سیدابوالاعلی مودودی: تفاوت میان نسخهها
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
|خدمات = | |خدمات = | ||
}} | }} | ||
ابوالاعلی مودودی (زاده1903-1979) از متفکران و اندیشمندان برجسته شبه قاره هند است. افکار او تاثیر بلافصلی بر آراء و عقاید مسلمانان منطقه و دیگر بلاد اسلامی گذاشت. باور بسیاری از محققان آن است که او محرک و مشوق بسیاری از گروههای مسلمانی است که در جهان اسلام به کنشهای سیاسی و اجتماعی روی آوردند. مودودی به تحقق جهان آرمانی- اسلامی باور داشت. | |||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
به گفته خود مودودی، خانوادهاش در قرن هیجدهم به لاهور قدم گذاشتند. پدرش سید احمد حسن در سال 1855 در دهلی تولد یافت و | به گفته خود مودودی، خانوادهاش در قرن هیجدهم به لاهور قدم گذاشتند. پدرش سید احمد حسن در سال 1855 در دهلی تولد یافت و پدربزرگش، میر سید حسن از پیرهای صوفیه بود و در دربار مغولها نفوذ داشت. مودودی در 25 سپتامبر سال 1903 در شهر اورنگ آباد در ایالت ماهاراشترا در هند تولد یافت. | ||
مودودی و | مودودی و خانوادهاش در زمان از میان رفتن حاکمیت مغولها و در زمان سلطه انگلیسیها زندگی خود را گذراندند و رشد کردند. مودودی کودکی خود را در حیدرآباد گذارند. در آن زمان، نظام الملک، حاکم قدرتمند بر حیدرآباد حکم میراند و آن قلمرو را مستقل از مغولها اداره میکرد. اکبرشاه از پادشاهان مغول معتقد بود که حقیقت را نه از شریعت، بلکه از ریاضت و خودسازی و با بحث و گفتگو و به شیوه دیالکتیک میتوان به دست آورد. وی که خود را انسان کامل میدانست و مدعی بود الهاماتی دریافت میدارد، در زمان خود جزیهای را که بر غیرمسلمانان واجب شده بود، لغو کرد و شکار را ممنوع کرد و به گیاهخواری روی آورد تا هندوها را آرزده خاطر نسازد. این سنت از آن زمان در دربار مغولها وجود داشت. خانواده مودودی در این دستگاه از خانوادههای سرشناس و دارای امتیاز بودند. با از میان رفتن مغولها و سلطه یافتن انگلیسیها، اراضی به هندوها انتقال یافت و اشراف از درآمدهای حاصل از مالیات محروم شدند، و طبیعی است که امتیاز این خانواده نیز از میان رفت و این امر تاثیری روانی بر خانواده مودودی و دیگر مسلمانان هند گذاشت. .<ref> مجله الکترونیکی اخوت،نگاهی به اندیشه و بنیانهای فکری ابوالعلا مودودی </ref> | ||
احمد حسن، پدر مودودی از نخستین دانشجویانی بود که در کالج انگلیسی- شرقی سید | احمد حسن، پدر مودودی از نخستین دانشجویانی بود که در کالج انگلیسی- شرقی سید احمدخان به تحصیل پرداخت. این تصمیم برای این خانواده که مخالف انگلیسیها بودند دشوار بود و بنابراین هنگامی که احمد حسن لباس غربی پوشید و به بازی کریکت پرداخت، پدرش او را از این مدرسه بیرون آورد. احمد حسن سپس در سال 1904 تحت تاثیر یکی از اقوام خود به گرایش صوفیه روی آورد. وی مایملک خود را فروخت و به روستایی نزدیک دهلی، در مجاورت آرامگاه خواجه نظام الدین اولیاء اقامت گزید. پدرش ابتدا به مدرنیته روی آورد و سپس از آن گریزان شد و به دامن تعالیم صوفیانه و عرفانی پناه برد. اهمیت زندگی پدر مودودی در زندگی فرزند خود را نمیتوان نادیده گرفت. | ||
ابوالاعلی در چنین زمانی (هنگام | ابوالاعلی در چنین زمانی (هنگام رویگردانی پدر از مدرنیته و رویآوردن به عرفان) تولد یافت. پدرش خود به تعلیم وی پرداخت و دروس دینی و منطق را به فرزند خود آموخت. پدر مواظب بود که فرهنگ فرزندانش به هیچ چیز خارج از سنتی که در آن زندگی میکردند، آمیخته نشود. مودودی در زندگینامه خود چنین ابراز میدارد: «طی مدتی که در حیدرآباد دکن زندگی میکردیم، حتی پدر اجازه نداد که زبان و لهجه ما نیز تغییر کند و ما همچنان به لهجه و زبان خالص اردوی خود سخن میگفتیم». مودودی نوجوانی خود را در انزوایی که از آن تنفّر داشت میگذراند، انزوا از [[زنان]] در آن جامعه مردسالار و انزوا از دیگرانی که پدر به دلیل داشتن فرهنگ متفاوت، وی را از درآمیختن با آنها بر حذر میداشت. او در این انزوا، خود را به خواندن سرگرم میکرد. سپس به تحصیل در مدرسه فوقانیه پرداخت. فوقانیه مدرسهای بود که تحت تاثیر تعالیم سید احمدخان قرار داشت. در سن 11 سالگی کتاب المرأه الجدیده نوشته [[قاسم امین]]، از متفکران [[فمینیست]] مصری را به اردو ترجمه کرد.<ref> مجله الکترونیکی اخوت، نگاهی به اندیشه و بنیانهای فکری ابوالعلا مودودی</ref> | ||
مودودی در نوجوانی به روزنامهنگاری روی آورد. در سال ۱۹۲۷ نخستین اثر مهم خود را با عنوان «جهاد در اسلام» در شمارههای متوالی یک روزنامه به چاپ رساند. چند سال بعد، او ماهنامهای تحت به نام «ترجمان القرآن» که به ترجمه و تفسیر قرآن اختصاص داشت منتشر کرد و تا پایان زندگی خود در سال ۱۹۷۹ به انتشار آن ادامه داد. وی به دعوت اقبال لاهوری از حیدرآباد به لاهور مهاجرت کرده بود.<ref>ویکی پدیا صفحه ابوالعلا مودودی</ref> | مودودی در نوجوانی به روزنامهنگاری روی آورد. در سال ۱۹۲۷ نخستین اثر مهم خود را با عنوان «جهاد در اسلام» در شمارههای متوالی یک روزنامه به چاپ رساند. چند سال بعد، او ماهنامهای تحت به نام «ترجمان القرآن» که به ترجمه و تفسیر قرآن اختصاص داشت منتشر کرد و تا پایان زندگی خود در سال ۱۹۷۹ به انتشار آن ادامه داد. وی به دعوت اقبال لاهوری از حیدرآباد به لاهور مهاجرت کرده بود.<ref>ویکی پدیا صفحه ابوالعلا مودودی</ref> | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
مودودی، متعلق به جریانی است که بنیادگرا خوانده میشود. این جریان در واکنش به مدرنیته شکل گرفته و معتقد به بازگشت به سنتهای اصیل اسلامی بدون هرگونه وسوسه برای انطباق آن با آموزههای بشری است. یکی از بارزترین مشخصههای مودودی، رویکرد انکاری وی نسبت به پدیدههای غربی بوده است.<ref> سایت کتابراه، زندگینامه و دانلود کتابهای ابوالاعلی مودودی،</ref> | مودودی، متعلق به جریانی است که بنیادگرا خوانده میشود. این جریان در واکنش به مدرنیته شکل گرفته و معتقد به بازگشت به سنتهای اصیل اسلامی بدون هرگونه وسوسه برای انطباق آن با آموزههای بشری است. یکی از بارزترین مشخصههای مودودی، رویکرد انکاری وی نسبت به پدیدههای غربی بوده است.<ref> سایت کتابراه، زندگینامه و دانلود کتابهای ابوالاعلی مودودی،</ref> | ||
مودودى از جمله | مودودى از جمله اندیشمندانى است كه نقش سیاسى ـ اجتماعى را براى [[زنان]] نفى میكند. او در یكى از آثار خود تحت عنوان «الحجاب» به صورت مستقل به مسئله زنان در اسلام و نقش آنها در حوزههاى مختلف پرداخته است. او بحث خود را با انتقاد از تمدن غرب آغاز میكند؛ در نظر وى تمدن غرب با دو جریان فردگرایى و آزادیخواهى در قرن هیجدهم، توانست [[زن]] را از یوغ ظلم و ستم دوران قرون وسطى نجات دهد و حقوق و آزادیهاى نفى شده و مورد غفلت قرار گرفته [[زنان]] را به آنان بازگرداند. با این حال این جنبش، پس از مدتى راه افراط را پیش گرفت و به جاى تعادل، با آزادى بى قید و شرط و اهداف لذتجویانه و سودگرایانه، از قرن نوزدهم به بعد از اهداف رهایىبخش خود دور شد.<ref>خبرگذاری فارس،بحرانی، مرتضی،زن در اندیشه متفکران سیاسی،84/12/21</ref> | ||
مودودى پس از نقد و بررسى | مودودى پس از نقد و بررسى دیدگاههاى غربى زنسالارانه، به آموزهها و نظریات اسلامى میپردازد؛ او در تبیین دیدگاه اسلام، در خصوص منزلت اجتماعى ـ سیاسى زن، به مسئله طبیعت و فطرت رجوع میكند و آن را مبناى نظریه خود قرار میدهد. وى ضمن ترجیح مسئله [[ازدواج]] و نهاد خانواده، در زمینه چگونگى روابط بین [[زن]] و مردم و نقش آن در حفظ سلامت ساحت اجتماعى، برآن است كه براى درك صحیح این روابط، وظایف و حقوق هریك باید به صورتى عادلانه و متوازن معین شود. مودودى تقسیم عادلانه و منصفانه این مسئولیتها را یكى از سختترین و دشوارترین مسائل تمدن بشرى قلمداد میكند.<ref>خبرگذاری فارس،بحرانی، مرتضی،زن در اندیشه متفکران سیاسی،84/12/21</ref> | ||
از نظر او زن و مرد، از آن رو كه موجوداتى انسانى و داراى | از نظر او زن و مرد، از آن رو كه موجوداتى انسانى و داراى نیروهاى عقلى، عاطفى، احساسى و نیازهاى همسان هستند، برابرند و هر دو در ساماندهى به زندگى اجتماعى و تمدن مشاركت فعال دارند و در پرورش توانایىها طبیعیشان، از استحقاق یكسانى برخوردارند. تهذیب، تعلیم و پرورش استعدادهاى هر دو [[جنس]]، در اصلاح و قوام زندگى جمعى مؤثر است؛ [[زنان]] همانند مردان، حقوق و امتیازات اجتماعى همسانى دارند كه جامعه باید آنها را حرمت نهد با این وصف، مودودى اعتقاد دارد كه این یكسانى به معناى برابرى مرد و [[زن]] در فعالیت و دایره عمل و همچنین به مفهوم نادیده انگاشتن تفاوتهاى طبیعى، فیزیولوژى و زیستشناختى نیست. در این چهارچوب مودودى مینویسد: «وانهادن وظایفى خارج از چارچوب طبیعت بر دوش زن و كشیدن وى به عرصه فعالیتهاى اجتماعى، اقتصادى، سیاسى، تجارى و اقتصادى، نه تنها نشانه پیشرفت و ترقى نیست، بلكه خود گامى به سوى زوال است.» <ref>خبرگذاری فارس، بحرانی، مرتضی، زن در اندیشه متفکران سیاسی،84/12/21</ref> | ||
وی در مورد وضعیت زنان در حکومت اسلامی نیز معتقد است که آنان به هیچ عنوان به برابری اخلاقی دست | وی در مورد وضعیت [[زنان]] در حکومت اسلامی نیز معتقد است که آنان به هیچ عنوان به برابری اخلاقی دست نمییابند. او برابری [[زنان]] و نیز اختلاط آزادانه آنان را مطلوب نمیداند، ولی ورود آنها به بازار کسب و کار را تحت شرایطی جایز میداند. مودودی وظیفه اصلی [[زنان]] را پرورش فرزند، پخت و پز و دوخت و دوز در نظر میگیرد و معتقد است باید آموزش زنان نیز با توجه به نوع مسئولیتی که قرار است عهده دارد شوند، انجام شود. بر همین اساس، وی ورود [[زنان]] به سیاست را نیز جایز نمیداند. درواقع سیاست از نظر وی، قلمرویی مردانه است و حتی در مورد حق رای [[زنان]] نیز اگر چه وی آن را در اصل برای [[زنان]] جایز میداند، معتقد است از آنجایی که استفاده از این حق نیازمند برخوداری از آموزشها و اطلاعات است در حال حاضر برای زنها جایز نمیباشد.<ref> مجله الکترونیکی اخوت، نگاهی به اندیشه و بنیانهای فکری ابوالعلا مودودی </ref> | ||
==نقد== | ==نقد== | ||
==فعالیتها== | ==فعالیتها== | ||
مودودی در سال 1940 با بازگشت به لاهور، قدم در راه ایجاد حزب خود، جماعت اسلامی گذاشت. او گروه جماعت اسلامی را در سال ۱۹۴۱ | مودودی در سال 1940 با بازگشت به لاهور، قدم در راه ایجاد حزب خود، جماعت اسلامی گذاشت. او گروه جماعت اسلامی را در سال ۱۹۴۱ پایهگذاری کرد. تشکیلات او با الگوبرداری از احزاب کمونیست اروپا سازمان یافته بود. | ||
جماعت اسلامی مخالف تشکیل کشور پاکستان بود. استدلال مودودی به شکلی واضح و علنی این بود که اسلام را نمیتوان و نباید به یک دولت- ملت محدود دانست. اما پس از تقسیم هند مودودی به پاکستان رفت و برای تشکیل حقوق شرعی یا حقوق اسلامی به تلاشی | جماعت اسلامی مخالف تشکیل کشور پاکستان بود. استدلال مودودی به شکلی واضح و علنی این بود که اسلام را نمیتوان و نباید به یک دولت- ملت محدود دانست. اما پس از تقسیم هند مودودی به پاکستان رفت و برای تشکیل حقوق شرعی یا حقوق اسلامی به تلاشی خستگیناپذیر دست زد. خواسته اصلی حزب جماعت اسلامی، تشکیل حکومت اسلامی و اجرای احکام اسلام در کشور پاکستان بود. اسلام سیاسی ریشه در تفکرات افرادی از قبیل مودودی دارد.<ref>مجله الکترونیکی اخوت، هشت کتاب از ابوالعلاء مودودی</ref> | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
*به سوی درک اسلام | *به سوی درک اسلام | ||
مودودی در سال 1032 کتاب به سوی درک اسلام را به درخواست رئیس آموزش و پرورش حیدرآباد نوشت. این کتاب در آن زمانه متن خوبی بود که | مودودی در سال 1032 کتاب به سوی درک اسلام را به درخواست رئیس آموزش و پرورش حیدرآباد نوشت. این کتاب در آن زمانه متن خوبی بود که میتوانست پاسخگوی سوالات مسلمانان و غیر مسلمانان درباره ماهیت اسلام باشد. . مجله الکترونیکی اخوت، نگاهی به اندیشه و بنیانهای فکری ابوالعلا مودودی نگ | ||
*مبادی اسلام: مودودی در این کتاب به اصول اساسی اسلام از جمله حقیقت اسلام و کفر، معاد، حقیقت نبوت و ... | *مبادی اسلام: مودودی در این کتاب به اصول اساسی اسلام از جمله حقیقت اسلام و کفر، معاد، حقیقت نبوت و ... میپردازد. | ||
*تئوری اخلاقی اسلام: مودودی در این کتاب ضمن برشمردن | *تئوری اخلاقی اسلام: مودودی در این کتاب ضمن برشمردن مولفههای نظام اخلاقی اسلام و تبیین چیستی و چگونگی آن، به مقایسه نظام اخلاقی اسلام و غرب نیز میپردازد. | ||
*الخلافة و الملک: این کتاب یکی از | *الخلافة و الملک: این کتاب یکی از مهمترین کتابهای مودودی است که متاسفانه به فارسی ترجمه نشده است. مودودی در این کتاب وجههای دیگر از نظریات نوآورانه خود را مطرح کرده و با تفکیک میان «خلافت» و «ملوکیت»، علاوه بر ارائه تقریری جدید از تاریخ صدراسلام و انتقاد به بعضی صحابه و حتی خلیفه سوم، نظام سیاسی ایدهآل خود را نیز ترسیم میکند. نظامی که از نظر او «خلافت» است و نه سلطنت و ملوکیت. | ||
شهادت حق: این کتاب متن یکی از | شهادت حق: این کتاب متن یکی از سخنرانیهای مودودی با عنوان «شهادت حق» است. این سخنرانی به منظور شرح اندیشه و روش کار جماعت اسلامی بیان شده است. | ||
*اصطلاحات چهارگانه در قرآن: این کتاب نیز از کتب مهم مودودی است. مهم از این جهت که هم شاهد نوآوری جدیدی از مودودی در تشریح و تفسیر قرآن هستیم و هم اینکه این کتاب آثار بسیاری در اندیشه سیاسی معاصر جهان اسلام داشته است. مودودی در این کتاب | *اصطلاحات چهارگانه در قرآن: این کتاب نیز از کتب مهم مودودی است. مهم از این جهت که هم شاهد نوآوری جدیدی از مودودی در تشریح و تفسیر قرآن هستیم و هم اینکه این کتاب آثار بسیاری در اندیشه سیاسی معاصر جهان اسلام داشته است. مودودی در این کتاب میگوید که معنای چهار اصطلاح قرآنی «اله»، «رب»، «دین»، «عبادت» در طول تاریخ دچار تغییر و تحول شده است و به همین خاطر فهمی که ما امروز از قرآن داریم فهم درستی نیست. این کتاب تاثیر زیادی بر نظریات سیاسی معاصر جهان اسلام داشته است به این دلیل که این تئوری تفسیری سیاسی از اصطلاحات قرآنی به دست میدهد. | ||
*تدوین الدستور الاسلامی:این کتاب پیاده شده یکی از | *تدوین الدستور الاسلامی:این کتاب پیاده شده یکی از سخنرانیهای ابوالاعلی مودودی درباره تدوین قانون اساسی اسلامی است. او در این سخنرانی درباره ماهیت و مولفههای یک قانون اساسی اسلامی سخن میگوید. این کتاب به فارسی ترجمه نشده است. | ||
*اسلام و جاهلیت | *اسلام و جاهلیت | ||
*ضرورت یک جماعت صالح | *ضرورت یک جماعت صالح | ||
خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* زاهد | * زاهد فیاض, صدقی ماجد،نگاه مختصری به اندیشههای ابوالاعلی مودودی، نشریه مطالعات تاریخ اسلام، زمستان 1395 , دوره 8, شماره 31; از صفحه 113 تا صفحه 133 | ||
*[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%AF%DB%8C ویکی پدیا] | *[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%AF%DB%8C ویکی پدیا] | ||
*خبرگذاری فارس،بحرانی، مرتضی،زن در اندیشه متفکران سیاسی،84/12/21 | *خبرگذاری فارس،بحرانی، مرتضی،زن در اندیشه متفکران سیاسی،84/12/21 |
نسخهٔ ۱۳ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۱۵
{{#invoke:Infobox|infobox}} ابوالاعلی مودودی (زاده1903-1979) از متفکران و اندیشمندان برجسته شبه قاره هند است. افکار او تاثیر بلافصلی بر آراء و عقاید مسلمانان منطقه و دیگر بلاد اسلامی گذاشت. باور بسیاری از محققان آن است که او محرک و مشوق بسیاری از گروههای مسلمانی است که در جهان اسلام به کنشهای سیاسی و اجتماعی روی آوردند. مودودی به تحقق جهان آرمانی- اسلامی باور داشت.
زندگینامه
به گفته خود مودودی، خانوادهاش در قرن هیجدهم به لاهور قدم گذاشتند. پدرش سید احمد حسن در سال 1855 در دهلی تولد یافت و پدربزرگش، میر سید حسن از پیرهای صوفیه بود و در دربار مغولها نفوذ داشت. مودودی در 25 سپتامبر سال 1903 در شهر اورنگ آباد در ایالت ماهاراشترا در هند تولد یافت.
مودودی و خانوادهاش در زمان از میان رفتن حاکمیت مغولها و در زمان سلطه انگلیسیها زندگی خود را گذراندند و رشد کردند. مودودی کودکی خود را در حیدرآباد گذارند. در آن زمان، نظام الملک، حاکم قدرتمند بر حیدرآباد حکم میراند و آن قلمرو را مستقل از مغولها اداره میکرد. اکبرشاه از پادشاهان مغول معتقد بود که حقیقت را نه از شریعت، بلکه از ریاضت و خودسازی و با بحث و گفتگو و به شیوه دیالکتیک میتوان به دست آورد. وی که خود را انسان کامل میدانست و مدعی بود الهاماتی دریافت میدارد، در زمان خود جزیهای را که بر غیرمسلمانان واجب شده بود، لغو کرد و شکار را ممنوع کرد و به گیاهخواری روی آورد تا هندوها را آرزده خاطر نسازد. این سنت از آن زمان در دربار مغولها وجود داشت. خانواده مودودی در این دستگاه از خانوادههای سرشناس و دارای امتیاز بودند. با از میان رفتن مغولها و سلطه یافتن انگلیسیها، اراضی به هندوها انتقال یافت و اشراف از درآمدهای حاصل از مالیات محروم شدند، و طبیعی است که امتیاز این خانواده نیز از میان رفت و این امر تاثیری روانی بر خانواده مودودی و دیگر مسلمانان هند گذاشت. .<ref> مجله الکترونیکی اخوت،نگاهی به اندیشه و بنیانهای فکری ابوالعلا مودودی </ref>
احمد حسن، پدر مودودی از نخستین دانشجویانی بود که در کالج انگلیسی- شرقی سید احمدخان به تحصیل پرداخت. این تصمیم برای این خانواده که مخالف انگلیسیها بودند دشوار بود و بنابراین هنگامی که احمد حسن لباس غربی پوشید و به بازی کریکت پرداخت، پدرش او را از این مدرسه بیرون آورد. احمد حسن سپس در سال 1904 تحت تاثیر یکی از اقوام خود به گرایش صوفیه روی آورد. وی مایملک خود را فروخت و به روستایی نزدیک دهلی، در مجاورت آرامگاه خواجه نظام الدین اولیاء اقامت گزید. پدرش ابتدا به مدرنیته روی آورد و سپس از آن گریزان شد و به دامن تعالیم صوفیانه و عرفانی پناه برد. اهمیت زندگی پدر مودودی در زندگی فرزند خود را نمیتوان نادیده گرفت.
ابوالاعلی در چنین زمانی (هنگام رویگردانی پدر از مدرنیته و رویآوردن به عرفان) تولد یافت. پدرش خود به تعلیم وی پرداخت و دروس دینی و منطق را به فرزند خود آموخت. پدر مواظب بود که فرهنگ فرزندانش به هیچ چیز خارج از سنتی که در آن زندگی میکردند، آمیخته نشود. مودودی در زندگینامه خود چنین ابراز میدارد: «طی مدتی که در حیدرآباد دکن زندگی میکردیم، حتی پدر اجازه نداد که زبان و لهجه ما نیز تغییر کند و ما همچنان به لهجه و زبان خالص اردوی خود سخن میگفتیم». مودودی نوجوانی خود را در انزوایی که از آن تنفّر داشت میگذراند، انزوا از زنان در آن جامعه مردسالار و انزوا از دیگرانی که پدر به دلیل داشتن فرهنگ متفاوت، وی را از درآمیختن با آنها بر حذر میداشت. او در این انزوا، خود را به خواندن سرگرم میکرد. سپس به تحصیل در مدرسه فوقانیه پرداخت. فوقانیه مدرسهای بود که تحت تاثیر تعالیم سید احمدخان قرار داشت. در سن 11 سالگی کتاب المرأه الجدیده نوشته قاسم امین، از متفکران فمینیست مصری را به اردو ترجمه کرد.<ref> مجله الکترونیکی اخوت، نگاهی به اندیشه و بنیانهای فکری ابوالعلا مودودی</ref>
مودودی در نوجوانی به روزنامهنگاری روی آورد. در سال ۱۹۲۷ نخستین اثر مهم خود را با عنوان «جهاد در اسلام» در شمارههای متوالی یک روزنامه به چاپ رساند. چند سال بعد، او ماهنامهای تحت به نام «ترجمان القرآن» که به ترجمه و تفسیر قرآن اختصاص داشت منتشر کرد و تا پایان زندگی خود در سال ۱۹۷۹ به انتشار آن ادامه داد. وی به دعوت اقبال لاهوری از حیدرآباد به لاهور مهاجرت کرده بود.<ref>ویکی پدیا صفحه ابوالعلا مودودی</ref>
دیدگاه
مودودی، متعلق به جریانی است که بنیادگرا خوانده میشود. این جریان در واکنش به مدرنیته شکل گرفته و معتقد به بازگشت به سنتهای اصیل اسلامی بدون هرگونه وسوسه برای انطباق آن با آموزههای بشری است. یکی از بارزترین مشخصههای مودودی، رویکرد انکاری وی نسبت به پدیدههای غربی بوده است.<ref> سایت کتابراه، زندگینامه و دانلود کتابهای ابوالاعلی مودودی،</ref>
مودودى از جمله اندیشمندانى است كه نقش سیاسى ـ اجتماعى را براى زنان نفى میكند. او در یكى از آثار خود تحت عنوان «الحجاب» به صورت مستقل به مسئله زنان در اسلام و نقش آنها در حوزههاى مختلف پرداخته است. او بحث خود را با انتقاد از تمدن غرب آغاز میكند؛ در نظر وى تمدن غرب با دو جریان فردگرایى و آزادیخواهى در قرن هیجدهم، توانست زن را از یوغ ظلم و ستم دوران قرون وسطى نجات دهد و حقوق و آزادیهاى نفى شده و مورد غفلت قرار گرفته زنان را به آنان بازگرداند. با این حال این جنبش، پس از مدتى راه افراط را پیش گرفت و به جاى تعادل، با آزادى بى قید و شرط و اهداف لذتجویانه و سودگرایانه، از قرن نوزدهم به بعد از اهداف رهایىبخش خود دور شد.<ref>خبرگذاری فارس،بحرانی، مرتضی،زن در اندیشه متفکران سیاسی،84/12/21</ref>
مودودى پس از نقد و بررسى دیدگاههاى غربى زنسالارانه، به آموزهها و نظریات اسلامى میپردازد؛ او در تبیین دیدگاه اسلام، در خصوص منزلت اجتماعى ـ سیاسى زن، به مسئله طبیعت و فطرت رجوع میكند و آن را مبناى نظریه خود قرار میدهد. وى ضمن ترجیح مسئله ازدواج و نهاد خانواده، در زمینه چگونگى روابط بین زن و مردم و نقش آن در حفظ سلامت ساحت اجتماعى، برآن است كه براى درك صحیح این روابط، وظایف و حقوق هریك باید به صورتى عادلانه و متوازن معین شود. مودودى تقسیم عادلانه و منصفانه این مسئولیتها را یكى از سختترین و دشوارترین مسائل تمدن بشرى قلمداد میكند.<ref>خبرگذاری فارس،بحرانی، مرتضی،زن در اندیشه متفکران سیاسی،84/12/21</ref>
از نظر او زن و مرد، از آن رو كه موجوداتى انسانى و داراى نیروهاى عقلى، عاطفى، احساسى و نیازهاى همسان هستند، برابرند و هر دو در ساماندهى به زندگى اجتماعى و تمدن مشاركت فعال دارند و در پرورش توانایىها طبیعیشان، از استحقاق یكسانى برخوردارند. تهذیب، تعلیم و پرورش استعدادهاى هر دو جنس، در اصلاح و قوام زندگى جمعى مؤثر است؛ زنان همانند مردان، حقوق و امتیازات اجتماعى همسانى دارند كه جامعه باید آنها را حرمت نهد با این وصف، مودودى اعتقاد دارد كه این یكسانى به معناى برابرى مرد و زن در فعالیت و دایره عمل و همچنین به مفهوم نادیده انگاشتن تفاوتهاى طبیعى، فیزیولوژى و زیستشناختى نیست. در این چهارچوب مودودى مینویسد: «وانهادن وظایفى خارج از چارچوب طبیعت بر دوش زن و كشیدن وى به عرصه فعالیتهاى اجتماعى، اقتصادى، سیاسى، تجارى و اقتصادى، نه تنها نشانه پیشرفت و ترقى نیست، بلكه خود گامى به سوى زوال است.» <ref>خبرگذاری فارس، بحرانی، مرتضی، زن در اندیشه متفکران سیاسی،84/12/21</ref>
وی در مورد وضعیت زنان در حکومت اسلامی نیز معتقد است که آنان به هیچ عنوان به برابری اخلاقی دست نمییابند. او برابری زنان و نیز اختلاط آزادانه آنان را مطلوب نمیداند، ولی ورود آنها به بازار کسب و کار را تحت شرایطی جایز میداند. مودودی وظیفه اصلی زنان را پرورش فرزند، پخت و پز و دوخت و دوز در نظر میگیرد و معتقد است باید آموزش زنان نیز با توجه به نوع مسئولیتی که قرار است عهده دارد شوند، انجام شود. بر همین اساس، وی ورود زنان به سیاست را نیز جایز نمیداند. درواقع سیاست از نظر وی، قلمرویی مردانه است و حتی در مورد حق رای زنان نیز اگر چه وی آن را در اصل برای زنان جایز میداند، معتقد است از آنجایی که استفاده از این حق نیازمند برخوداری از آموزشها و اطلاعات است در حال حاضر برای زنها جایز نمیباشد.<ref> مجله الکترونیکی اخوت، نگاهی به اندیشه و بنیانهای فکری ابوالعلا مودودی </ref>
نقد
فعالیتها
مودودی در سال 1940 با بازگشت به لاهور، قدم در راه ایجاد حزب خود، جماعت اسلامی گذاشت. او گروه جماعت اسلامی را در سال ۱۹۴۱ پایهگذاری کرد. تشکیلات او با الگوبرداری از احزاب کمونیست اروپا سازمان یافته بود. جماعت اسلامی مخالف تشکیل کشور پاکستان بود. استدلال مودودی به شکلی واضح و علنی این بود که اسلام را نمیتوان و نباید به یک دولت- ملت محدود دانست. اما پس از تقسیم هند مودودی به پاکستان رفت و برای تشکیل حقوق شرعی یا حقوق اسلامی به تلاشی خستگیناپذیر دست زد. خواسته اصلی حزب جماعت اسلامی، تشکیل حکومت اسلامی و اجرای احکام اسلام در کشور پاکستان بود. اسلام سیاسی ریشه در تفکرات افرادی از قبیل مودودی دارد.<ref>مجله الکترونیکی اخوت، هشت کتاب از ابوالعلاء مودودی</ref>
آثار
- به سوی درک اسلام
مودودی در سال 1032 کتاب به سوی درک اسلام را به درخواست رئیس آموزش و پرورش حیدرآباد نوشت. این کتاب در آن زمانه متن خوبی بود که میتوانست پاسخگوی سوالات مسلمانان و غیر مسلمانان درباره ماهیت اسلام باشد. . مجله الکترونیکی اخوت، نگاهی به اندیشه و بنیانهای فکری ابوالعلا مودودی نگ
- مبادی اسلام: مودودی در این کتاب به اصول اساسی اسلام از جمله حقیقت اسلام و کفر، معاد، حقیقت نبوت و ... میپردازد.
- تئوری اخلاقی اسلام: مودودی در این کتاب ضمن برشمردن مولفههای نظام اخلاقی اسلام و تبیین چیستی و چگونگی آن، به مقایسه نظام اخلاقی اسلام و غرب نیز میپردازد.
- الخلافة و الملک: این کتاب یکی از مهمترین کتابهای مودودی است که متاسفانه به فارسی ترجمه نشده است. مودودی در این کتاب وجههای دیگر از نظریات نوآورانه خود را مطرح کرده و با تفکیک میان «خلافت» و «ملوکیت»، علاوه بر ارائه تقریری جدید از تاریخ صدراسلام و انتقاد به بعضی صحابه و حتی خلیفه سوم، نظام سیاسی ایدهآل خود را نیز ترسیم میکند. نظامی که از نظر او «خلافت» است و نه سلطنت و ملوکیت.
شهادت حق: این کتاب متن یکی از سخنرانیهای مودودی با عنوان «شهادت حق» است. این سخنرانی به منظور شرح اندیشه و روش کار جماعت اسلامی بیان شده است.
- اصطلاحات چهارگانه در قرآن: این کتاب نیز از کتب مهم مودودی است. مهم از این جهت که هم شاهد نوآوری جدیدی از مودودی در تشریح و تفسیر قرآن هستیم و هم اینکه این کتاب آثار بسیاری در اندیشه سیاسی معاصر جهان اسلام داشته است. مودودی در این کتاب میگوید که معنای چهار اصطلاح قرآنی «اله»، «رب»، «دین»، «عبادت» در طول تاریخ دچار تغییر و تحول شده است و به همین خاطر فهمی که ما امروز از قرآن داریم فهم درستی نیست. این کتاب تاثیر زیادی بر نظریات سیاسی معاصر جهان اسلام داشته است به این دلیل که این تئوری تفسیری سیاسی از اصطلاحات قرآنی به دست میدهد.
- تدوین الدستور الاسلامی:این کتاب پیاده شده یکی از سخنرانیهای ابوالاعلی مودودی درباره تدوین قانون اساسی اسلامی است. او در این سخنرانی درباره ماهیت و مولفههای یک قانون اساسی اسلامی سخن میگوید. این کتاب به فارسی ترجمه نشده است.
- اسلام و جاهلیت
- ضرورت یک جماعت صالح
پانویس
منابع
- زاهد فیاض, صدقی ماجد،نگاه مختصری به اندیشههای ابوالاعلی مودودی، نشریه مطالعات تاریخ اسلام، زمستان 1395 , دوره 8, شماره 31; از صفحه 113 تا صفحه 133
- ویکی پدیا
- خبرگذاری فارس،بحرانی، مرتضی،زن در اندیشه متفکران سیاسی،84/12/21
- مجله الکترونیکی اخوت،نگاهی به اندیشه و بنیانهای فکری ابوالعلا مودودی