نیره توحیدی

{{#invoke:Infobox|infobox}} نیره توحیدی از فعالان حقوق زن و از طرفداران فمنیست اسلامی میباشد.خانم توحیدی مدرک فوق لیسانس خود را از دانشگاه تهران در رشته روانشناسی و مدرک دکتری خود را از دانشگاه ایلینویز در آمریکا اخذ کرد. خانم توحیدی خود را از مبارزان سرسخت حجاب اسلامی دانسته و اظهار میکند که :« من با حجاب به عنوان پروژه‌ای سیاسی مبارزه نظری و سیاسی می‌کنم.» .توحیدی قوانین اسلامی در حوزه زن وخانواده را تماما مردسالار و پدر سالار دانسته « پایه‌های ایدئولوژیک و حقوقی نظام، به‌خصوص در قوانین کیفری و در قوانین خانواده و احوال شخصیه، مبتنی بر فقه سنتی است که خود برساختی است کهنه و پیشامدرن، تدوین شده توسط مردان فقیه و در بیشترین موارد پدرسالار و مردسالار.» و راه حل را تفکیک میان دین داری و دین مداری‌ میداند.خانم توحیدی اعتقاد به دین را ضرورتا به معنای حاکمیت دین در شئون اجتماعی بشر نمیداند. وی دین را ترسیم کننده رابطه میان خالق و مخلوق دانسته و معتقد است نباید حوزه دخالت دین را به مسائل اجتماعی و تنظیم قوانین سرایت داد. بنابراین، سکولاریسم جانشینی شایسته برای دین مداری است. حکومت نه تنها نباید تحت نظر هیچ دین و مذهبی باشد، بلکه باید شهروندان را از دخالت دادن گرایش‌‌های مذهبی در حوزه مسائل سیاسی پرهیز‌ داد.<ref> نیره توحیدی، فمینیسم اسلامی چالشی دموکراتیک یا چرخشی تئوکراتیک؟، کنکاش، چاپ آمریکا، پائیز 1376، ص 106</ref>

تحصیلات

خانم نیره توحیدی مدرک لیسانس خود را در رشته‌ی روانشناسی(اصلی) و جامعه‌شناسی (فرعی) از دانشگاه تهران و مدرک فوق لیسانس و دکترای خود را از دانشگاه ایلینویز در آمریکا اخذ کرده است. او استاد و مدیر سابق دپارتمان مطالعات زنان و جنسیت در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در نورتریج و پایه‌گذار و مدیر فعلی «مطالعات خاورمیانه و اسلام‌شناسی» این دانشگاه است. تألیفات، سخنرانی‌ها، و نوشته‌های متعدد نیره توحیدی در زمینه‌های جامعه‌شناسی زنان و توسعه، بنیادگرایی دینی، جهانی‌سازی، قومیت، جنسیت و دمکراسی در مجله‌ها و کتاب‌های دانشگاهی به زبان‌های مختلف به چاپ رسیده‌اند. توحیدی علاوه بر کارهای بین المللی ، دانشگاهی و پژوهشی، سال‌های متمادی است که از زمره پیگیران حقوق بشر، جنبش زنان و دموکراسی شناخته می‌شود.<ref>روجا بندری و کاوه مظفری، گفتگو با دکتر نیره توحیدی ،19دسامبر 2019</ref>

دیدگاه

گروهی از فمینیست ها مانند خانم نیره توحیدی، افسانه نجم‌آبادی، پروین پایدار (ناهید یگانه) و هاله افشار که در قالب اعتقادات ضددینی یا لائیک به دفاع از حقوق زنان می پرداختند، پس از مدتی به این نتیجه رسیدند که چون گرایش های مذهبی در زنان ایرانی قوی و بنیادین است، و هیچ تحول اساسی در ایران بدون درنظرگرفتن مذهب نمی تواند به وقوع بپیوندد لازم است در جریان مبارزات در جهت احقاق حقوق زنان تغییراتی لحاظ شود. به همین جهت در جستجوی نظریه ای بودند که دیدگاههای فمینیستی را در پوشش دینی توضیح دهد، از این رو طرح فمینیسم اسلامی را مطرح کردند. توحیدی اظهار داشت که اعتقاد به دین ضرورتا به معنای حاکمیت دین در شئون اجتماعی بشر نیست. دین ترسیم کننده رابطه میان خالق و مخلوق است و نباید حوزه دخالت دین را به مسائل اجتماعی و تنظیم قوانین سرایت داد. بنابراین، سکولاریسم جانشینی شایسته برای دین مداری است. حکومت نه تنها نباید تحت نظر هیچ دین و مذهبی باشد، بلکه باید شهروندان را از دخالت دادن گرایش‌‌های مذهبی در حوزه مسائل سیاسی پرهیز‌دهد.<ref> نیره توحیدی، فمینیسم اسلامی چالشی دموکراتیک یا چرخشی تئوکراتیک؟، کنکاش، چاپ آمریکا، پائیز 1376، ص 106</ref> به همین جهت دفاع از حقوق زن از هیچ الگوی ثابتی تأثیر نمی پذیرد . توحیدی وجود احکام ثابت را انکار می کند. وی اعتقاد به ناپایدار بودن گوهر دین و اعتقاد به جدایی دین از شئونات اجتماعی در رسیدن به آرمان‌های فمینیسم اسلامی را لازم و ملزوم یکدیگر میداند .<ref> نیره توحیدی، فمینیسم اسلامی چالشی دموکراتیک یا چرخشی تئوکراتیک؟، کنکاش، پائیز 1376، ص 108</ref> خانم توحیدی بیان میکند که اسلام (فقه و یا شریعت)، قوانینی ثابت و ازلی و ابدی و غیرقابل تغییر نیستند. بلکه به راحتی این قوانین می توانند به عنوان ابزاری برای بازی قدرت استفاده شوند و یا متناسب زمان تغییر کنند. از طرفی پایه‌های ایدئولوژیک و حقوقی نظام، به‌خصوص در قوانین کیفری و در قوانین خانواده و احوال شخصیه، مبتنی بر فقه سنتی است که خود برساختی است کهنه و پیشامدرن، تدوین شده توسط مردان فقیه و در بیشترین موارد پدرسالار و مردسالار. لذا لازم است که چرخشی به سمت عقلانیت و عرفی‎گرایی پیش بیاید.<ref> آسونیره توحیدی: درک ناممکن بودن حکومت دینی، دستاورد بزرگ انقلاب ۵۷</ref>مدرنیزاسیون آمرانه را باید طوری پیش برد که تغییرات اساسی در نهاد کلیدی خانواده، یعنی سنگر اصلی پدرسالاری به وجود بیاورد.<ref>(«مسئله‌ی زن»، گره‌ی کور دموکراسی در ایران است، نیره توحیدی، سایت آسو97/08/21</ref> این برساخت زمینی، تاریخی، و حقوقی گرچه در درازای زمان توسط فقهای شیعه (و اغلب ایرانی) تغییراتی کوچک یافته است، اما در اساس کهنه و فرسوده و اساساً ملهم از شرایط تاریخی، جغرافیایی و فرهنگ قبیله‌ای و مردم‌شناختی عمدتاً شبه‌جزیره عربستان در ۱۴۰۰ سال پیش است که تناسبی با شرایط متحول شده و واقعیات قرن بیست و یکم ندارد. توحیدی، رسما اعلام میکند که «قاطعانه» مخالف ادغام دین در دولت و خواهان حکومتی «سکولار» و «دموکراتیک» است. هرچند در این میان زنانی که مبارزه می‌کنند گروهی هم «مسلمان و دین‌باور» هستند ولی حداقل با «بخشی از قوانین شریعت» مشکل دارند: «چون به شکل واضح ضد زن است. این مشکل آن‌هاست که چطور اعتقادات ایمانی‌شان را با مطالبات برابری حقوق زنان حل کنند. اما به نظر من این مساله حل نشدنی است. بهترین راه این است که آن‌ها هم حکومت شرعی و قوانین شرعی را کنار بگذارند و در عرصه عمومی و دولتی خواهان قوانین مدرن سکولار شوند.» ‌ برای همین به باور توحیدی «فمینیسم اسلامی» چهارچوبی ناکارآ است اما می‌توان از عبارت «فمینیست‌های مسلمان» استفاده کرد. و در پایان خانم توحیدی اظهار میکند که اصلاح دینی، تنها یکی از اجزاء تشکیل دهنده و لازم برای اتخاذ استراتژی های موثر به منظور ایجاد تغییر اجتماعی و حقوق برابر در کشورهای اکثریت مسلمان است . توانمند سازی زنان از طریق آموزش، اشتغال ، رفع خشونت و ارتقاءبهداشت و سلامت جسمی و روانی و کنترل باروری و در مجموع استراتژی همه جانبه توام با آگاهی جنسیتی در برنامه های توسعه اقتصادی و اجتماعی است که می تواند به تغییرات وسیع منتهی شود. در این میان به ویژه ایجاد سازمان های نیرومند جامعه مدنی و مهمتر از همه وجود و حضور جنبش وسیع اجتماعی زنان (که بر محور مبانی جهان شمول حقوق بشر و میثاق های بین المللی چون کنوانسیون رفع تبعیض تلاش میکند) از الزامات حیاتی برای پیشبرد دموکراتیزاسیون و سکولاریزاسیون به طور کلی و دستیابی به حقوق برابر به طور خاص میباشد.<ref> فراتر از فمینیسم اسلامی، نیره توحیدی ، مدرسه فمنیستی</ref>

آثار

• جنسیت، جهانی سازی و دین: سیاست شناسی حقوق زنان در جوامع کاتولیک و مسلمان، (۲۰۰۱)<ref> بالاویزیون، نیره توحیدی</ref>
• زنان در جوامع مسلمان: کثرت در میان وحدت (۱۹۹۸) <ref> بالاویزیون، نیره توحیدی</ref>
• فمینیسم، اسلام گرایی و دمکراسی در ایران (۱۹۹۶ و ۱۹۹۸)<ref> بالاویزیون، نیره توحیدی</ref>

منابع

• توحیدی، نیره، فراتر از فمینیسم اسلامی، مدرسه فمنیستی
• توحیدی،نیره، فمینیسم اسلامی چالشی دموکراتیک یا چرخشی تئوکراتیک؟، کنکاش، پائیز 1376
• روجا بندری و کاوه مظفری، گفتگو با دکتر نیره توحیدی ،19دسامبر 2019
• مصاحبه با ایران امروز، نیره توحیدی
• سخنرانی دکتر توحیدی در کانون کتاب تورنتو
• فمینیسم فرامدرن و فمینیسم اسلامی، حوراء شماره 5