رابطه جنسی سالم

رابطۀ جنسی سالم؛ نوعی از رابطۀ جنسی تامین ‏کنندۀ سلامت جسمی و روانی فرد و شریک جنسی او.

رابطۀ جنسی سالم، از منظر دین و علوم تجربی به‏‌ویژه روانشناسی، تعریف متمایزی دارد. این تمایز در تعریف سلامت رابطۀ جنسی، تابع ملاک‌‏های پذیرفته‌شدۀ در آموزه‌های دینی و روان‌شناسی است؛ اما در هر دو، دستیابی به سلامت رابطۀ جنسی، نیازمند رعایت مجموعه‌ای از اصول دانسته شده است تا سلامت جسم و روان را در پی داشته باشد.

مفهوم‌شناسی

رابطۀ جنسی که در زبان فارسی بیشتر با واژۀ «آمیزش» و در اصطلاح فقهی با کلماتی مانند جِماع و دخول، به‌کار می‌رود به‌‏معنای نزدیکی زن و شوهر با یکدیگر<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382، ج1، ص161.</ref> به‌منظور لذت جنسی یا تولید مثل و یا هر دو است.<ref>دیکشنری انجمن روانشناسی آمریکا، ذیل واژۀ سکس.</ref>

ملاک‏های رابطۀ جنسی سالم

1. ملاک آماری: هرگاه بیشتر افراد جامعه، گونه‌ای از رابطه جنسی را سالم تلقی کنند، آن رابطه، سالم دانسته می‌شود. به همین ترتیب، حالتی را که بیشتر افراد جامعه نپذیرند، غیر طبیعی و نابهنجار است.<ref>دیکشنری انجمن روانشناسی آمریکا، ذیل واژه رفتار انحرافی.</ref> این ملاک، همیشه تشخیص درست یا دقیقی از واقعیت، ارائه نمی‌کند و گاهی به‌خاطر یک واحد اختلاف، یک فرد سالم و دیگری ناسالم دانسته می‏‌شود.<ref> «نقش رسانه ملی در کاهش آسیب‏‌های اجتماعی جوانان»، وب‌سایت اداره کل پژوهش‏های اسلامی رسانه.</ref>
2. ملاک اجتماعی: سازگاری یا مغایرت رفتار جنسی با هنجارها، سنت‌ها و انتظارات جامعه یا نهاد و سازمان خاص، معیار ارزیابی انواع رابطۀ جنسی است.<ref>دیکشنری انجمن روانشناسی آمریکا، ذیل واژه رفتار انحرافی.</ref>
3. ملاک فردی: از جمله ملاک‌های تشخیص رفتار نابهنجار، میزان و شدت ناراحتی است که فرد احساس می‌کند؛ بر اساس این ملاک، رفتار سالم و ناسالم تابع نظر فرد است و ممکن است رفتاری که جامعه ناسالم می‎داند، فردی برای خودش سالم بداند.<ref>«نقش رسانه ملی در کاهش آسیب‏‌های اجتماعی جوانان» وب‌سایت ادارۀ کل پژوه‌‌های اسلامی رسانه.</ref>
4. ملاک دینی: آموزه‌های دینی با تاکید بر هدفمندی میل جنسی، به دو دسته هنجاری و تبیینی تقسیم می‌شوند. بر اساس آموزه‌های دسته اول که در علم فقه مورد بررسی قرار می‌گیرند، رابطۀ جنسی سالم رابطه‌‏ای است که در چارچوب هنجارهای دینی صورت پذیرد و هرگونه رفتار ناسازگار با آن هنجارها، حتی با وجود رضایت طرفین رابطۀ جنسی، پذیرفته نیست. این ملاک تابع مصالح و مفاسد حقیقی فرد و جامعه است. برخی از این ملاک‌‌ها مورد تایید یافته‌های علمی است، اما برخی دیگر خارج از توانایی فهم بشر، یا بررسی تجربی است؛ <ref> «نقش رسانه ملی در کاهش آسیب‏‌های اجتماعی جوانان» وب‌سایت ادارۀ کل پژوه‌‌های اسلامی رسانه.</ref> مانند انجام رابطۀ جنسی در حال «احرام» که از منظر دین رابطۀ جنسی ناسالم است اما ممکن است زن و شوهر نسبت به انجام آن میل داشته باشند.<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382، ج1، ص161.</ref> اما آموزه‌های دسته دوم، با رویکردهای مختلف حدیثی و تفسیری، ابعاد و علل و پیامدهای گونه‌های مختلف رابطه جنسی را تبیین کرده‌اند.

بر اساس 3 ملاک اول، رابطۀ جنسی سالم و ناسالم، امری نسبی یا تابع نظر فرد یا جامعه بوده و قابلیت تغییر دارد و امکان تعیین قاطع رفتار سالم و ناسالم را فراهم نمی‏‌کند. با وجود این، برخی از علوم مثل روان‌شناسی، گونه‌هایی از رابطه جنسی را به دلیل زیان‌‌بار بودن انحراف شمرده‌اند.<ref>دیکشنری انجمن روانشناسی آمریکا، ذیل واژه آشفتگی جنسی.</ref>

رابطۀ جنسی در آموزه‌های دینی

رابطۀ جنسی بر اساس ملاک دینی به دو نوع رابطۀ جنسی سالم (حلال) و رابطۀ جنسی ناسالم (حرام) تقسیم می‌­شود. البته نوع سومی از رابطۀ جنسی وجود دارد که در فقه اسلامی با عنوان «وطی به شبهه»<ref>برقراری رابطۀ جنسی میان زن و مرد با گمان اینکه اسباب شرعی آن فراهم شده است اما در واقع این چنین نبوده‌‏است.</ref> شهرت دارد که از نظر حکم فقهی ملحق به رابطۀ جنسی سالم و حلال است.<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382، ج1، ص162.</ref>

رابطۀ جنسی سالم (حلال)

برقراری رابطۀ جنسی حلال میان زن و مرد، در مقابل فحشای جنسی، تنها در چارچوب شرعی ازدواج (دائم یا موقت) با رعایت دستورات دینی امکان‌پذیر است که از آن به حدود الهی<ref>سورۀ بقره، آیۀ 187.</ref> تعبیر می‏شود.<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382، ج1، ص161.</ref>

برقراری رابطۀ جنسی میان زن و مرد با اسباب شرعی از طریق دُبُر (مقعد) حتی با رضایت زن، دارای مفسده و آثار مخرب جسمانی بوده و از نظر فقه اسلامی کراهت شدید دارد. در قرآن کریم نیز قرائن و شواهد لفظی و ادبی آمده که به نظر مفسران رابطۀ مقعدی را ممنوع دانسته است.<ref>سورۀ بقره آیۀ 223.</ref> در علوم تجربی نیز بروز انواعی از عفونت، انواع بیماری‏‌های مقاربتی، ایدز، ایجاد بواسیر، شقاق مقعدی، جراحات درونی، از دست‏دادن توانایی کنترل و نگه‏داری مدفوع و بیماری‏های روحی و روانی، پیامدهای رابطۀ جنسی مقعدی، معرفی شده است.<ref>رضایی، «عوارض رابطه مقعدی»، مجله سلامت کیوان.</ref>

رابطۀ جنسی ناسالم (حرام)

همان‌گونه که سرکوب میل جنسی، جایز نیست، هر نوع رابطۀ جنسی نامشروع، ار منظر فقه، آمیزش ناسالم است.<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382ش، ج1، ص162.</ref> رابطه جنسی ناسالم شامل موارد زیر می‏‌شود:

1. رابطۀ جنسی زن و مرد خارج از چارچوب ازدواج و همراه با آگاهی و اختیار که از آن به زنا تعبیر می‏‌شود.<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382ش، ج4، ص292.</ref>
2. رابطۀ جنسی زن و شوهر با وجود مانع شرعی و همراه با آگاهی و اختیار؛ مانند آمیزش زن و شوهر در زمان عادت ماهیانه زنانه (حیض)، در ایام عده پس از تولد نوزاد (نفاس)، در زمان روزه‏‌داری، در زمان احرام، در مسجد، حرم ائمه و دیگر مواردی که در فقه اسلامی به آنها اشاره شده است.<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382ش، ج1، ص162، 167، 300، 356 و 398.</ref>
3. سایر روابط جنسی مانند لواط (رابطۀ جنسی میان دو مرد)، <ref>Gay.</ref> مساحقه (رابطۀ جنسی میان دو زن)، <ref>lesbian.</ref> وطی حیوان، <ref>Bestiality.</ref> رابطۀ جنسی با کودکان، رابطۀ جنسی با مردگان، <ref>Necrophilia.</ref> دگرآزاری جنسی<ref>Sexual sadism.</ref> و خودآزارگری جنسی.<ref>Sexual masochism.</ref>

در تبیین حرمت رابطه جنسی مرد با مرد در آموزه‌های روایی به غلبه تمایلات جنسی زنانه در مرد اشاره شده است؛ قال امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): مَن أَمكَنَ اَلرِّجَالَ مِن نَفسِهِ طَائِعاً أُلقِيَ عَلَيهِ شَهوَةُ اَلنِّسَاء.<ref>محدث نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ج۱۴ص۳۴۸</ref> مردی که به رابطه ناسالم با مردان دیگر تن می‌دهد، تمایلات جنسی زنانه در او غلبه می‌یابد. دکتر مرعشی، روان‌پزشک بر این باور است که تحقیقات نشان داده که ترنس یا همان اختلال هویت جنسی و همچنین هم‌جنس‌گرایی اکتسابی است و نه طبیعی و بنابراین قابل درمان هستند.

فواید رابطۀ جنسی سالم

برخی فواید رابطۀ جنسی سالم عبارتند از:

1. وقتی زوجی در زندگی خود به مشکل دچار می‌شوند، گاهی به‌‌جای اینکه بر مسائل و مشکلات تمرکز کنند، اگر میان‌بر بزنند و به فعالیت جنسی خوبی بپردازند، می‌توانند از شدت مشکلات بکاهند و یافتن راه چاره را برای خودشان آسان‌تر کنند؛
2. یک رابطه زناشویی درست می‌تواند بهتر از هرگونه دارویی، تنش‌های روزانه و فشارهای روحی را درمان کند و قدرت خلاقیت را در مرد و زن افزایش دهد؛
3. رابطه جنسی در کاهش استرس بسیار مؤثر است و همچنین موجب بهبود کیفیت خواب می‌شود؛
4. زنانی که در رابطة جنسی فعال باشند، کمتر مستعد افسردگی‌اند؛
5. رابطه جنسی سالم در افزایش اعتمادبه‌نفس و عزت نفس زنان و به‌ویژه مردان، تاثیری به‌‏سزا دارد؛
6. رابطه زناشویی فرصتی است که طی آن زن و مرد پرورش می‌یابند. وقتی میل به فعالیت جنسی در زن به وجود می‌آید، بیشتر از همیشه خوش‌بین و روراست می‌شود؛
7. با یک رابطه زناشویی خوب، زمینة لذت‏بردن زن از رابطة زناشویی فراهم می‌شود. همچنین امکان برخورداری از رابطه زناشویی به مرد کمک می‌کند تا رفتار محبت‌آمیزتری نشان بدهد؛
8. وقتی زن از رابطه زناشویی خوبی برخوردار باشد، مهربان می‌شود و آرامش می‌یابد. همچنین از حمایت شوهر در دیگر زمینه‌های زندگی زناشویی بهره‌مند می‌شود؛
9. در لحظه اوج لذت جنسی، مرد عشق همسرش را به عمیق‌ترین شکل ممکن احساس می‌کند؛
10. پس از یک رابطه زناشویی خوب، همة دل‌خوری‌های پیشین مرد از دلش پاک می‌شود؛
11. برخورداری از رابطه زناشویی خوب، مرد را از همة سرخوردگی‌هایش نجات می‌دهد و به او امکان می‌دهد تا آتش عشق را دوباره در درون خود برافروزد و به تعهدهای زناشویی پایبند‌تر شود؛
12. همان‌گونه که رابطه عاشقانه برای زن اهمیت دارد، ارضاشدن جنسی برای مرد مهم است. سرخوردگی جنسی، احساس هویت مرد را در هم ‌می‌شکند؛
13. مرد به‌اندازه زن در پی عشق است؛ اما پیش از اینکه بتواند دروازه دلش را بگشاید تا عشق زن را در آن جای دهد، باید از نظر جنسی برانگیخته شود.<ref>حاتمی، دانستنی از جنس ندانستنی، 1394ش، ص12.</ref>

ارکان رابطۀ جنسی سالم

در رابطه جنسی سالم، هر دو طرف از رابطه لذت برده و یکی از طرفین موجب آسیب به طرف دیگری نمی‌شود. انجام مواردی مانند رابطۀ جنسی از دُبُر یا رابطۀ جنسی خشن<ref>BDSM.</ref> موجب می‌شود یکی از طرفین اذیت شود و نتواند از رابطه لذت ببرد؛ در این صورت رابطۀ جنسی سالم نیست.<ref>قره‌گوزلو، «ویژگی­های رابطه جنسی زناشویی سالم»، وب‌سایت مجله سلامتی دکتر دکتر.</ref> برخی اصول برقراری رابطۀ جنسی سالم عبارتند از:

رعایت پروتکل‌های بهداشت جنسی

نظافت دهان و بدن، بوی خوب بدن، توجه به وضعیت بدنی مانند حیض و خُلق<ref>Mood.</ref> از نکات بهداشتی است که طرفین رابطۀ جنسی باید نسبت به رعایت آن اهتمام داشته باشند. در قرآن نیز بر لزوم بهداشت و ترک رابطۀ جنسی در زمان حیض تاکید شده است.<ref>سورۀ بقرۀ، آیۀ 222.</ref> بهداشت جنسی، نقش مهمی در سلامت افراد دارد.<ref>قره‌گوزلو، «ویژگی‌های رابطه جنسی زناشویی سالم»، وب‌سایت مجله سلامتی دکتر دکتر.</ref>

احترام به مرزهای شخصی

هدف رابطۀ جنسی فقط تامین ارگاسم نیست، زن و شوهر مرزهای شخصی خود را دارند و باید به آن احترام گذاشته شود. احترام به این مرزها رابطۀ جنسی را لذت‌بخش‌تر و سالم­تر می‏‌کند.<ref> «دانستنی‌های جنسی»، وب‌سایت بیتوته.</ref>

توجه به نیازهای همسر

برای داشتن رابطۀ جنسی سالم، باید به نیازهای همسر توجه شود تا هر دو طرف از آن لذت کافی ببرند. بی‌توجهی به نیازهای جنسی همسر، رابطۀ جنسی را نامطلوب می‏‌سازد.<ref>قره‌گوزلو، «ویژگی‌های رابطه جنسی زناشویی سالم»، وب‌سایت مجله سلامتی دکتر دکتر.</ref>

گفتگو دربارۀ تمایلات جنسی

متخصصان به زوجین توصیه می‌کنند که با همسر خود صادق باشند و آنچه را سبب ایجاد لذت در خود می‌دانند، به همسر خویش بگویند.<ref>قره‌گوزلو، «ویژگی‌های رابطه جنسی زناشویی سالم»، وب‌سایت مجله سلامتی دکتر دکتر.</ref>

توجه به تفاوت‌های جنسی زن و مرد

زن و مرد، ضمن داشتن تفاوت‏‌هایی در ابعاد مختلف وجودی (ظاهری و باطنی)، در رابطۀ جنسی نیز تفاوت‏‌های زیادی با یکدیگر دارند. توجه به این تفاوت‏ها رابطۀ جنسی را سالم و لذت‌بخش می­کند. برخی از این تفاوت­ها عبارتند از:

1. زمان ارگاسم: در مردان زمان رسیدن به ارگاسم نهایتا تا 3 دقیقه است و در زنان بین 15 تا 20 دقیقه به طول می­انجامد. آستانۀ ارگاسم در زنان دو برابر مردان است.<ref>. حاتمی، دانستنی از جنس ندانستنی، 1394ش، ص12.</ref>
2. توانایی تولید مثل: در مردان از زمان بلوغ (بین 13 تا 15 سالگی) آغاز می‌شود و اگر مانع پزشکی نباشد تا پایان عمر ادامه دارد؛ اما در زنان از حدود سن 12 سالگی آغاز می­‌شود و تا سن یائسگی ادامه دارد.<ref>. حاتمی، دانستنی از جنس ندانستنی، 1394ش، ص12.</ref>
3. تفاوت‌­های مغزی: ناحیۀ هیپوتالاموس که هورمون‌های تمایل جنسی به­‌ویژه تستوسترون را بر می‌انگیزاند، در مردان بزرگ‌تر از زنان است. میزان تستوسترون مردان 10 تا20 برابر از زنان بیشتر است و به‌همین دلیل تمایلات جنسی مردان، بیشتر بوده و این امکان را به مردان می‌­دهد که در هر زمان و مکان بتوانند رابطۀ جنسی برقرار کنند<ref>. حاتمی، دانستنی از جنس ندانستنی، 1394ش، ص12.</ref>
4. تهییج جنسی: مردان بیشتر به­‌صورت دیداری، تحریک جنسی می‌‏شوند و تحریک‌­پذیری آنها سریع و آسان است؛ اما تهییج جنسی در زنان به‏‌صورت کلامی است و با واژه‌­ها و لحن صدا تحریک می‌شوند. مردان بیشتر جذب ظاهر زنان و زنان بیشتر جذب باطن مردان می­‌شوند.<ref>. حاتمی، دانستنی از جنس ندانستنی، 1394ش، ص12.</ref>
5. سرعت رابطه: مردان در روابط جنسی سریع‌اند، در حالیکه زنان آرام و آهسته پیش می­روند. لذا معاشقه پیش از دخول برای نزدیک­‌کردن این زمان به یکدیگر نقش مهمی برای زنان و رابطۀ جنسی سالم دارد. همچنین زنان تمایل به آرایش­کردن و آماده­‌سازی خود برای رابطۀ جنسی را دارند بر خلاف مردان که تمایل به برقراری سریع رابطه دارند.<ref>. حاتمی، دانستنی از جنس ندانستنی، 1391ش، ص14</ref>

منابع

• قرآن کریم.
• جمعی از نویسندگان، دیکشنری انجمن روانشناسی آمریکا، نیویورک، انجمن روانشناسی آمریکا، چاپ دوم، 2015م.
• حاتمی، محمدرضا، دانستنی از جنس ندانستنی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1394ش.
• «دانستنی‌های جنسی»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 25 آبان 1402ش.
• رضایی، علی، «عوارض رابطه مقعدی»، مجله سلامت کیوان، تاریخ درج مطلب: 26 شهریور 1402ش.
• طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1378ش.
• قره‌گوزلو، زهرا، «ویژگی‌های رابطۀ جنسی زناشویی سالم»، مجله سلامتی دکتر دکتر، تاریخ بازدید: 25 آبان 1402ش.
• مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، قم، دارالکتب الاسلامیة، 1390ش.
• نوری، محدث، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، جلد 14.
• هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، فرهنگ فقه فارسی، مطابق مذهب اهل‌بیت، قم، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی، 1382ش.
• Robert، Boland and Marcia، L. Verduin and Pedro، Ruiz، Kaplan and Sadock’s Synopsis of Psychiatry، Wolters Kluwer، 2022.