آیه حرث

آیه ای در قرآن آمده با این بیان که «زنان كشتزار شمايند»! سوالی که در این باره مطرح است این است که آيا اين آيه به نوعى حقوق زن را ناديده نگرفته است؟ یا به نوعى اراده زن را حتى در روابط زناشويى هم از وى نگرفته است؟

تفسیر آیه

در باره اين آيه<ref> . «زنان شما، محل بذرافشانى شما هستند؛ پس هر زمان كه بخواهيد، مى‏توانيد با آنها آميزش كنيد و سعى نمائيد از اين فرصت بهره گرفته، با پرورش فرزندان صالح اثر نيكى براى خود، از پيش بفرستيد! و از خدا پروا داشته باشيد و بدانيد او را ملاقات خواهيد كرد و به مؤنان، بشارت ده!»، (بقره (2)، آيه 223).</ref> ، علامه طباطبايى(ره) علاوه بر نكات تفسيرى به ظرافت تشبيهى كه در آن به كار رفته است، اشاره كرده است و مى‏ نويسد: «نسبت زنان به جامعه انسانى همانند كشت و زرع و كشتزار است به گونه ‏اى كه بدون آن حيات بشرى ممكن نيست. بشر براى ادامه حيات خويش و به وجود آمدن نسل ‏هاى بعدى نياز به زن دارد؛ چرا كه خداوند پيدايش آدمى را در رحم زن قرار داد؛ و از سويى مرد را علاقه‏ مند به زن قرار داد و ميان آن‏ها مودّت و رحمتى توأم با عشق و علاقه آفريد و با آميزش اين دو صنف است كه نوع بشر به حيات خويش ادامه مى ‏دهد» .<ref> . الميزان، ج 2، ص 283.</ref>

به عبارت ديگر اين آيه به قرينه آيه قبل هشدار به كسانى است كه زن را صرفا وسيله‏ اى براى ارضاى شهوت قلمداد كرده و او را در حدّ يك ابزار شهوت‏رانى تنزّل داده‏اند؛ زيرا برخى از اهل كتاب <ref> . جمعى از يهوديان با تحقير زن در زمان حيض هر گونه معاشرت و حتى هم‏خانگى و هم‏غذايى با زنان حايض را حرام مى‏دانستند در مقابل مسيحيان هيچ فرقى بين زن حايض و غيرحايض در نحوه ارتباط زناشويى قايل نبودند.</ref>، در هر شرايطى به بهره‏ورى جنسى با زن اقدام مى‏ كردند لذا پس از محكوم كردن آن روش افراطى نسبت به زنان اينك به اهميّت اين روابط در حيات جامعه بشريت اشاره شده است و زنان به مزرعه و كشتزارى تشبيه شده ‏اند كه بذر مرد را در درون خود پرورش داده و پس از 9 ماه، گل فرزند را به بوستان بشرى تقديم مى‏ كنند. هم چنان كه انسان، بدون كشت و مزرعه از بين مى ‏رود، جامعه بشرى نيز بدون وجود زن نابود مى ‏گردد.

پس لازم است در آميزش جنسى، هدف انسان توليد يك نسل پاك و ذخيره قيامت باشد و در چنين لحظات و حالاتى نيز هدف مقدّسى دنبال شود. جمله ‏ى «واتَّقوا اللّه» هشدار مى ‏دهد كه از راه‏هاى غيرمجاز، بهره جنسى نبريد و به نحوى حركت كنيد كه در قيامت سرافراز باشيد و اولاد و نسلى را تحويل دهيد كه آراسته به عمل صالح و نيكى‏ ها باشند.

برخی نکات آیه

چند نكته ظريف از اين تشبيه قرآنى قابل برداشت است:

1. «نِساؤكُم حَرثُ لَكُم» همسر مناسب همچون مزرعه مناسب است و شرط توليد بهتر (فرزند صالح) است.

2. «حَرثُ لَكُم» بذر و زمين، هر دو در توليد نقش مهمّى دارند. زن و مرد نيز در بقاى نسل آينده نقش اساسى دارند. لكن همانطور كه نقش مزرعه در پرورش بذر و ارائه محصول سالم محورى است نقش زن نيز در پرورش، تغذيه، و تكامل جسمى و روحى و معنوى فرزند صالح، بسيار مهمّ و حياتى است.

3. در كنار ممنوعيّت ‏ها، بهره‏ گيرى ‏هاى ديگرى وجود دارد. در آيه قبل فرمود: «فَاعتَزِلُوا»؛ «از نزديكى با زنانتان در زمان حيض دورى كنيد». در اين آيه مى‏فرمايد: «فأتُوا حَرثَكُم».

4. «فاتُوا حَرثَكُم» در آميزش، مرد بايد به سراغ زن برود.

5. «قَدَّمُوا لِأَنفُسِكُم» غرائز نيز بايد جهت خدايى بگيرند. اگر هدف از آميزش، فرزندانى پاك و ذخيره قيامت باشد، آن نيز رنگ الهى مى‏گيرد.

6. «قَدَّموا لَأنفُسِكُم» اگر نسل پاك تحويل دهيد، خودتان بهره‏مند خواهيد شد.

7. «نِساؤُكُم حَرثُ لَكُم»، «قَدَّمُوا لِأَنفُسِكُم» زن، نه كالاست و نه منشأ تاريكى، بلكه او بنيان‏گذار آبادى‏ها و سرمايه‏گذار تاريخ و فرستنده هداياى اُخروى است.

8. «وَاتَّقُوا اللّه» در مسائل جنسى، لازم است تقوا مراعات شود.

9. خواسته‏هاى نفسانى بايد با تقوا كنترل شود. «أنّى شِئتُم»، «وَاتَّقُوا اللّهَ».

10. ايمان به آخرت، بهترين وسيله‏ى رسيدن به تقوا مى‏ باشد. «اتَّقوا اللّهَ واعلَمُوا أَنَّكُم مُلاقُوهُ» <ref> . محسن قرائتى، تفسير نور، ج 1، ص 355.</ref>.

نتیجه گیری

بنا بر آنچه گفته شد؛ در اسلام، زناشويى يك عمل عبادى و مقدّس به شمار آمده است كه بنا بر حديث پيامبر اكرم صلى ‏الله ‏عليه‏ و‏آله «من تزوّج احرز نصف دينه» <ref> . شيخ صدوق، من لا يحضر الفقيه، ج 3، ص 383، انتشارات جامعه مدرسين.</ref> ازدواج مى ‏تواند نصف ايمان جوان را از دستبرد شيطان حفظ كند و هدف از آن، حفظ نسل، انتقال تجربه، پرورش روحى و فكرى فرزندان، انتقال فرهنگ و زبان، ايجاد آرامش روانى و هدايت غريزه و نياز جنسى است.