ازدواج در آیین زرتشت

{{#invoke:Infobox|infobox}}

نگاه دین زرتشت به مسئله جنسی

در بخش های مختلف اوستا، به زرتشتیان سفارش شده که پاک دامن باشند و از بی عفتی بپرهیزند. ازدواج در دین زرتشت بسیار پسندیده، و سرباز زدن از آن و زندگی به حالت تجرد، ناپسند و در خور نکوهش است.<ref>گات ها، یسنه 53، بند5.</ref> از ازدواج به «پیمان مهر» یاد شده و مقدس است. در متون این دین، هدف از تشکیل خانواده، نظم بخشیدن به کارهای دنیا، تحکیم یک دلی، جلوگیری از فساد اخلاقی و فرزندآوری عنوان شده است. تأکید شده مردی که همسری دارد بر مرد بی همسر، مردی که خاندانی دارد بر آن که بی خاندان است، و کسی که فرزند دارد بر بی فرزند، برتری دارد.<ref>وندیداد، فرگرد 4، بند47.</ref> زرتشتیان، بی فرزند ماندن را یکی از تنبیهات آسمانی می دانند و کسانی که فرزندی ندارند، واجب است، کسی را به «فرزند خواندگی» بپذیرند.

قواعد ازدواج

نام سبک های ازدواج

در طول تاریخ آیین زرتشت، سنت زرتشتی برای فرض های مختلف ازدواج دختران نام هایی می نهاده:«پادشاه زن»، دوشیزه ای که پس از رسیدن به سن بلوغ با موافقت خانواده خویش با پسری ازدواج می کند. در این نوع ازدواج، زن از کامل ترین حقوق و مزایای زندگی بهره مند می شود و پیوندشان ناگسستنی است؛ به طوری که در دنیای واپسین هم همراه یکدیگرند؛ «چاکرزن»، زنی که پس از درگذشت شوهر نخست خود، به ازدواج فرد دیگری درآید؛ «ایوک زن»، ازدواج تنها دختر یا کوچک ترین دختر مردی که پسر نداشته باشد؛ «سترزن»، وقتی که فرد بالغی پیش از ازدواج فوت می کرد، بستگان او موظف بودند که به خرج خود، دختری را به ازدواج پسری درآورند؛ شرط این ازدواج آن بود که زوجین یکی از پسران خود را به فرزند خواندگی فرد درگذشته درآورند تا نام او باقی بماند، و «خود سرزن»، اگر دختر و پسر بالغی برخلاف میل والدین خود خواستار ازدواج با یکدیگر می شدند، این ازدواج منع قانونی نداشت؛ ولی دختر از ارث محروم می شد و والدینش فقط طبق میل خودشان چیزی به او می دادند. شایان ذکر است ایوک زن، سترزن و چاکرزن مزایای کمتری نسبت به شاه زن داشتند.

جایگاه خویدوده (ازدواج با محارم) در آیین زرتشت

بر اساس شواهدی که از متون و کتیبه های زرتشتی به دست آمده، ازدواج مردان با نزدیکان خود (مادر، خواهر، دختر و ...) در زمره رسوم پیروان این آیین بوده است؛ تا آنجا که از برکات و آثار نیک و دلایل دینی و اجتماعی آن سخن گفته شده است. در سده های اخیر، زرتشتیان سنت ازدواج با نزدیکان در این آیین را به شدت تکذیب و انکار می کنند؛ البته عده ای آن را از نظر تاریخی پذیرفته و منحصر در میان پادشاهان دانسته اند و برخی دیگر آن را امری رایج در تمدن های پیشین و ایزدان و اسطوره های دینی می دانند و توجیه می کنند. حفظ خانواده و پاکی نژاد و سلسله خاندان های موبدی، از جمله توجیه های چنین ازدواجی عنوان شده است.

سن ازدواج

در برخی متون دینی زرتشتی، از نامزد کردن دختر و پسر در سنین کودکی به شدت انتقاد شده و کمترین سن ازدواج برای دختران، نه سالگی، و در جای دیگر دوازده و پانزده سال عنوان شده است.<ref>وندیداد، فرگرد 14، بند 15.</ref>

خواستگاری

در کتب مقدس زرتشتی آمده است که هرگاه دختران جوان به سن بلوغ می رسیدند، از اهورامزدا درخواست می کردند شوهری دانا، زیبا و تندرست نصیب آنان گرداند. زرتشت از دختران و پسران می خواهد در انتخاب همسر، خرد و دانایی را یکی از شرایط انتخاب همسر قرار دهند. در آیین زرتشتی، دختران حق داشتند در مورد همسر آینده خود تصمیم بگیرند؛ البته اجازه پدر نیز یکی از شروط ازدواج بوده است.

نخستین گام در پیوند زناشویی، خواستگاری است. غالبا رسم بر این است که خانواده پسر نامه ای جهت خواستگاری، خطاب به پدر دختر می نویسد و داماد امضا می کند و به منزل دختر می برند. چند روز بعد، جواب نامه توسط خانواده عروس به منزل داماد برده می شود. پس از صحبت کوتاهی بین دو خانواده، قرار روزی مشخص گذاشته می شود و به خانه دختر می روند.

مراسم عروسی

پس از مراسم خواستگاری، مرحله نامزدی و سپس پیوند زناشویی است که ابتدای مراسم با «وکیل پرسان» (گرفتن رضایت دختر با تشریفات خاص) اجرا می شود. در ادامه، مراسم «گواه گیران» با حضور هفت زرتشتی برپا می شود که به عنوان شاهد، دفتر ازدواج را امضا کنند. سپس موبد رضایت طرفین و والدین آنها را کسب می کند و خطبه عقد را می خواند. همچنین موبد، عروس و داماد را پند و اندرز می دهد و به رعایت وظایف دینی و اخلاقی دعوت می کند. پس از جشن و ضیافت، عروس را به خانه داماد می برند و مراسم عروسی پایان می یابد.

پیوند زناشویی نشانی از مهر است و از این رو عروس و داماد حلقه ای از فلزی گران بها را که «حلقه مهر» نامیده می شود، به یکدیگر پیشکش می کنند. به جز این هدیه، مهریه در قوانین این دین جایی ندارد. نفقه نیز در زمره حقوق زنان زرتشتی است و مرد (پدر برای دختر یا شوهر برای زن) باید آن را بپردازند؛ اما صرفا دختران تا زمانی که ازدواج کنند و دختران دوشیزه ای که با رضایت والدین ازدواج می کنند (پادشاه زن) از آن برخوردار می شوند.