الگوی مصرف زنانه

عنوان مقاله

بررسی الگوی مصرف نزد زنان شهر تهران

درجه مقاله

علمی‌-‌پژوهشی

چکیده

مقاله حاضر با عنوان بررسی الگوی مصرف نزد زنان شهر تهران از دیدگاه شهروندان (زنان) تدوین شده است. مسأله اصلی در این مقاله توجه بیش از حد قشری از زنان است که معمولا الگوی مصرف متنوعی را برای مدرن جلوه دادن خود برمیگزینند و معمولا این کار ریشه در بسیاری از مشکلات خانوادگی، اختلالات روحی، استرس، و اضطراب دارد. در این حوزه با طرز فکر و نگرش افراد مصرف کنندهای سر و کار داریم که هریک از آنها ب روی طیف وسیعی از افراد جامعه تأثیر دارند و اگر بتوان در این حوزه به فرهنگسازی دست زد و طرز نگرش افراد را به سوی الگوی مصرف واقعی سوق داد و بسترهای مناسب را فراهم کرد، می-توان گفت به احتمال زیاد در حوزههای کلان جامعه نیز تغییراتی ایجاد خواهد شد.

مقدمه

مصرف از جمله مفاهیمی است که در چند دهه اخیر رشد زیادی داشته، و محققان نیز از دیدگاههای گوناگون به آن پرداختهاند. طبق تعریف در فرهنگ لغت، الگوی مصرف علت رفتاری است که مصرف کننده در یک برهه زمانی از خود نشان میدهد. در ایران گسترش سویههای فنآوری و رفاهی، سبب پیدایش الگوهای جدید زیستن شده است. که در این فرایند، مفهوم ابتدایی مصرف که کبتنی بر رفع نیازهای ضروری بود تغییر کرد و اشکال جدیدی یافت به طوری که نیازهای ثانویه و فانتزی مهم شدند. این تغییر اجتماعی به دلیل رشد مدرنسیم که فرد گرایی، توجه به زندگی و میل به پیشرفت از مولفههای آن بود، شتاب بیشتری به خود گرفت.

بنابراین میتوان به این نتیجه رسید که الگوی کصرف مفهوم کلیدی است، به این معنا که میتوان با آن قفل فهم جامعه مدرن را باز کرد.

بیان مسأله

نام گذاری سال 1388 به سال الگوی مصرف، دارای سویه اجتماعی فرهنگی است و به یکی از مهم ترین چالشهای رفتاری در سطح اجتماعی اشاره دارد. مصرف کالاهای مختلف در دوهه اخیر به ویژه در برخی از مرزها چنان بی رویه است که میتواند نشانه یک ناهنجاری رفتاری اجتماعی در جامعه کنونی باشد.

در ساختار جدید اجتماعی، کار دیگ نه فقط عاملی برای زنده ماندن، بلکه راهی برای مصرف کالا و لذت ناشی از آن تعبیر میشود. در حقیقت فهم الگوی مصرف در جامعه جدید به فهم نگرش و افق-های ذهنی انسان مدرن وابسته است. از این رو هدف ااسی در بررسی و شناسایی الگوی مصرف نزد زنان شهر تهران، شناختن عوامل تأثیر گذار بر الگوی مصرف مدرن زنان است.

یافتههای تحقیق

با توجه به یافتههای تحقیق بیشتر پاسخ گویان در ردههای سنی 20 تا 30 سال و از نظر تحصیلات به ترتیب دیپلم، لیسانس، فوق دیپلم، متوسطه، فوق لیسانس، راهمایی، ابتدائی هستند. از نظ هدایت-گر بیرونی، پاسخ گویان در حد متوسطی (حدود 0.68درصد) تحت تأثیر وسایل ارتباط جمعی، دوستان و همسالان و اهمیت انطباق با دیگران بودهاند و تنهاا تعداد کمی از پاسخ گویان تأثیر این شاخصها را در حد زیاد میدانستند.

در زمینه مصرف نمایشی، اکثر پاسخ گویان در حد بالا (حدود 0.52درصد) تحت تأثیر نمایش دادن قدرت پولی، کسب اعتبار و برتر چلوه دادن زندگی د نظر دیگران بودهاند و تعداد کمی از پاسخ گویان تأثیرات این شاخصها را در حد پایین میدانستند.

بیش از 0.57 درصد از زنان تشخص پذیری خود را با توجه به قرار گرفتن در موقعیتی بالاتر از دیگران و دستیابی به احترام اجتماعی در حد متوسط ارزیابی کردهاند. بیش از 70.5 درصد از زنان پایگاه اقتصادی را با توجه با شاخصهای شغل، درآمد، قدرت خرید در بازار در حد پایین ارزیابی کردهاند و تعداد اندکی خود را متوسط ارزیابی کردهاند.

اکثر افراد از نظر تفسیر موقعیت کنش با توجه به دو شاخص محیط اجتماعی و متأثر شدن از دیگران در حد متوسط (حدود 0.55 درصد) بودهاند . تنها 0.11 درصد در حد بالایی بودهاند. از لحاظ الگوی مصرف مدرن با توجه به چهار شاخص پوشش ظاهری، تزئینات، دکوراسیون و وسایل منزل، نمره اکثر زنان حول میانگین است و به طور متوسط الگوی مصرف خود را مدرن ارزیابی کردهاند.

یافتههای تحقیق نشان میدهد که بین مصرف تظاهری، تشخص پذیری، موقعیت کنش، هدایتگر بیرونی و الگوی مصرف مدرن رابطه مثبت معنا داری وجود دارد. به عبارتی، هر قدر عامل مصرف تظاهری، تشخص پذیری، موقعیت کنش و هدایتگر بیرونی افزایش یابد، الگوی مصرف مدرن نیز افزایش مییابد. در این میان رابطه بیا پایگاه اقتصادی افراد با الگوی مصرف مدرن زنان معنا دار نیست. مقدار ضریب تعیین نشان میدهد که 0.16 درصد تغییرات الگوی مصرف مدرن زنان ناشی از پایگاه اقتصادی است که البته این مقدار بسیار ناچیز است.

بحث و نتیجه گیری

بر اساس نتایج تحقیق، مصرف تظاهی در بین بیشتر زنان در حد بالایی مشاهده شده است. بر اساس کاربرد پذیری مفهوم مصرف تظاهری در بین زنان شهر تهران، زنان از کالاهای گران به صورتی اسراف آمیز و صرفا برای تظاهر و رقابت با طبقه مرفه استفاده میکنند، در حالی که از نظر مالی فاقد استطاعت هستند. بنابراین در چنین شرایطی میتوان تفسیر کرد که مصرف در بین زنان شهر تهران، موجب از خودد بیگانگی آنان شده و کالاها را برای آنها واجد ارزشی کاذب ساخته است.

نتایج نشان میدهد که بین تشخص پذیری و الگوی مصرف مدرن زنان رابطه وجود دارد. به طوری که اکثر زنان تشخص پذیذی را در حد متسط ارزیابی کردهاند.

نتایج نشان میدهد که بین تفسیر مووقعیت کنش با الگوی مصرف مدرن زنان رابطه وجود دارد. بر اساس نظریه کنش متقابل نمادین، زنان در مراکز خرید، در نتیجه کنشهای متقاطع که کنشهایی از پیش تنظیم شده و استاندار نیست، دیگر خودشان نیستند و تحت تأثیر مصرف و نحوه خرید کردن دیگران قرار گرفتهاند و سعی میکنند برای نزدیک ساختن خود به دیگران، الگوی مصرفی را انتخاب کنند که با دیگران هماهنگ شوند. بنابراین مراکز خرید نوعی زمینه خرید و رقابت طبقاتی را برای زنان تهرانی فراهم ساخته است.

پیشنهادات

1. زنان جامعه ما الگوی مصرف خود را بر اساس نیاز، طبقه اجتماعیی و پایگاه اقتصادی که در آن قرار گرفتهاند انتخاب کنند نه بر اساس تقلید و چشم و همچشمی. 2. جامعه شرایط مناسبی برای حضور زنان در عرصه عمومی فراهم کند تا زمینه خود باوری برای زنان بیشتر شود. 3. در مورد الگوی مصرف از بعد «جامعه شناختی» در سطح کلان تحقیقات بیشتری صورت گیرد. و... .

منابع

• نویسندگان: افسانه وارسته فر، هانیه مختاری؛ مجله: پژوهش اجتماعی» زمستان 1388- شماره 5 (22صفحه- از 41 تا 62)
• لینک نور مگز