مهرانگیز دولتشاهی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
[[مهرانگیز دولتشاهی]] تحصیلات ابتدایی را در مدرسه زرتشتیان و متوسطه را در مدرسه آمریکاییها به پایان رساند و سپس برای ادامه تحصیل راهی آلمان شد. در ۱۳۱۸ش با مهندس انصاری، رئیس اسبق بنگاه مستقل برق [[ازدواج]] کرد. او که در سال ۱۳۲۰ش به اتفاق همسرش به آلمان سفر کرده بود تا کارخانه ذوب آهن را تحویل بگیرد، به لحاظ همزمانی سفرش با جنگ جهانی دوم مدت ۵ سال در آنجا توقف کرد و با استفاده از این فرصت در دانشکده علوم هایدنبرگ به تحصیل پرداخت و پس از اخذ مدرک دکترای فلسفه و علوم اجتماعی، به ایران مراجعت کرد. دولتشاهی در ۲۹ مهر ۱۳۸۷ در پاریس درگذشت | [[مهرانگیز دولتشاهی]] تحصیلات ابتدایی را در مدرسه زرتشتیان و متوسطه را در مدرسه آمریکاییها به پایان رساند و سپس برای ادامه تحصیل راهی آلمان شد. در ۱۳۱۸ش با مهندس انصاری، رئیس اسبق بنگاه مستقل برق [[ازدواج]] کرد. او که در سال ۱۳۲۰ش به اتفاق همسرش به آلمان سفر کرده بود تا کارخانه ذوب آهن را تحویل بگیرد، به لحاظ همزمانی سفرش با جنگ جهانی دوم مدت ۵ سال در آنجا توقف کرد و با استفاده از این فرصت در دانشکده علوم هایدنبرگ به تحصیل پرداخت و پس از اخذ مدرک دکترای فلسفه و علوم اجتماعی، به ایران مراجعت کرد. دولتشاهی در ۲۹ مهر ۱۳۸۷ در پاریس درگذشت | ||
==سوابق شغلی== | ==سوابق شغلی== | ||
*نماینده ایران در سمینار حقوق زن در مسکو در سال 1335 | *نماینده ایران در سمینار حقوق [[زن]] در مسکو در سال 1335 | ||
*نماینده ایران در کنفرانس سازمان ملل متحد برای سازمانهای غیردولتی در رم در سال 1336 | *نماینده ایران در کنفرانس سازمان ملل متحد برای سازمانهای غیردولتی در رم در سال 1336 | ||
*ناظر ایرانی کمیسیون حقوق زن سازمان ملل در ژنو در سال 1340 | *ناظر ایرانی کمیسیون حقوق [[زن]] سازمان ملل در ژنو در سال 1340 | ||
*عضو نمایندگی ایران در کنفرانس کار در ژنو در سال 1343 | *عضو نمایندگی ایران در کنفرانس کار در ژنو در سال 1343 | ||
*عضو هیئت ایرانی در کمیسیون حقوق زن در سال 1344 | *عضو هیئت ایرانی در کمیسیون حقوق زن در سال 1344 | ||
خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
در دوره وزارت عباسعلی خلعتبری در وزارت امور خارجه ایران، از [[مهرانگیز دولتشاهی]] برای تصدی سفارت ایران در دانمارک دعوت به عمل آمد و وی در سال 1354 به عنوان اولین سفیر زن عازم سفارت ایران در دانمارک شد و تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی به این ماموریت ادامه داد. انتخاب وی در مقام سفیر به عنوان یک کار نمایشی و گشایش راه ورود [[زنان]] ایران به عرصه دیپلماسی بود، وگرنه روابط ایران و دانمارک از نظر سیاسی اهمیت چندانی نداشت و امور سفارت ایران در کپنهاگ نیز عملاً به وسیله کادر دایمیسفارت اداره میشد.سرانجام دولتشاهی در کنار ۹ سفیر و نماینده دیگر از ایران در خارج از کشور، در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۵۷ و با زمزمههای انقلاب مردم ایران توسط وزیر امور خارجه وقت دولت بختیار از کار برکنار شد. دولتشاهی بعد از انقلاب برای همیشه راهی فرانسه شد. | در دوره وزارت عباسعلی خلعتبری در وزارت امور خارجه ایران، از [[مهرانگیز دولتشاهی]] برای تصدی سفارت ایران در دانمارک دعوت به عمل آمد و وی در سال 1354 به عنوان اولین سفیر زن عازم سفارت ایران در دانمارک شد و تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی به این ماموریت ادامه داد. انتخاب وی در مقام سفیر به عنوان یک کار نمایشی و گشایش راه ورود [[زنان]] ایران به عرصه دیپلماسی بود، وگرنه روابط ایران و دانمارک از نظر سیاسی اهمیت چندانی نداشت و امور سفارت ایران در کپنهاگ نیز عملاً به وسیله کادر دایمیسفارت اداره میشد.سرانجام دولتشاهی در کنار ۹ سفیر و نماینده دیگر از ایران در خارج از کشور، در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۵۷ و با زمزمههای انقلاب مردم ایران توسط وزیر امور خارجه وقت دولت بختیار از کار برکنار شد. دولتشاهی بعد از انقلاب برای همیشه راهی فرانسه شد. | ||
==فعالیتهای اجتماعی== | ==فعالیتهای اجتماعی== | ||
*احداث جمعیت خیریه زنان شهرداری در سال 1325 | *احداث جمعیت خیریه [[زنان]] شهرداری در سال 1325 | ||
*تشکیل بخش زنان حزب دموکرات در سال 1325 و عضویت در شورای مرکزی حزب | *تشکیل بخش [[زنان]] حزب دموکرات در سال 1325 و عضویت در شورای مرکزی حزب | ||
*عضو هیئت تحریریه روزنامه حزب | *عضو هیئت تحریریه روزنامه حزب | ||
*عضو کمیته تعلیم و تربیت سازمان شاهنشاهی از 1326 تا 1328 | *عضو کمیته تعلیم و تربیت سازمان شاهنشاهی از 1326 تا 1328 | ||
*رئیس قسمت آموزش اجتماعی در بنگاه عمران کشور از 1333 | *رئیس قسمت آموزش اجتماعی در بنگاه عمران کشور از 1333 تا 1335؛ سفر به هند به جهت تهیه گزارشی از پیشرفتهای عمران روستایی هند و تطبیق آن با ایران | ||
*تاسیس «[[جمعیت راهنو]]» در سال 1334 :که در زمینه زنان فعالیت میکرد. او به مدت 7 سال ریاست این جمعیت را به عهده داشت. | *تاسیس «[[جمعیت راهنو]]» در سال 1334 :که در زمینه زنان فعالیت میکرد. او به مدت 7 سال ریاست این جمعیت را به عهده داشت. | ||
*عضو مؤسس حزب ایران نوین و عضو هیئت اجرایی شورای مرکزی آن حزب و مؤسس شعبه حزب در کرمانشاه.<ref> خشایار وزیری، فخری قویمی(1352). کارنامه زنان مشهور ایران، ص223.</ref> | *عضو مؤسس حزب ایران نوین و عضو هیئت اجرایی شورای مرکزی آن حزب و مؤسس شعبه حزب در کرمانشاه.<ref> خشایار وزیری، فخری قویمی(1352). کارنامه زنان مشهور ایران، ص223.</ref> | ||
*ایجاد کانون خدمات جمعیت در جنوب تهران در سال 1335 | *ایجاد کانون خدمات جمعیت در جنوب تهران در سال 1335 | ||
*عضو جمعیت خیریه فرح پهلوی از سال 1338 | *عضو جمعیت خیریه فرح پهلوی از سال 1338 | ||
*تاسیس نمایشگاه بین المللی فعالیت زنان با شرکت 30 کشور آسیایی و اروپایی <ref> بامداد، بدرالملوک(1347). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید، ص80.</ref>در سال 1339 تحت حمایت فرح پهلوی | *تاسیس نمایشگاه بین المللی فعالیت [[زنان]] با شرکت 30 کشور آسیایی و اروپایی <ref> بامداد، بدرالملوک(1347). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید، ص80.</ref>در سال 1339 تحت حمایت فرح پهلوی | ||
*رفتن به استانبول در سال 1339 به نمایندگی از طرف شورای عالی زنان | *رفتن به استانبول در سال 1339 به نمایندگی از طرف شورای عالی زنان | ||
*عضو مؤسس شورای عالی جمعیتهای زنان و دبیر این شورا از سال 1340 تا 1342 <ref>زندگینامه نمایندگان زن در مجلس سنا و شورا (دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی) (1380). تهران: مرکز امور مشارکت زنان، واحد اطلاع رسانی زنان</ref>. | *عضو مؤسس شورای عالی جمعیتهای زنان و دبیر این شورا از سال 1340 تا 1342 <ref>زندگینامه نمایندگان زن در مجلس سنا و شورا (دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی) (1380). تهران: مرکز امور مشارکت زنان، واحد اطلاع رسانی زنان</ref>. | ||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
یکی از چالشبرانگیزترین فعالیتهای دولتشاهی، راهاندازی [[جمعیت راهنو]] بود. او با راهاندازی این جمعیت دست به یک کنش اجتماعی زد که در آن سالها چندان متداول نبود. راه و مشی او یک کنش اجتماعی ـ مدنی بود بیآنکه از دولت کمکی بخواهد. اگرچه تعامل او با زنان اجتماع، خود سازوکاری را فراهم میکرد که دولت به کمک او آید، این تعامل حتی به لایههای دیگر اجتماع سوق یافت. روحانیون بخش دیگری از جامعۀ آن زمان بودند که در تعامل با این جمعیت قرار گرفتند. این جمعیت هدف خود را ارتقای سطح فرهنگی زنان و وارد کردن آنان به پستهای مدیریت و سمتهای سیاسی اعلام میکرد. همچنین فعالیتهایی در جهت اصلاح قوانین مدنی و حقوقی به نفع زنان داشت. و طرح جدیدی به مجلس شورای ملی در سال ۱۳۴۳ برای برابری حقوق مدنی با مردان ارائه داد. دولتشاهی از دفتر فرح دیبا تا حوزههای علمیه و دفتر آیتالله العظمی بروجردی و دیدار با سید موسی صدر در پی جلب حمایت از فعالیتهای خود بود. <ref>به نقل از کتاب خاطرات مهرانگیز دولتشاهی از مجموعه طرح تاریخ شفاهی ایران مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد</ref> | یکی از چالشبرانگیزترین فعالیتهای دولتشاهی، راهاندازی [[جمعیت راهنو]] بود. او با راهاندازی این جمعیت دست به یک کنش اجتماعی زد که در آن سالها چندان متداول نبود. راه و مشی او یک کنش اجتماعی ـ مدنی بود بیآنکه از دولت کمکی بخواهد. اگرچه تعامل او با زنان اجتماع، خود سازوکاری را فراهم میکرد که دولت به کمک او آید، این تعامل حتی به لایههای دیگر اجتماع سوق یافت. روحانیون بخش دیگری از جامعۀ آن زمان بودند که در تعامل با این جمعیت قرار گرفتند. این جمعیت هدف خود را ارتقای سطح فرهنگی زنان و وارد کردن آنان به پستهای مدیریت و سمتهای سیاسی اعلام میکرد. همچنین فعالیتهایی در جهت اصلاح قوانین مدنی و حقوقی به نفع زنان داشت. و طرح جدیدی به مجلس شورای ملی در سال ۱۳۴۳ برای برابری حقوق مدنی با مردان ارائه داد. دولتشاهی از دفتر فرح دیبا تا حوزههای علمیه و دفتر آیتالله العظمی بروجردی و دیدار با سید موسی صدر در پی جلب حمایت از فعالیتهای خود بود. <ref>به نقل از کتاب خاطرات مهرانگیز دولتشاهی از مجموعه طرح تاریخ شفاهی ایران مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد</ref> | ||
[[مهرانگیز دولتشاهی]] در سال ۱۳۳۴ در سی ام فروردین ماه رسما تشکیل این جمعیت را اعلام کرد. رفته رفته دفتری تهیه کرده و مورد حمایت ارگانهای رسمی قرار گرفتند تا اینکه در شهرستانها شعبههایی دایر شد. زنان این جمعیت باز مانند دوران رضاخان غالباً غیر محجبه بوده و خواستار ترقی و سعادت زن در جامعه بودند. در این جمعیت زنان تحصیلکرده هم عضویت داشتند و به تدریج عضوگیری در تهران و شهرستانها انجام دادند. | [[مهرانگیز دولتشاهی]] در سال ۱۳۳۴ در سی ام فروردین ماه رسما تشکیل این جمعیت را اعلام کرد. رفته رفته دفتری تهیه کرده و مورد حمایت ارگانهای رسمی قرار گرفتند تا اینکه در شهرستانها شعبههایی دایر شد. [[زنان]] این جمعیت باز مانند دوران رضاخان غالباً غیر محجبه بوده و خواستار ترقی و سعادت زن در جامعه بودند. در این جمعیت زنان تحصیلکرده هم عضویت داشتند و به تدریج عضوگیری در تهران و شهرستانها انجام دادند. | ||
با این همه میتوان گفت [[جمعیت راهنو]] محرکی شد برای تشکیل جمعیتهای دیگر به همان سبک و سیاق دوران رضاخانی و در کنار گامهای مثبتی که در راه بهبود وضعیت زنان برداشتند زیر سایه دربار و در راستای فرنگی نمودن جامعه بسیار مؤثر واقع شدند. خانم دولتشاهی به عنوان بنیانگذار این جمعیت هدف از تأسیس آن را چنین بیان کرده: | با این همه میتوان گفت [[جمعیت راهنو]] محرکی شد برای تشکیل جمعیتهای دیگر به همان سبک و سیاق دوران رضاخانی و در کنار گامهای مثبتی که در راه بهبود وضعیت [[زنان]] برداشتند زیر سایه دربار و در راستای فرنگی نمودن جامعه بسیار مؤثر واقع شدند. خانم دولتشاهی به عنوان بنیانگذار این جمعیت هدف از تأسیس آن را چنین بیان کرده: | ||
«من در سال ۱۳۳۴، البته در این یک سال، یک سال و نیمی که وارد شده بودم خیلی تماس گرفتم که دانشگاه ها چه کار می کنند، سازمان ها چه هست… بین دو سفر آلمان، آن انجمن و معاونت شهر تهران را درست کرده بودیم. باز هم با آنها تماس می گرفتم برای بعضی کارهای خیریه. ضمناً با تماس هایی که با همدیگر می گرفتیم، دیدم که لازم است ما یک جمعیت جدید و مدرن تر از آنهای دیگر را باید به وجود بیاوریم و بیشتر برویم دنبال حقوق زن و شناساندن زن در اجتماع.» <ref>تاریخ شفاهی ایران، ج ۳ دولتشاهی ص ۹۸، مصاحبه با مهرانگیز دولتشاهی، پاریس ۱۹۸۴ ، کتاب الکترونیکی</ref> | «من در سال ۱۳۳۴، البته در این یک سال، یک سال و نیمی که وارد شده بودم خیلی تماس گرفتم که دانشگاه ها چه کار می کنند، سازمان ها چه هست… بین دو سفر آلمان، آن انجمن و معاونت شهر تهران را درست کرده بودیم. باز هم با آنها تماس می گرفتم برای بعضی کارهای خیریه. ضمناً با تماس هایی که با همدیگر می گرفتیم، دیدم که لازم است ما یک جمعیت جدید و مدرن تر از آنهای دیگر را باید به وجود بیاوریم و بیشتر برویم دنبال حقوق زن و شناساندن زن در اجتماع.» <ref>تاریخ شفاهی ایران، ج ۳ دولتشاهی ص ۹۸، مصاحبه با مهرانگیز دولتشاهی، پاریس ۱۹۸۴ ، کتاب الکترونیکی</ref> | ||
خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
«یکی از چیزهایی که برایتان نگفتم این بود که در سال ۱۳۳۴ که جمعیت راه نو تأسیس شد، سالها بود که جشن ۱۷ دی را نمیگرفتند؛ بعد از ۱۳۲۰ یک مشت آخوندبازی و اینها که شده بود، دیگر ترسیده بودند و ۱۷ دی را نمی گرفتند. آن سال ۱۳۳۴ ما تصمیم گرفتیم که جشن ۱۷ دی را بگیریم… اصلا معرفی جمعیت راه نو توی اجتماع با جشن ۱۷ دی شد. از همان سال دیگر جشن ۱۷ دی را میگرفتیم؛ جمعیتهای دیگر هم میگرفتند.» <ref>همان، دولتشاهی ص ۱۱۱</ref> | «یکی از چیزهایی که برایتان نگفتم این بود که در سال ۱۳۳۴ که جمعیت راه نو تأسیس شد، سالها بود که جشن ۱۷ دی را نمیگرفتند؛ بعد از ۱۳۲۰ یک مشت آخوندبازی و اینها که شده بود، دیگر ترسیده بودند و ۱۷ دی را نمی گرفتند. آن سال ۱۳۳۴ ما تصمیم گرفتیم که جشن ۱۷ دی را بگیریم… اصلا معرفی جمعیت راه نو توی اجتماع با جشن ۱۷ دی شد. از همان سال دیگر جشن ۱۷ دی را میگرفتیم؛ جمعیتهای دیگر هم میگرفتند.» <ref>همان، دولتشاهی ص ۱۱۱</ref> | ||
همان طور که ملاحظه میشود جشن کشف حجاب صرفا یک اقدام بر صحه گذاشتن عملکرد شاهی بود که به زور سرنیزه قصد غربی کردن ایران را داشت و در راستای تحقق این اقدام چه بسیار | همان طور که ملاحظه میشود جشن کشف حجاب صرفا یک اقدام بر صحه گذاشتن عملکرد شاهی بود که به زور سرنیزه قصد غربی کردن ایران را داشت و در راستای تحقق این اقدام چه بسیار [[زنان]]ی که جان دادند و حقوق ایشان نه از طرف این جمعیت و نه از طرف جمعیتهای دیگر، احقاق نشد. جشن ۱۷ دی به نوعی اعلام حمایت این جمعیت از اقدامات دربار بود. | ||
==آثار== | ==آثار== |
نسخهٔ ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۴۲
{{#invoke:Infobox|infobox}} مهرانگیز دولتشاهی فرزند دوم محمدعلی میرزا شکوهالدوله، وزیر اسبق پست و تلگراف و تلفن و مادرش اخترالملوک هدایت (خواهر صادق هدایت) دختر اعتضادالملک (هدایت قلی) هدایت است. مهرانگیز در سال ۱۲۹۶ش در تهران متولد شد. به روایت اسناد تاریخی او از پیروان فرقه بهائیت است. Invalid tag extension name: refطبق روایت ساواک وی مروج فرهنگ غرب در راستای اهداف دینزدایی رژیم پهلوی بود و به پاس این خدمت نشانهای تاجگذاری و درجه ۲ سپاس دریافت کرد.Invalid tag extension name: ref او در سال ۱۳۸۱ کتابی به نام "جامعه، دولت و جنبش زنان ایران" نوشت که یکی از اسناد مهم تاریخ فعالیت زنان ایران است. این کتاب از آخرین نوشتههای مهرانگیز دولتشاهی است.
زندگینامه
مهرانگیز دولتشاهی تحصیلات ابتدایی را در مدرسه زرتشتیان و متوسطه را در مدرسه آمریکاییها به پایان رساند و سپس برای ادامه تحصیل راهی آلمان شد. در ۱۳۱۸ش با مهندس انصاری، رئیس اسبق بنگاه مستقل برق ازدواج کرد. او که در سال ۱۳۲۰ش به اتفاق همسرش به آلمان سفر کرده بود تا کارخانه ذوب آهن را تحویل بگیرد، به لحاظ همزمانی سفرش با جنگ جهانی دوم مدت ۵ سال در آنجا توقف کرد و با استفاده از این فرصت در دانشکده علوم هایدنبرگ به تحصیل پرداخت و پس از اخذ مدرک دکترای فلسفه و علوم اجتماعی، به ایران مراجعت کرد. دولتشاهی در ۲۹ مهر ۱۳۸۷ در پاریس درگذشت
سوابق شغلی
- نماینده ایران در سمینار حقوق زن در مسکو در سال 1335
- نماینده ایران در کنفرانس سازمان ملل متحد برای سازمانهای غیردولتی در رم در سال 1336
- ناظر ایرانی کمیسیون حقوق زن سازمان ملل در ژنو در سال 1340
- عضو نمایندگی ایران در کنفرانس کار در ژنو در سال 1343
- عضو هیئت ایرانی در کمیسیون حقوق زن در سال 1344
- نماینده ایران در سمینار حقوق بشر سازمان ملل متحد در مسکو در سال 1349
- عضویت در سازمان خدمات اجتماعی و انجمن حمایت از زندانیان در سال ۱۳۲۵Invalid tag extension name: ref
- سفیر ایراندر دانمارک
در دوره وزارت عباسعلی خلعتبری در وزارت امور خارجه ایران، از مهرانگیز دولتشاهی برای تصدی سفارت ایران در دانمارک دعوت به عمل آمد و وی در سال 1354 به عنوان اولین سفیر زن عازم سفارت ایران در دانمارک شد و تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی به این ماموریت ادامه داد. انتخاب وی در مقام سفیر به عنوان یک کار نمایشی و گشایش راه ورود زنان ایران به عرصه دیپلماسی بود، وگرنه روابط ایران و دانمارک از نظر سیاسی اهمیت چندانی نداشت و امور سفارت ایران در کپنهاگ نیز عملاً به وسیله کادر دایمیسفارت اداره میشد.سرانجام دولتشاهی در کنار ۹ سفیر و نماینده دیگر از ایران در خارج از کشور، در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۵۷ و با زمزمههای انقلاب مردم ایران توسط وزیر امور خارجه وقت دولت بختیار از کار برکنار شد. دولتشاهی بعد از انقلاب برای همیشه راهی فرانسه شد.
فعالیتهای اجتماعی
- احداث جمعیت خیریه زنان شهرداری در سال 1325
- تشکیل بخش زنان حزب دموکرات در سال 1325 و عضویت در شورای مرکزی حزب
- عضو هیئت تحریریه روزنامه حزب
- عضو کمیته تعلیم و تربیت سازمان شاهنشاهی از 1326 تا 1328
- رئیس قسمت آموزش اجتماعی در بنگاه عمران کشور از 1333 تا 1335؛ سفر به هند به جهت تهیه گزارشی از پیشرفتهای عمران روستایی هند و تطبیق آن با ایران
- تاسیس «جمعیت راهنو» در سال 1334 :که در زمینه زنان فعالیت میکرد. او به مدت 7 سال ریاست این جمعیت را به عهده داشت.
- عضو مؤسس حزب ایران نوین و عضو هیئت اجرایی شورای مرکزی آن حزب و مؤسس شعبه حزب در کرمانشاه.Invalid tag extension name: ref
- ایجاد کانون خدمات جمعیت در جنوب تهران در سال 1335
- عضو جمعیت خیریه فرح پهلوی از سال 1338
- تاسیس نمایشگاه بین المللی فعالیت زنان با شرکت 30 کشور آسیایی و اروپایی Invalid tag extension name: refدر سال 1339 تحت حمایت فرح پهلوی
- رفتن به استانبول در سال 1339 به نمایندگی از طرف شورای عالی زنان
- عضو مؤسس شورای عالی جمعیتهای زنان و دبیر این شورا از سال 1340 تا 1342 Invalid tag extension name: ref.
- خزانه دار انجمن حمایت از زندانیان از 1340 تا 1344
- بنیانگذار شعبه شیر و خورشید سرخ کرمانشاه در سال 1346
- عضو مؤسس و خزانه دار جمعیت ملی مبارزه با سرطان در سال 1351
- نائب رئیس شورای بین المللی زنان در سال 1345
- شرکت در کمیته اجرای شورای بینالمللی زنان: به جهت شرکت در این کمیته به کشورهای ایتالیا، اسراییل، آلمان و شوروی مسافرت نمود.
طبق روایت ساواک وی مروج فرهنگ غرب در راستای اهداف دین زدایی رژیم پهلوی بود و به پاس این خدمت نشانهای تاجگذاری و درجه ۲ سپاس دریافت کرد.
جمعیت راهنو
خانم دولتشاهی در دهه 30 فعالیت خود را باتشکیل "جمعیت راهنو" در قالب خیریه آغاز کرد. و به تدریج در 9 شهرستان شعبات خود را تاسیس نمود. جمعیت راهنو، تشکلی مستقل بود که در سال 1345 با سازمان زنان ادغام شد.Invalid tag extension name: ref
یکی از چالشبرانگیزترین فعالیتهای دولتشاهی، راهاندازی جمعیت راهنو بود. او با راهاندازی این جمعیت دست به یک کنش اجتماعی زد که در آن سالها چندان متداول نبود. راه و مشی او یک کنش اجتماعی ـ مدنی بود بیآنکه از دولت کمکی بخواهد. اگرچه تعامل او با زنان اجتماع، خود سازوکاری را فراهم میکرد که دولت به کمک او آید، این تعامل حتی به لایههای دیگر اجتماع سوق یافت. روحانیون بخش دیگری از جامعۀ آن زمان بودند که در تعامل با این جمعیت قرار گرفتند. این جمعیت هدف خود را ارتقای سطح فرهنگی زنان و وارد کردن آنان به پستهای مدیریت و سمتهای سیاسی اعلام میکرد. همچنین فعالیتهایی در جهت اصلاح قوانین مدنی و حقوقی به نفع زنان داشت. و طرح جدیدی به مجلس شورای ملی در سال ۱۳۴۳ برای برابری حقوق مدنی با مردان ارائه داد. دولتشاهی از دفتر فرح دیبا تا حوزههای علمیه و دفتر آیتالله العظمی بروجردی و دیدار با سید موسی صدر در پی جلب حمایت از فعالیتهای خود بود. Invalid tag extension name: ref
مهرانگیز دولتشاهی در سال ۱۳۳۴ در سی ام فروردین ماه رسما تشکیل این جمعیت را اعلام کرد. رفته رفته دفتری تهیه کرده و مورد حمایت ارگانهای رسمی قرار گرفتند تا اینکه در شهرستانها شعبههایی دایر شد. زنان این جمعیت باز مانند دوران رضاخان غالباً غیر محجبه بوده و خواستار ترقی و سعادت زن در جامعه بودند. در این جمعیت زنان تحصیلکرده هم عضویت داشتند و به تدریج عضوگیری در تهران و شهرستانها انجام دادند.
با این همه میتوان گفت جمعیت راهنو محرکی شد برای تشکیل جمعیتهای دیگر به همان سبک و سیاق دوران رضاخانی و در کنار گامهای مثبتی که در راه بهبود وضعیت زنان برداشتند زیر سایه دربار و در راستای فرنگی نمودن جامعه بسیار مؤثر واقع شدند. خانم دولتشاهی به عنوان بنیانگذار این جمعیت هدف از تأسیس آن را چنین بیان کرده: «من در سال ۱۳۳۴، البته در این یک سال، یک سال و نیمی که وارد شده بودم خیلی تماس گرفتم که دانشگاه ها چه کار می کنند، سازمان ها چه هست… بین دو سفر آلمان، آن انجمن و معاونت شهر تهران را درست کرده بودیم. باز هم با آنها تماس می گرفتم برای بعضی کارهای خیریه. ضمناً با تماس هایی که با همدیگر می گرفتیم، دیدم که لازم است ما یک جمعیت جدید و مدرن تر از آنهای دیگر را باید به وجود بیاوریم و بیشتر برویم دنبال حقوق زن و شناساندن زن در اجتماع.» Invalid tag extension name: ref
در ادامه مصاحبه خانم دولتشاهی که به تشریح عملکرد جمعیت راهنو پرداخته تناقضهایی در گفتار وی به وضوح قابل مشاهده است که با هدف شکلگیری این جمعیت منافات دارد. از جمله این عملکردها مبادرت جمعیت به برگزاری جشن ۱۷ دی که سالروز کشف حجاب دوران رضاخانی میباشد. دولتشاهی میگوید: «یکی از چیزهایی که برایتان نگفتم این بود که در سال ۱۳۳۴ که جمعیت راه نو تأسیس شد، سالها بود که جشن ۱۷ دی را نمیگرفتند؛ بعد از ۱۳۲۰ یک مشت آخوندبازی و اینها که شده بود، دیگر ترسیده بودند و ۱۷ دی را نمی گرفتند. آن سال ۱۳۳۴ ما تصمیم گرفتیم که جشن ۱۷ دی را بگیریم… اصلا معرفی جمعیت راه نو توی اجتماع با جشن ۱۷ دی شد. از همان سال دیگر جشن ۱۷ دی را میگرفتیم؛ جمعیتهای دیگر هم میگرفتند.» Invalid tag extension name: ref
همان طور که ملاحظه میشود جشن کشف حجاب صرفا یک اقدام بر صحه گذاشتن عملکرد شاهی بود که به زور سرنیزه قصد غربی کردن ایران را داشت و در راستای تحقق این اقدام چه بسیار زنانی که جان دادند و حقوق ایشان نه از طرف این جمعیت و نه از طرف جمعیتهای دیگر، احقاق نشد. جشن ۱۷ دی به نوعی اعلام حمایت این جمعیت از اقدامات دربار بود.
آثار
- سیر پیشرفت سیاسی و مذهبی وسایل ارتباطات جمعی در ایران و پیداش مطبوعات آزاد در نتیجه انقلاب مشروطیت (رساله دکتری)، سال 1332
- کتاب جامعه، دولت و جنبش زنان ایران، سال 1381
- سخنرانی درباره تاریخچه مسئله نفت ایران در دانشگاه هایدبرگ در سال 1330
- سخنرانی درباره وضع و مقام فعالیتهای زنان ایران در برابر سازمانهای زنان آلمانی در بن در سال 1336
- سخنرانی درباره پیشرفت زنان ایران در نتیجه انقلاب سفید در جلسه کمیته زنان شوروی در مسکو در سال 1340
- سخنرانی درباره وضع زن در ایران و نتایج انقلاب سفید در وضع اجتماعی و حقوقی زنان در شورای زنان انگلستان در سال 1342
پانویس
منابع
- بامداد، بدرالملوک(1347). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. تهران: ابن سینا، ص80
- دانشنامه الکترونیکی زنان
- ویکی پدیا صفحه مهرانگیز دولتشاهی
- بانک اطلاعات رجال