رابطۀ جنسی سالم؛ نوعی از رابطۀ جنسی تامین کنندۀ سلامت جسمی و روانی فرد و شریک جنسی او.
رابطۀ جنسی سالم، از منظر دین و علوم تجربی بهویژه روانشناسی، تعریف متمایزی دارد. این تمایز در تعریف سلامت رابطۀ جنسی، تابع ملاکهای پذیرفتهشدۀ در آموزههای دینی و روانشناسی است؛ اما در هر دو، دستیابی به سلامت رابطۀ جنسی، نیازمند رعایت مجموعهای از اصول دانسته شده است تا سلامت جسم و روان را در پی داشته باشد.
مفهومشناسی
رابطۀ جنسی که در زبان فارسی بیشتر با واژۀ «آمیزش» و در اصطلاح فقهی با کلماتی مانند جِماع و دخول، بهکار میرود بهمعنای نزدیکی زن و شوهر با یکدیگر<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382، ج1، ص161.</ref> بهمنظور لذت جنسی یا تولید مثل و یا هر دو است.<ref>دیکشنری انجمن روانشناسی آمریکا، ذیل واژۀ سکس.</ref>
ملاکهای رابطۀ جنسی سالم
- ملاک آماری: هرگاه بیشتر افراد جامعه، گونهای از رابطه جنسی را سالم تلقی کنند، از نظر آماری، آن رابطه، سالم دانسته میشود. به همین ترتیب، حالتی را که بیشتر افراد جامعه نپذیرند، غیر طبیعی و نابهنجار است.<ref>دیکشنری انجمن روانشناسی آمریکا، ذیل واژه رفتار انحرافی.</ref> این ملاک، همیشه تشخیص درست یا دقیقی از واقعیت، ارائه نمیکند و گاهی بهخاطر یک واحد اختلاف، یک فرد سالم و دیگری ناسالم دانسته میشود.<ref> «نقش رسانه ملی در کاهش آسیبهای اجتماعی جوانان»، وبسایت اداره کل پژوهشهای اسلامی رسانه.</ref>
- ملاک اجتماعی: سازگاری یا مغایرت رفتار جنسی با هنجارها، سنتها و انتظارات جامعه یا نهاد و سازمان خاص، معیار ارزیابی انواع رابطۀ جنسی است.<ref>دیکشنری انجمن روانشناسی آمریکا، ذیل واژه رفتار انحرافی.</ref>
- ملاک فردی: از جمله ملاکهای تشخیص رفتار نابهنجار، میزان و شدت ناراحتی است که فرد احساس میکند؛ بر اساس این ملاک، رفتار سالم و ناسالم تابع نظر فرد است و ممکن است رفتاری که جامعه ناسالم میداند، فردی برای خودش سالم بداند.<ref>«نقش رسانه ملی در کاهش آسیبهای اجتماعی جوانان» وبسایت ادارۀ کل پژوههای اسلامی رسانه.</ref>
- ملاک دینی: بر اساس آموزههای اسلامی، رابطۀ جنسی سالم رابطهای است که در چارچوب هنجارهای دینی صورت پذیرد و هر گونه رفتار ناسازگار با آن هنجارها، حتی با وجود رضایت طرفین رابطۀ جنسی، پذیرفته نیست. این ملاک تابع مصالح و مفاسد حقیقی فرد و جامعه است. برخی از این ملاکها مورد تایید یافتههای علمی است، اما برخی دیگر خارج از توانایی فهم بشر، یا بررسی تجربی است؛ <ref> «نقش رسانه ملی در کاهش آسیبهای اجتماعی جوانان» وبسایت ادارۀ کل پژوههای اسلامی رسانه.</ref> مانند انجام رابطۀ جنسی در حال «احرام» که از منظر دین رابطۀ جنسی ناسالم است اما ممکن است زن و شوهر نسبت به انجام آن میل داشته باشند.<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382، ج1، ص161.</ref>
بر اساس 3 ملاک اول، رابطۀ جنسی سالم و ناسالم، امری نسبی یا تابع نظر فرد یا جامعه بوده و قابلیت تغییر دارد و امکان تعیین قاطع رفتار سالم و ناسالم را فراهم نمیکند. با وجود این، برخی از علوم مثل روانشناسی، گونههایی از رابطه جنسی را به دلیل زیانبار بودن انحراف شمردهاند.<ref>دیکشنری انجمن روانشناسی آمریکا، ذیل واژه آشفتگی جنسی.</ref>
رابطۀ جنسی سالم و ناسالم از نظر اسلام
رابطۀ جنسی بر اساس ملاک دینی به دو نوع رابطۀ جنسی سالم (حلال) و رابطۀ جنسی ناسالم (حرام) تقسیم میشود. البته نوع سومی از رابطۀ جنسی وجود دارد که در فقه اسلامی با عنوان «وطی به شبهه»<ref>برقراری رابطۀ جنسی میان زن و مرد با گمان اینکه اسباب شرعی آن فراهم شده است اما در واقع این چنین نبودهاست.</ref> شهرت دارد که از نظر حکم فقهی ملحق به رابطۀ جنسی سالم و حلال است.<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382، ج1، ص162.</ref>
رابطۀ جنسی سالم (حلال): برقراری رابطۀ جنسی حلال میان زن و مرد، تنها در چارچوب شرعی ازدواج (دائم یا موقت) با رعایت دستورات دینی امکانپذیر است که از آن به حدود الهی<ref>سورۀ بقره، آیۀ 187.</ref> تعبیر میشود.<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382، ج1، ص161.</ref> رابطۀ جنسی ناسالم (حرام): هرگونه رابطۀ جنسی که خارج از چارچوب حلال باشد، ار منظر فقه اسلامی، آمیزش ناسالم است.<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382ش، ج1، ص162.</ref> رابطه جنسی ناسالم شامل موارد زیر میشود:
- رابطۀ جنسی زن و مرد خارج از چارچوب ازدواج و همراه با آگاهی و اختیار که از آن به زنا تعبیر میشود.<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382ش، ج4، ص292.</ref>
- رابطۀ جنسی زن و شوهر با وجود مانع شرعی و همراه با آگاهی و اختیار؛ مانند آمیزش زن و شوهر در زمان عادت ماهیانه زنانه (حیض)، در ایام عده پس از تولد نوزاد (نفاس)، در زمان روزهداری، در زمان احرام، در مسجد، حرم ائمه و دیگر مواردی که در فقه اسلامی به آنها اشاره شده است.<ref>شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، 1382ش، ج1، ص162، 167، 300، 356 و 398.</ref>
- سایر روابط جنسی مانند لواط (رابطۀ جنسی میان دو مرد)، <ref>Gay.</ref> مساحقه (رابطۀ جنسی میان دو زن)، <ref>lesbian.</ref> وطی حیوان، <ref>Bestiality.</ref> رابطۀ جنسی با کودکان، رابطۀ جنسی با مردگان، <ref>Necrophilia.</ref> دگرآزاری جنسی<ref>Sexual sadism.</ref> و خودآزارگری جنسی.<ref>Sexual masochism.</ref>
برقراری رابطۀ جنسی میان زن و مرد با اسباب شرعی از طریق دُبُر (مقعد) حتی با رضایت زن، دارای مفسده و آثار مخرب جسمانی بوده و از نظر فقه اسلامی کراهت شدید دارد. در قرآن کریم نیز قرائن و شواهد لفظی و ادبی آمده که به نظر مفسران رابطۀ مقعدی را ممنوع دانسته است.<ref>سورۀ بقره آیۀ 223.</ref> در علوم تجربی نیز بروز انواعی از عفونت، انواع بیماریهای مقاربتی، ایدز، ایجاد بواسیر، شقاق مقعدی، جراحات درونی، از دستدادن توانایی کنترل و نگهداری مدفوع و بیماریهای روحی و روانی، پیامدهای رابطۀ جنسی مقعدی، معرفی شده است.<ref>رضایی، «عوارض رابطه مقعدی»، مجله سلامت کیوان.</ref>
فواید رابطۀ جنسی سالم
برخی فواید رابطۀ جنسی سالم عبارتند از:
- وقتی زوجی در زندگی خود به مشکل دچار میشوند، گاهی بهجای اینکه بر مسائل و مشکلات تمرکز کنند، اگر میانبر بزنند و به فعالیت جنسی خوبی بپردازند، میتوانند از شدت مشکلات بکاهند و یافتن راه چاره را برای خودشان آسانتر کنند؛
- یک رابطة زناشویی درست میتواند بهتر از هرگونه دارویی، تنشهای روزانه و فشارهای روحی را درمان کند و قدرت خلاقیت را در مرد و زن افزایش دهد؛
- رابطة جنسی در کاهش استرس بسیار مؤثر است و همچنین موجب بهبود کیفیت خواب میشود؛
- زنانی که در رابطة جنسی فعال باشند، کمتر مستعد افسردگیاند؛
- رابطة جنسی سالم در افزایش اعتمادبهنفس و عزت نفس زنان و بهویژه مردان، تاثیری بهسزا دارد؛
- رابطة زناشویی فرصتی است که طی آن زن و مرد پرورش مییابند. وقتی میل به فعالیت جنسی در زن به وجود میآید، بیشتر از همیشه خوشبین و روراست میشود؛
- با یک رابطة زناشویی خوب، زمینة لذتبردن زن از رابطة زناشویی فراهم میشود. همچنین امکان برخورداری از رابطه زناشویی به مرد کمک میکند تا رفتار محبتآمیزتری نشان بدهد؛
- وقتی زن از رابطة زناشویی خوبی برخوردار باشد، مهربان میشود و آرامش مییابد. همچنین از حمایت شوهر در دیگر زمینههای زندگی زناشویی بهرهمند میشود؛
- در لحظة اوج لذت جنسی، مرد عشق همسرش را به عمیقترین شکل ممکن احساس میکند؛
- پس از یک رابطة زناشویی خوب، همة دلخوریهای پیشین مرد از دلش پاک میشود؛
- برخورداری از رابطة زناشویی خوب، مرد را از همة سرخوردگیهایش نجات میدهد و به او امکان میدهد تا آتش عشق را دوباره در درون خود برافروزد و به تعهدهای زناشویی پایبندتر شود؛
- همانگونه که رابطة عاشقانه برای زن اهمیت دارد، ارضاشدن جنسی برای مرد مهم است. سرخوردگی جنسی، احساس هویت مرد را در هم میشکند؛
- مرد بهاندازه زن در پی عشق است؛ اما پیش از اینکه بتواند دروازه دلش را بگشاید تا عشق زن را در آن جای دهد، باید از نظر جنسی برانگیخته شود.<ref>حاتمی، دانستنی از جنس ندانستنی، 1394ش، ص12.</ref>
ارکان رابطۀ جنسی سالم
در رابطه جنسی سالم، هر دو طرف از رابطه لذت برده و یکی از طرفین موجب آسیب به طرف دیگری نمیشود. انجام مواردی مانند رابطۀ جنسی از دُبُر یا رابطۀ جنسی خشن<ref>BDSM.</ref> موجب میشود یکی از طرفین اذیت شود و نتواند از رابطه لذت ببرد؛ در این صورت رابطۀ جنسی سالم نیست.<ref>قرهگوزلو، «ویژگیهای رابطه جنسی زناشویی سالم»، وبسایت مجله سلامتی دکتر دکتر.</ref> برخی اصول برقراری رابطۀ جنسی سالم عبارتند از:
رعایت پروتکلهای بهداشت جنسی
نظافت دهان و بدن، بوی خوب بدن، توجه به وضعیت بدنی مانند حیض و خُلق<ref>Mood.</ref> از نکات بهداشتی است که طرفین رابطۀ جنسی باید نسبت به رعایت آن اهتمام داشته باشند. در قرآن نیز بر لزوم بهداشت و ترک رابطۀ جنسی در زمان حیض تاکید شده است.<ref>سورۀ بقرۀ، آیۀ 222.</ref> بهداشت جنسی، نقش مهمی در سلامت افراد دارد.<ref>قرهگوزلو، «ویژگیهای رابطه جنسی زناشویی سالم»، وبسایت مجله سلامتی دکتر دکتر.</ref>
احترام به مرزهای شخصی
هدف رابطۀ جنسی فقط تامین ارگاسم نیست، زن و شوهر مرزهای شخصی خود را دارند و باید به آن احترام گذاشته شود. احترام به این مرزها رابطۀ جنسی را لذتبخشتر و سالمتر میکند.<ref> «دانستنیهای جنسی»، وبسایت بیتوته.</ref>
توجه به نیازهای همسر
برای داشتن رابطۀ جنسی سالم، باید به نیازهای همسر توجه شود تا هر دو طرف از آن لذت کافی ببرند. بیتوجهی به نیازهای جنسی همسر، رابطۀ جنسی را نامطلوب میسازد.<ref>قرهگوزلو، «ویژگیهای رابطه جنسی زناشویی سالم»، وبسایت مجله سلامتی دکتر دکتر.</ref>
گفتگو دربارۀ تمایلات جنسی
متخصصان به زوجین توصیه میکنند که با همسر خود صادق باشند و آنچه را سبب ایجاد لذت در خود میدانند، به همسر خویش بگویند.<ref>قرهگوزلو، «ویژگیهای رابطه جنسی زناشویی سالم»، وبسایت مجله سلامتی دکتر دکتر.</ref>
توجه به تفاوتهای جنسی زن و مرد
زن و مرد، ضمن داشتن تفاوتهایی در ابعاد مختلف وجودی (ظاهری و باطنی)، در رابطۀ جنسی نیز تفاوتهای زیادی با یکدیگر دارند. توجه به این تفاوتها رابطۀ جنسی را سالم و لذتبخش میکند. برخی از این تفاوتها عبارتند از:
- زمان ارگاسم: در مردان زمان رسیدن به ارگاسم نهایتا تا 3 دقیقه است و در زنان بین 15 تا 20 دقیقه به طول میانجامد. آستانۀ ارگاسم در زنان دو برابر مردان است.<ref>. حاتمی، دانستنی از جنس ندانستنی، 1394ش، ص12.</ref>
- توانایی تولید مثل: در مردان از زمان بلوغ (بین 13 تا 15 سالگی) آغاز میشود و اگر مانع پزشکی نباشد تا پایان عمر ادامه دارد؛ اما در زنان از حدود سن 12 سالگی آغاز میشود و تا سن یائسگی ادامه دارد.<ref>. حاتمی، دانستنی از جنس ندانستنی، 1394ش، ص12.</ref>
- تفاوتهای مغزی: ناحیۀ هیپوتالاموس که هورمونهای تمایل جنسی بهویژه تستوسترون را بر میانگیزاند، در مردان بزرگتر از زنان است. میزان تستوسترون مردان 10 تا20 برابر از زنان بیشتر است و بههمین دلیل تمایلات جنسی مردان، بیشتر بوده و این امکان را به مردان میدهد که در هر زمان و مکان بتوانند رابطۀ جنسی برقرار کنند<ref>. حاتمی، دانستنی از جنس ندانستنی، 1394ش، ص12.</ref>
- تهییج جنسی: مردان بیشتر بهصورت دیداری، تحریک جنسی میشوند و تحریکپذیری آنها سریع و آسان است؛ اما تهییج جنسی در زنان بهصورت کلامی است و با واژهها و لحن صدا تحریک میشوند. مردان بیشتر جذب ظاهر زنان و زنان بیشتر جذب باطن مردان میشوند.<ref>. حاتمی، دانستنی از جنس ندانستنی، 1394ش، ص12.</ref>
- سرعت رابطه: مردان در روابط جنسی سریعاند، در حالیکه زنان آرام و آهسته پیش میروند. لذا معاشقه پیش از دخول برای نزدیککردن این زمان به یکدیگر نقش مهمی برای زنان و رابطۀ جنسی سالم دارد. همچنین زنان تمایل به آرایشکردن و آمادهسازی خود برای رابطۀ جنسی را دارند بر خلاف مردان که تمایل به برقراری سریع رابطه دارند.<ref>. حاتمی، دانستنی از جنس ندانستنی، 1391ش، ص14</ref>
پانویس
منابع
- قرآن کریم.
- جمعی از نویسندگان، دیکشنری انجمن روانشناسی آمریکا، نیویورک، انجمن روانشناسی آمریکا، چاپ دوم، 2015م.
- حاتمی، محمدرضا، دانستنی از جنس ندانستنی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1394ش.
- «دانستنیهای جنسی»، وبسایت بیتوته، تاریخ بازدید: 25 آبان 1402ش.
- رضایی، علی، «عوارض رابطه مقعدی»، مجله سلامت کیوان، تاریخ درج مطلب: 26 شهریور 1402ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1378ش.
- قرهگوزلو، زهرا، «ویژگیهای رابطۀ جنسی زناشویی سالم»، مجله سلامتی دکتر دکتر، تاریخ بازدید: 25 آبان 1402ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، قم، دارالکتب الاسلامیة، 1390ش.
- هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، فرهنگ فقه فارسی، مطابق مذهب اهلبیت، قم، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی، 1382ش.
- Robert، Boland and Marcia، L. Verduin and Pedro، Ruiz، Kaplan and Sadock’s Synopsis of Psychiatry، Wolters Kluwer، 2022.