جریان‌های فکری زنان ( ایران): تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۸: | خط ۸: | ||
=== انسان‌شناسی=== | === انسان‌شناسی=== | ||
معتقدند انسان تکلیف‌محور است و باید به دین عمل کند. واژه‌ی «حق دارم » باید به « لازم است و ضروری هست» تغییر کند. انسان تکلیف‌محور با مختار بودن آن تناقضی ندارد. | معتقدند انسان تکلیف‌محور است و باید به دین عمل کند. واژه‌ی «حق دارم » باید به « لازم است و ضروری هست» تغییر کند. انسان تکلیف‌محور با مختار بودن آن تناقضی ندارد. | ||
[[خانواده]] یک نظام طبیعی دارد و تقسیم کار در بیرون و داخل [[خانواده]] بر اساس همین نظام طبیعی شکل می‌گیرد. نظام طبیعی مبتنی بر ساختار بدنی و روانی [[زن]] و [[مرد]] هست. درواقع تمام حقوقی به [[زنان]] تعلق می‌گیرد یا از آنها سلب میشه از همان نظام طبیعی تبعیت می‌کند. معتقدند یک [[نظام خانوادگی]] طبیعی و سالم وجود داره که جامعه باید براساس آن شکل بگیرد بقیه شکل‌های [[روابط میان زن و مرد]] انحراف از نظام طبیعی هست. | [[خانواده]] یک نظام طبیعی دارد و تقسیم کار در بیرون و داخل [[خانواده]] بر اساس همین نظام طبیعی شکل می‌گیرد. نظام طبیعی مبتنی بر ساختار بدنی و روانی [[زن]] و [[مرد]] هست. درواقع تمام حقوقی به [[زنان]] تعلق می‌گیرد یا از آنها سلب میشه از همان نظام طبیعی تبعیت می‌کند. معتقدند یک [[نظام خانوادگی]] طبیعی و سالم وجود داره که جامعه باید براساس آن شکل بگیرد بقیه شکل‌های [[روابط میان زن و مرد]] انحراف از نظام طبیعی هست. | ||
== تجددگرایان== | == تجددگرایان== | ||
تجددگرایان معتقد به بازسازی اندیشه‌های اسلامی متناسب با عصر و زمان‌های مختلف هستند. به‌این‌صورت که هرچه با عصر ما سازگاری ندارد کنار گذاشته شود و هر چه هماهنگ با روزگار ماست، از نو بازسازی شود. فهم آنها فقهی، تاریخی است. | تجددگرایان معتقد به بازسازی اندیشه‌های اسلامی متناسب با عصر و زمان‌های مختلف هستند. به‌این‌صورت که هرچه با عصر ما سازگاری ندارد کنار گذاشته شود و هر چه هماهنگ با روزگار ماست، از نو بازسازی شود. فهم آنها فقهی، تاریخی است. | ||
نسخهٔ ۱۳ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۰۴
جریان‌های زنان در ایران، به سه کلان جریان تقسیم می‌شود؛ جریان سنت‌گرایی، جریان تجددگرایی، جریان اصول‌گرایی.
سنت‌گرایان
جریان سنت‌گرایی، شامل عالمان و متدینان مسلمانی است که فهم فقهی و سنتی و متکی بر آراء پیشینان دارد. اخبار، روایات و منقولات، پایه‌ی تحلیل‌شان هست. اخباری نیستند اما نگاهی همراه با شک نسبت به استفاده از عقل در تحلیل مسائل دینی دارند.
مبانی سنت‌گرایان
سنت‌گرایان هنگام رجوع به منابع و متون دینی، تکیه بر روایات دارند و توجه چندانی به عقل و عرف ندارند. نگران التقاط در دین هستند. لازمه‌ی این نگاه جداکردن دین از ساحت اجتماعی است که خود، نوعی سکولاریزه‌کردن عملی است . آنان بین دین و شریعت تفکیک ایجاد نمی‌کنند و هر دو را یکی می‌دانند . در بحث حقوق معتقد به ثبات احکام شریعت هستند. خداوند قوانین ثابتی را برای انسان وضع کرده است. این قوانین تغییرناپذیرند.
انسان‌شناسی
معتقدند انسان تکلیف‌محور است و باید به دین عمل کند. واژه‌ی «حق دارم » باید به « لازم است و ضروری هست» تغییر کند. انسان تکلیف‌محور با مختار بودن آن تناقضی ندارد. خانواده یک نظام طبیعی دارد و تقسیم کار در بیرون و داخل خانواده بر اساس همین نظام طبیعی شکل می‌گیرد. نظام طبیعی مبتنی بر ساختار بدنی و روانی زن و مرد هست. درواقع تمام حقوقی به زنان تعلق می‌گیرد یا از آنها سلب میشه از همان نظام طبیعی تبعیت می‌کند. معتقدند یک نظام خانوادگی طبیعی و سالم وجود داره که جامعه باید براساس آن شکل بگیرد بقیه شکل‌های روابط میان زن و مرد انحراف از نظام طبیعی هست.
تجددگرایان
تجددگرایان معتقد به بازسازی اندیشه‌های اسلامی متناسب با عصر و زمان‌های مختلف هستند. به‌این‌صورت که هرچه با عصر ما سازگاری ندارد کنار گذاشته شود و هر چه هماهنگ با روزگار ماست، از نو بازسازی شود. فهم آنها فقهی، تاریخی است.
انسان‌شناسی
از نظر آنان،انسان به حکم انسان بودن یک رشته حقوق و تکالیف دارد که فرادینی است. دین‌داری حق است نه تکلیف. انسان حق‌آگاه هست نه تکلیف‌آگاه. عادات و رسوم هر جامعه‌ای مختص همان جامعه است و تحمیل آن بر جوامع دیگر جایز نیست. نگاهی تاریخی به زندگی انسان دارند. معتقدند که ساختار کنونی زن و مرد اگر اینگونه شکل گرفته اما قابل تغییر است. اصل نظام خانواده را باید همین‌گونه نگه داریم اما باید متناسب با زمان تغییراتی ایجاد شود. مجتهد شبستری از متفکران این جریان هست.
مبانی دین‌شناسی
در مبانی دین‌شناسی، روش فهم دین، تفکیک میان دین و شریعت و سیالیت حقوق، سه مولفه اصلی تفکر تجددگرایان است. تجددگرایان در روش فهم دین، نقش زمان و مکان را مورد توجه قرار می‌دهند. آنها در صدد ارائه فقهی برای زنان هستند که مقتضیات زمان و مکان در آن لحاظ شده باشد. این مسئله در مواجهه با متون دینی در دو مقام خودش را نشان می‌دهد مقام گردآوری و داوری.
در مقام گردآوری: از آیات احادیث و روایات موجود می‌توان استنباط‌هایی کرد که تاکنون نشده است و بسیاری از احادیث را میشه مختص به زمان و مکان خاصی دانست و حکم کلی از آن استخراج نکرد.
در مقام داوری: زمان و مکان به صورت پیش‌فرض‌های استدلال فقهی هستند. لزوم اجتهاد در مبانی و عدم کفایت اجتهاد در فروع هست. تجددگرایان معتقدند در مبانی باید اجتهاد ایجاد شود و پویایی فقه بدون پویایی فهم شریعت ممکن نیست. معتقدند فرهنگ و شرایط زندگی برای زبان دین تأثیر گذاشته و ما باید بین دو مسئله تفکیک ایجاد کنیم. صورت زبان متن که حاکی از تجربه دینی یا وحیانی هست. متعلق متون مقدس خودشان مقدس هستند. اما صورت زبانی متون مقدس لاجرم به لسان قوم است. هدف از شریعت اقامه‌ی دین است و از دل دین باید استنباط و اجتهاد شود.
دیدگاه در حوزه زنان
زن و مرد چهره واحد دارند و متناسب با زمان و شرایط احکامی متناسب با قسط صادر می‌کنند تا نابرابری عارضی میان آن دو را به سوی برابری هدایت کنند. آنها معتقد به سیالیت حقوق هستند.
- سیالیت حقوق:
عقل و عرف مبنای شکل‌گیری حقوق هستند حقوق امری اعتباری هست. ممکن است مبنای این اعتبارها خدا و وحی باشد ولی خود این قراردادها سیال هستند. تکلیف‌گرایی دارند. وسع حقوقی هم رو بیان می‌کنند. بعضی از احکام اگر فراتر از وسعت زنان باشد خود بخودی لغو می‌شود.
تجددگرایان مشارکت سیاسی زنان در همه حیطه‌ها، حتی ریاست حکومت را جایز می‌دانند زیرا این موضوع ذیل موضوعات اجتماعی است که دخالت فقیه در آن فقط در حد اختلاط یا عدم اختلاط با نامحرم است. فقه فقط جهت‌گیری کلی می‌دهد که این جهت‌گیری برابری و مساوات است. از نظر تجددگرایان، محدودیت‌های مشارکت زنان در زمان پیامبر به عدم توانمندی و مهارت زنان در آن زمان برمی‌گردد. <ref>لک‌زایی و زارعی، بنیادهای معرفت‌شناسی جریان‌های مذهبی در ایران و تأثیر آن بر نگرش آنان نسبت به حقوق سیاسی زنان، 1388، ص 117</ref>
اصول‌گرایان
اصول‌گرایان درپی به دست آوردن فهم دینی از طریق منابع معتبر اسلامی هستند و تکیه بر اصول و ارزش‌ها دارند و معتقد به پویایی دین همراه با پایایی آن هستند.
انسان‌شناسی
انسان‌شناسی سنت‌گرایان و اصول‌گرایان در جایی مشابه و بعضی جاها تفاوت پیدا می‌کند.انسان‌شناسی سنت‌گرایان احکامی ثابت وابدی هست و اختلاف مکان و زمان را مد نظر قرار نمی‌دهد. اما اصول‌گرایان در حالی‌که معتقد به ثبات در احکام هستند اختلاف و مکان و زمان را در موضوع‌شناسی احکام مورد توجه قرار می‌دهند.
مبانی دین‌شناسی
- دین و شریعت غیرقابل تفکیک هستند.
- اصول ارزشی ثبات دارند.
- توجه به شرایط متحول در زمان‌های گوناگون
- فهم مسایل اجتماعی باید ناظر بر شرایط و زمان‌های خاص باشد.
- مبنای شکل‌گیری حقوق را عقل و شریعت می‌دانند.
- مقررات اجتماعی باید تابع احکام شرعی باشد.