موانع تشکیل خانواده

موانع تشکیل خانواده، موضوع مهمی است که باید مورد توجه واقع شود. مهم‌ترین عواملی که سبب ایجاد مانع بر سر راه تشکیل خانواده است، عبارتند از ترس از فقیرشدن، اهمیت دادن به ثروت، اهمیت دادن به بزرگ‌زادگی، ناآگاهی از دین و گریز از مسئولیت.

ترس از فقیر شدن

اولین نکته‌ای که در قرآن ذکر شده این است که گاهی عده‌ای ازدواج نمی‌کنند به خاطر فقر. خداوند وعده داد که تشکیل خانواده می‌تواند وسعت رزق بیاورد و در سوره نور می‌فرمایند: وَأَنكِحُوا الْأَيَامَى مِنكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ إِن يَكُونُوا فُقَرَاء يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْللِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ؛ پسران و دختران بی‌همسر وغلامان وكنيزان شايسته‌ی (ازدواج) خود را همسر دهيد. (و از فقر نترسيد كه) اگر تنگدست باشند، خداوند از فضل خود بی‌نيازشان می‌گرداند. خداوند، گشايشگر داناست. (او از فقر و نياز شما آگاه است و بر كفايت شما وعده داده است و در عمل به وعده‌اش قدرت دارد.)

این آیه اجمالاً اشاره دارد به اینکه یک عده دیگر ازدواج نمی‌کنند به خاطر این است که می‌ترسند فقیر باشند و ادامه این آیه این است که: وَلْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لَا یَجِدُونَ نِکَاحاً حَتَّى‏ یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ...؛ کسانى که وسیله‏‌ى ازدواج نمى‏‌یابند، باید پاکدامنى و عفت پیشه کنند، تا آن که خداوند از کرم خویش، آنان را بى‌‏نیاز نماید... . یعنی خود ازدواج مایه وسعت رزق است. یکی از موانع تشکیل خانواده در روزگار ما نیز همین است و قرآن سفارش می‌کند که شما توکلتان به خدا باشد. این تعبیر از پیامبراکرم است که فرمود: من ترك التزويج مخافة العيلة فلیس منا؛ اگر کسی ازدواج را ترک کند به خاطر فقر، از ما نیست. یا در جای دیگر می‌فرماید: اِتَّخِذُوا الأهلَ ؛ فإنّه أرْزَقُ لَكُم؛ ازدواج کنید تا وسعت ررق پیدا کنید. همچنین پیامبر فرمود: خداوند بر خودش لازم دانسته کسی که برای حفظ عفت ازدواج می‌کند او را تأمین و کمک کند و در جای دیگر می‌فرمایند: ثلاثة حقّ على اللَّه تعالى عونهم: المجاهد فی سبیل اللَّه و المکاتب الّذی یریدا الأداء و النّاکح الّذی یرید العفاف.؛ سه دسته هستند که خداوند شایسته است آن‌ها را کمک کند و بر خودش لازم می‌داند آن‌ها را کمک کند: یک مجاهد در راه خدا، یکی آن بنده که خودش را آزاد کند و براساس یک قراردادی که با مولای خودش دارد و نیتش این است که پرداخت کند و دینش را بپردازد و سوم کسی که به خاطر به حفظ عفت خودش ازدواج می‌کند.

اهمیت دادن به ثروت

امام صادق علیه السلام: برای بنده گناهی بدتر از این نیست که پسر برادر (مومن) او نزدش برود و بگوید من را با دخترت ازدواج بده و او بگوید: این کار را نمی‌کنم و به تو زن نمی‌دهم؛ من از تو ثروتمندترم.

اهمیت دادن به بزرگ زادگی

سومین نکته که در روایات مورد توجه قرار گرفته این است که یک عده‌ای ازدواج نمی‌کنند به خاطر اینکه می‌گویند ما بهتر از آن کسی هستیم که بخواهیم با او ازدواج کنیم. یعنی شأنی برای خودشان قائل هستند. شأن گاهی به نسب است، مثلا می‌گویند ما از این خاندان هستیم و باید طرف ما نیز این نسب را داشته باشد و یا از نظر مالی در این جایگاه هستیم. اگر انسان شأنی برای خودش قائل شد نمی‌تواند ارتباط بگیرد این‌ها مبنا ندارد ما باید به قرآن و سنت برگردیم. امام صادق علیه‌السلام: پیامبر خدا مقداد بن اسود را به ازدواج ضُباعه، دختر زبیر بن عبدالمطلب درآورد. سپس امام فرمود: پیامبر او را به همسری مقداد درآورد تا سطح ازدواج‌ها پایین بیاید و وصلت‌های طبقاتی از بین برود و مردم از پیامبر خدا سرمشق بگیرد و بدانید که گرامی‌ترین شما نزد خدا باتقواترین شماست و زبیر، برادر تنی عبدالله، پدر پیامبر و ابوطالب بود.

ناآگاهی از دین

الکافی به نقل از عبدالصمدبن بشیر: زنی نزد امام صادق علیه‌السلام آمد و گفت: امام به سلامت باد! من زنی تارک دنیا هستم. امام فرمود: منظورت از ترک دنیا چیست؟ گفت: ازدواج نمی‌کنم. فرمود: چرا؟ گفت: با این کار در پی کسب فضیلت هستم. فرمود: برگرد که اگر در این کار فضیلتی بود هر آینه فاطمه زهرا سلام الله علیها از تو به آن سزاوارتر بود. هیچ کس نیست که در فضیلت بر او پیشی بگیرد. ۵.گریز از مسئولیت: یکی دیگر از موانع ازدواج فرار از مسئولیت است. یعنی می‌گویند ما اینطور راحت‌تر زندگی می‌کنیم. با این که وضع مالی خوبی دارند و شرایط ازدواج را دارند ولی می‌گویند ما اینطور راحت‌تر هستیم. به خاطر اینکه از مسئولیت فرار کنند، در حالی که مجرد زیستن از طرف اهل بیت علیهم السلام مذمت شده است. جامع الأخبار: پیامبر خدا به مردی به نام عکاف فرمود: همسر داری؟ گفت: نه. پیامبر خدا فرمود: کنیزی داری؟ گفت: نه. پیامبر خدا فرمود: آیا توانگری؟ گفت: بله. فرمود: ازدواج کن وگرنه از گنهکاران هستی؛ و در روایتی دیگر آمده است: ازدواج کن و گرنه در شمار راهبان نصارا هستی؛ و در روایتی دیگر آمده است: ازدواج کن وگرنه از برادران شیاطین هستی.

تجمل‌گرایی

یکی از موانعی هست که نسل جوان خیلی دارد از آن صدمه می‌خورد. قبلاً ازدواج خیلی ساده‌تر صورت می‌گرفت اما امروزه مخصوصاً در نقاط مرکزی کشور توقعات و انتظارات نابجایی صورت گرفته است. با توجه به این مواردی که در فضای مجازی و ماهواره و غیره می‌بینند و سبک‌های زندگی عوض شده است و این تجمل‌گرایی‌ها باعث شده سن ازدواج بالاتر برود و به دلیل فضای مجازی و ماهواره، زمینه تحریک جوانان وجود دارد، اما زمینه ارضا نیست. پس باید تجمل‌گرایی را از بین ببریم تا ازدواج برای فرزندان تسهیل شود. باید انتظارات، معقول باشد نه نا بجا. ما باید ازدواج را تسهیل کنیم، چون اگر فرزندان موفق به ازدواج نشوند بسیار صدمه می‌خورند. با این شرایطی که در جامعه به وجود آمده است. ما باید فرهنگ‌سازی کنید و این فردی را که می‌خواهیم از جامعه انتخاب کنیم باید شرایطش معقول باشد و باید بتوانیم به آن شرایط عینیت ببخشیم تا بتوانیم او را پیدا کنیم و نباید طوری شرایط را قرار دهیم که چنین کسی پیدا نشود.

منبع

• جزوه درسی استاد عبدالحمیدی