حجاب در قرآن

«حجاب» به معناى پرده، حاجب، پوشيدن و پنهان كردن و مانع، خواه مانع مادّى مانند پرده و ديوار <ref> . راغب اصفهانى، المفردات فى غرائب القرآن، قم، نشرالكتاب، ج دوم، ص 108 ؛ سيد على‏اكبر قرشى، قاموس قرآن، ج 2، تهران، دارالكتب الاسلاميه، 1361، ج سوم، ص103ـ105؛ مريم 19، آيه 33 ؛ احزاب (33)، آيه 17 ؛ اعراف (7)، آيه 53.</ref> و يا مانع معنوى است. اين واژه هفت بار در قرآن كريم آمده و معناى آن در اين هفت مورد چيزى است كه <ref> . شورى 42، آيه 51 ؛ فصلت (41)، آيه 5 ؛ اسراء (17)، آيه 45.</ref> از هر نظر، مانع ديده شدن چيزى ديگرى مى‏ شود. چنان كه درباره زنان پيامبر صلى ‏الله‏ عليه ‏و‏آله در قرآن مجيد مى‏ خوانيم:

«وَ إِذا سَألْتمُوهُنَّ مَتاعا فَسألوهُنَّ مِن وَراءِ حجابٍ...» ؛<ref> . احزاب 33، آيه 53.</ref>

«[به مسلمانان مرد سفارش شده] اگر از زنان چيزى خواستيد از پشت‏ پرده درخواست كنيد».

با توجه به ذيل آيه <ref> . مرتضى مطهرى، مسئله حجاب، ص74.</ref> كه مى ‏فرمايد: «ذَلِكَ اَطهُر لقلوبِكم و قُلوبِهُنَّ» مى‏ توان فهميد كه مسئله آداب معاشرت زن و مرد با يكديگر را مطرح مى ‏كند؛ چنان‏كه صدر آيه در همين موضوع بود و در آيات 32 و 60 سوره احزاب كه در خصوص حجاب اسلامى و نحوه برخورد و ارتباط زن و مرد نامحرم با هم رهنمود مى‏ دهد، لذا به كارگيرى كلمه «حجاب» در قرآن كريم، به معناى حجاب اسلامى مصطلح نيست و همين معنا سبب گرديده بسيارى گمان كنند اسلام خواسته است زن هميشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد و بيرون نرود يا مثل ويل دورانت بگويند: «اين امر خود مبناى پرده‏ پوشى در ميان مسلمانان به شمار مى‏ رود» <ref> . ويل دورانت، تاريخ تمدن، ترجمه: احمد آرام و ديگران، ج 1، ص 433و434.</ref> و يا مدّعى شوند: حجاب به وسيله ايرانيان به مسلمانان و اعراب سرايت كرده است، در حالى كه آيات مربوط به پوشش اسلامى زنان پيش از مسلمان شدن ايرانيان نازل شده است.

همان‏گونه كه ويل دورانت مى ‏گويد و كتب تفسير شيعه و سنّى آن را تأييد مى ‏كنند اعراب چنين پوششى نداشتند <ref> . مرتضى مطهرى، پيشين، ص22؛ ر.ك: تفاسير: فضل‏بن حسن طبرسى، مجمع‏البيان و زمخشرى، كشّاف، ذيل آيات33 احزاب و 60 نور.</ref> و عادتشان تبرّج و خودنمايى بود كه اسلام آن را ممنوع ساخت:

«وَ لا تَبَرَّجنَ تَبَرُّجَ الجاهِليَّةِ الاُولى» .<ref> . احزاب 33، آيه 33.</ref>

بنابراين، گرچه پوشش، فرهنگ عمومى و رايج بين همه ملل بود، اما پوشش اسلامى به نحوى كه ضمن پرهيز از خودنمايى، حدود و مشخصات خاصى دارد، از فرهنگ اسلامى وارد فرهنگ ايرانيان شد.

در قرآن مجيد درباره حجاب و پوشش از واژه «جلباب» <ref> . احزاب 33، آيه 59.</ref> و يا «خمار» <ref> . نور 24، آيه 31.</ref> استفاده شده و در روايات در بحث نماز (كتاب ‏الصلوة) و ازدواج (كتاب النكاح) واژه «ستر» و «ساتر» به معناى پوشش و وسيله پوشش زن در مقابل نامحرمان استفاده شده است.

ناگفته نماند؛ پوشش اسلامى بانوان به معناى حبس و زندانى كردن و قرار دادن آن پشت پرده و در نتيجه، عدم مشاركت اين گروه عظيم در فعاليت ‏هاى اجتماعى نيست؛ چه اين كه مشاركت سياسى زنان در اسلام، زمانى به رسميت شناخته شد و آنان در كنار مردان در بيعت با رسول اكرم صلى ‏الله ‏عليه ‏و‏آله قرار گرفتند كه عرف و جامعه آن روزگار، براى زن منزلتى قايل نبودند <ref> . ممتحنه 60، آيه 12.</ref> و در غرب، با چهارده قرن تأخير آن هم از روى اضطرار و به منظور استفاده ابزارى از احساسات و آراء سياسى زنان مطرح گرديد، بلكه حجاب و پوشش زمانى مطرح است كه زن در اجتماع حضور مى‏ يابد اما به جهت اينكه استفاده ابزارى از او نشود و از مزاحمت‏ها در امان باشد لازم است كه در معاشرت با مردان بدنش را بپوشاند و به جلوه‏ گرى و خودنمايى نپردازد و مشاركتش در فعاليت‏ها بر اصول انسانى و اسلامى استوار باشد .<ref> . مرتضى مطهرى، پيشين، ص73 ؛ ناصر مكارم شيرازى و ديگران، تفسير نمونه، ج 17، صص 403ـ401.</ref>

مداخل مرتبط

• حجاب سر و گردن
• حجاب در ادیان یهودیت و مسیحیت
• حجاب اسلامی