بداند مادری یعنی چه؟ زنِ خانه بودن یعنی چه؟ کدبانو بودن یعنی چه؟ فاطمه‌ی زهرا با آن شأن و با آن رتبه و با آن مقام و با آن عظمت، یک خانم خانه‌دار است؛ این تحقیر او نیست؛ او که با آن عظمت قابل تحقیر نیست، مگر این عظمت را میشود کوچک شمرد؟ این عظمت به جای خود محفوظ است، امّا یکی از شئون و یکی از مشاغل همین عظمت عبارت است از همسر بودن یا مادر بودن و خانه‌داری کردن؛ با این چشم به این مفاهیم نگاه کنیم .»<ref>ذاکرین اهل بیت علیهم‌السلام29/۱۲/1395</ref>

بازتعریف با

توجه به ابعاد شخصیتی حضرت‌زهرا(سلام‌الله‌علیها)

مساله خانه‌داری و کدبانویی زن در جامعه امروز نیازمند نگاهی نو برای تعریفی جدید است. نکته باز تعریف و مفهوم خانهداری وکدبانویی در توجه به شخصیت حضرت زهرا در کنار فعالیتهای سیاسی و اجتماعی مساله خانه داری مادری وهمسری ایشان است.هیچ کدام از ساحات زندگی ایشان بر ساحات دیگر برتری ندارد و مجموع این عرصه ها تشکیل دهنده شخصیت عظیم ایشان در طول تاریخ اسلام است.« امروز نیاز جامعه‌ی ما به این است که بداند مادری یعنی چه؟ زنِ خانه بودن یعنی چه؟ کدبانو بودن یعنی چه؟ فاطمه‌ی زهرا با آن شأن و با آن رتبه و با آن مقام و با آن عظمت، یک خانم خانه‌دار است؛ این تحقیر او نیست؛ او که با آن عظمت قابل تحقیر نیست، مگر این عظمت را میشود کوچک شمرد؟ این عظمت به جای خود محفوظ است، امّا یکی از شئون و یکی از مشاغل همین عظمت عبارت است از همسر بودن یا مادر بودن و خانه‌داری کردن؛ با این چشم به این مفاهیم نگاه کنیم .»<ref>ذاکرین اهل بیت علیهم‌السلام29/۱۲/1395</ref>

توجه به اهمیت و ضرورت خانه‌داری

باز تعریف و نگاه نو به مساله مادری نیازمند توجه به اهمیت و ضرورت مساله خانه داری ونقش آن در تربیت فرزندان و تامین آرامش و امنیت روانی اعضای خانواده است.مسأله مادر، همسر و خانه و خانواده بسیار اساسی و حیاتی است. در همه طرح¬هایی که ما داریم خانواده باید مبنا باشد. «شما اگر بزرگترین متخصص پزشکی بشوید، ولی زن خانه نباشید، ناقص هستید. شما می¬توانید ضمن آن کارها زن و کدبانوی خانه هم باشید. اصلاً محور این است و اگر بخواهیم در این مورد یک تشبیه ناقص بکنیم، باید به ملکه زنبور عسل اشاره کنیم. کانون خانواده جایی است که باید در آن عواطف و احساسات وجود داشته باشد و رشد و بالندگی پیدا کند. بچه¬ها در آن کانون محبت و نوازش ببینند. طبیعت مرد در یک محدوده خاصی خام¬تر و شکننده¬تر از طبیعت زن است و لذا مرهم زخم او فقط نوازش زن است. حتی نوازش مادر هم برای او نمی¬تواند جایگزین نوازش همسر باشد؛ یعنی همسر برای او کاری را می¬کند که مادر برای بچه کوچک خود می¬کند. زن¬های دقیق و ظریف به این نکته آشنا هستند. احساسات و عواطف خانوادگی محتاج یک محور اصلی است که آن خانم خانه است و اگر او نباشد، خانواده شکل بدون معنایی خواهد بود.» <ref>مصاحبه با مجله شاهد یاران 13/9/67</ref>

توجه به ظرافت و سختی‌های خانه‌داری

مساله اصلی و آزاردهنده در خانه داری و کدبانویی زن عدم دریافت توجه و قدر دانی نسبت به ظرافتها و سختی های خانه داری از طرف همسر است. «زن توی خانه که بیکار نیست. یک عده¬ای خیال می¬کنند زن در خانه بیکار است. نخیر زن توی خانه، بیشترین و سخت¬ترین و ظریف¬ترین کارها را انجام می-دهد.» <ref>مراسم عقد ازدواج 18/12/76</ref>

توجه به توانایی‌های دیگر زن

در تعریف جدید نیاز امروز زنان، در مساله خانه و توجه به اهمیت و ضرورت آن این مساله فراموش نشود که، ضرورت و اهمیت خانه داری به معنای نفی سایر استعدادها و توانایی‌های زنان در عرصه خانواده و اجتماع نمیباشد. بلکه لازمه تعریف جدید، دیدن تمام ساحات وجودی و توانایی‌های زنان در کنار هم میباشد.«خانه¬داری و اداره کردن همسر و فرزندان، طبیعی¬ترین و فطری¬ترین کار برای زنان است، اما این امر هر گونه توانایی زنان را در میدان¬های علمی و معنوی نفی نمی¬کند.» <ref>زنان متخصص پزشکی و مامایی 9/9/72</ref>

توجه به اختیار، رای و نیاز روحی زن

توجه به اختیارات خانم، کدبانویی خانم، رأی و نظر و نیازهای روحی خانم در پذیرش مساله خانه داری و احساس رضایت زنان از خانه داری مهم و تاثیر گذار است.«مرد نباید خیال کند چون می¬رود توی کوچه و بازار و با این و آن سر و کله می¬زند و یک شاهی صنار پول می¬آورد خانه، همه چیز دیگر مال اوست؛ نه ! آنچه او می¬آورد نصف موجودی همه این خانواده است. نصف دیگر این خانم است. اختیارات خانم، کدبانویی خانم، رأی و نظر و نیازهای روحی خانم، اینها را باید رعایت کند. اینطور نباشد که مرد چون در دوران مجردی ساعت ۱۰ شب می¬آمده خانه پدر و مادرش، حالا هم که زن گرفته، اینطور ادامه بدهد! حالا باید ملاحظه همسرش را بکند.» <ref>مراسم عقد ازدواج٢/٩/٧٣</ref>

توجه به خانه‌داری در کنار فعالیت اجتماعی

در تعریف جدید از مفهوم خانه داری و کدبانویی زن باید به مساله خانه داری و فعالیت اجتماعی زنان در کنار هم توجه و تمهیدات لازم برای تعامل این دو مسئولیت در تعریف جدید لحاظ شود.از این رو آنچه که در تعریف جدید مهم و ضروری جلوه میکند حفظ کیفیت خانه داری زن است. «ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ فعالیت اﺟﺘﻤﺎﻋﻴﺸﺎن را ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺟﻨﺒﻪى ﺧﺎﻧﻪداري انجام بدهند.اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﻴﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى زﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻧﻪدار ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻪ، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎﻳﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﻪوﺟﻮد آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎز ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﺠﺒﻮر ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻓﺮﺿﺎً ﻣﺒﺎﻟﻐﻰ از وﻗﺘﻰ را ﻛﻪ ﺻﺮف ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻜﻨﻨﺪ در آن ﻛﺎرﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﺻﺮف ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﮔﺎﻫﻰ واﺟﺐ ﻋﻴﻨﻰ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺷﺎﻳﺪ واﺟﺐ ﻋﻴﻨﻰ ﻳﺎ ﻛﻔﺎﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ درﻣﻮاردي، در اﻳﻦ ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ، اما اﻳﻦ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺸﻮد ﻛﻪ فعالیت اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ، فعالیت ﺳﻴﺎﺳﻰ، درس ﺧﻮاﻧﺪن، درس ﮔﻔﺘﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ رﻗﻴﺐ و ﻣﺰاﺣﻢ ﻫﻤﺴﺮ ﺑﻮدن و ﻣﺎدر ﺑﻮدن زن ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺑﻴﺎﻳﺪ؛ و زن ﺑﺎ اﺧﻼق اﻧﻘﻼﺑﻰ و اﺳﻼﻣﻰﺧﻮدش ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺎزﻧﺪه‌ى ﻣﺮد و ﺳﺎزﻧﺪه‌ى ﻧﺴﻠﻬﺎي آﻳﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ.» <ref>دیدار عمومی زنان ٢١/١٢/٦٣و مراسم افتتاحیه ﻛﻨﮕﺮه‌ى ﺟﻬﺎﻧﻰ زن و انقلاب جهانی اسلام ١٧/١١/٦٦</ref> باید توجه داشت پذیرفتن فعالیت اجتماعی در کنار وظایف اختصاصی زن نیازمند مدیریت زمان، تلاش مضاعف وتنظیم فعالیتهای اجتماعی و خانوادگی زن است.زنان به عنوان کنشگران اصلی این رابطه باید بپذیرند که قبول مسئولیت اجتماعی در کنار وظایف اختصاصی تقسیم هویت و شخصیت فرد در دو حیطه مختلف است یعنی زن علاوه بر مادر بودن، همسر بودن، دختر بودن، هویت دیگری به عنوان محقق، پژوهشگر، کارمند، .... دارد که نیازمند توجهی خاص و مضاعف است. به عبارت دیگر قدم اول و ابتدائی در مساله این است که زنان باید بپذیرد که آیا توانایی ایفای دو نقش را دارند یا خیر؟اگر پذیرفتند گه چنین توانایی را دارند این پذیرش نیازمند ملزوماتی چون تلاش مضاعف، تنظیم وقت، توان جسمی و روحی و قبول فشار مضاعف و دو برابری است.در غیر این صورت مساله دائر مدار اهم و مهم میشود.از طرفی باید توجه داشت علاوه بر خود زنان بخشی از اجرا و انجام درست مساله متوجه تصمیمات و قانون گذاریها و قوانین حمایتی در سطح کلان وخرد برای زنان است و بخش از آن هم مرهون همراهی و پشتیبانی خانواده و افراد مرتبط با زن در اجتماع خانوادگی است. «وﻇﻴﻔﻪى ﻣﺎدري، ﻣﺎدر ﺷﺪن ﻛﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ از ﻫﻤﺴﺮ ﺑﻮدن و ﻛﺪﺑﺎﻧﻮ ﺑﻮدن، اﻳﻦ ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ اﺳﺖ. ﺑﺎ وﻇﺎﻳﻒ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻰ ﻧﺪارد، ﺧﻴﻠﻰ از ﺧﺎﻧﻤﻬﺎي ﺑﺰرگ و ﺳﺮﺷﻨﺎس و ﻣﻌﺮوف دﻧﻴﺎ، ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ، ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﻰ، ﻣﺎدران ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ در ﺟﺎي ﺧﻮدش ﺑﻮدﻧﺪ، ﻫﻤﺴﺮان ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ، ﻛﺪﺑﺎﻧﻮﻫﺎي ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﺣﺎﻻ ﺑﻌﻀﻰ از ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﺮف اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﻣﺨﺘﺼﺮﺳﻮادي، ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﻳﻚ ذره دﺳﺘﺸﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺎري ﺑﻨﺪ ﺑﺸﻮد،ﺧﻴﺎل ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ دﺳﺖ زدن ﺑﻪ ﻇﺮف و ﺑﻪ دﻳﮓ ﺑﻪ ـﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻛﻪـ ﭼﺮاغ ﺧﻮراكﭘﺰي ﺟﺰو ﻣﺤﺮﻣﺎت اﺳﺖ و ﺧﻼف و دون ﺷﺄﻧﺸﺎن اﺳﺖ. اﻳﻦﭼﻪ ﺗﺼﻮر ﺑﺎﻃﻠﻰ اﺳﺖ؟ اﻳﻦ ﻫﻢ از آن ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﻠﻂ رژﻳﻢﮔﺬﺷﺘﻪ روي اﻏﺮاض ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮده و ﺑﻪ وﺟﻮد آورده.» <ref>ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ٢٢/١٠/٦٧</ref>

قدردانی جامعه از کارخانه

جامعه باید قدردان باشد. حتماً بایستی بر روی کار زن¬های خانه¬دار ارزش¬گذاری ویژه بشود. بعضی می¬توانستند بروند کار بگیرند، بعضی می¬توانستند تحصیلات عالیه بکنند، بعضی تحصیلات عالیه هم داشتند ـ من دیدم زنانی را از این قبیل - گفتند ما می¬خواهیم این بچه را بزرگ کنیم، خوب تربیت کنیم، نرفتیم کار بگیریم. «زن نرفته کار بگیرد، آن کار هم زمین نمانده؛ آن ده نفر دیگر رفتند آن کار را گرفتند. باید از اینجور زنی قدردانی شود. در بیاناتی که حضرات فرمودند، این بود که مثلاً بیمه هایی برای اینها در نظر گرفته شود. بله، تأمین اقتصادی¬شان، بیمه¬شان، بقیه چیزهایی که لازم است، باید در نظر گرفته شود.» <ref>سومین نشست اندیشه¬های راهبردی با موضوع زن و خانواده 14/10/90</ref>توجه به ارزشمندی کارخانه و ارزشگذاری در این مساله موجب ترغیب و تشویق زنان به خانه داری ،ایجاد احساس رضایت، حس مفید بودن و تاثیرگذاری در اجتماع به زنان میشود.«حتماً بایستی بر روی کار زن-های خانه¬دار ارزش¬گذاری ویژه بشود. بعضی می¬توانستند بروند کار بگیرند، بعضی می¬توانستند تحصیلات عالیه بکنند، بعضی تحصیلات عالیه هم داشتند ـ من دیدم زنانی را از این قبیل - گفتند ما می¬خواهیم این بچه را بزرگ کنیم، خوب تربیت کنیم، نرفتیم کار بگیریم. زن نرفته کار بگیرد، آن کار هم زمین نمانده؛ آن ده نفر دیگر رفتند آن کار را گرفتند. باید از اینجور زنی قدردانی شود. در بیاناتی که حضرات فرمودند، این بود که مثلاً بیمه هایی برای اینها در نظر گرفته شود. بله، تأمین اقتصادی¬شان، بیمه¬شان، بقیه چیزهایی که لازم است، باید در نظر گرفته شود.» <ref>سومین نشست اندیشه¬های راهبردی با موضوع زن و خانواده 14/10/90</ref>

برابری کارخانه و فعالیت بیرون

نکته مهم در ارتباط با اهمیت کار خانه، تغییر نوع نگاه زنان خانه دار به مساله خانه داری و وظایف آن میباشد.همانطور که میدانیم برای تغییر در وضعیت هر چیزی ابتدا خود افراد آن جامعه و صنف باید تغییر کنند.به همین دلیل زمانی که خود بانوان برای خانه داری، اداره خانه، تربیت فرزند، کار خانه و تمام امور مربوط به خانه ارزش اعتبار و اهمیت قائل نباشند سایر افراد جامعه نیز ارزش و اعتباری برای آن قائل نخواهند بود.به همین دلیل زنان جامعه باید بدانند که «وظایف داخل خانه زنان نه اهميتش کمتر از وظایف بیرونی است .و نه اینکه زحمتش کمتر است. شاید زحمتش بیشتر هم باشد. . او هم برای اینکه این محیط را اداره کند، به تلاش و کوشش احتیاج دارد. چون مدیر داخل خانه زنان هستند. آن کسی که اداره می¬کند، کدبانو، یعنی آن کسی که محیط خانواده تحت اشراف اوست. تحت نظارت و تدبیر و مدیریت اوست. خیلی کار پرزحمتی است. خیلی کار ظریفی است. فقط هم ظرافت زنانه از عهده انجام این کار بر می¬آید. هیچ مردی امکان ندارد بتواند این ظرافت¬ها را رعایت کند.» <ref>مراسم عقد ازدواج 6/6/81</ref>