خانواده در مسیحیت

خانواده در مسیحیت؛ خانواده مسیحی همانند یک کلیسای خانگی با وظیفه تبلیغ و تبشیر.

تا پیش از قرون سوم و چهارم میلادی، خانواده در جامعه مسیحی از استحکام تاریخی و فرهنگی برخوردار بود و این نهاد جایگاه پررنگی داشت. به تدریج در کلیسا میل به تجرد شیوع یافت و ارزش کم‌تر خانواده نسبت به رهبانیت و تجرد نمایان شد. مسیحیت با ترویج تجرد به‌دنبال رسیدن به فیض الهی و رستگاری بود اما با گذر زمان به دلیل تنافی تجرد با طبیعت بشر، تجرد کمرنگ شد و کلیسا از رهبانیت به خانواده‌گرایی تغییر دیدگاه داد؛ اما هم‌چنان به زوجین توصیه می‌کند که کارکرد تشکیل خانواده، تولیدمثل است و زوجین باید از ارتباط زناشویی به منظور لذت‌خواهی پرهیز کنند.

جایگاه خانواده در مسیحیت

در تعالیم کلیسایی معتبر دانستن نهاد خانواده از اصول است و کتاب مقدس بین ازدواج مشروع با سایر اشکال ارتباط جنسی و زناشویی تفاوت قائل است.<ref>عبرانیان۱۳:۴</ref> در آیین مسیحیت خانواده بنیان الهی دارد و خود خداوند نهاد خانواده را بنا نهاده است.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 359</ref> خداوند است که در بنیان بشر تمایلات جنسی، تمایلات محبت آمیز و عاشقانه‌ای که موجب پیوند عمیق و محبت زناشویی می شود را قرار داده است.<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute, p. 17,35</ref> خانواده مسیحی همانند یک کلیسای خانگی است که بر وظایف تبلیغی و تبشیری آن تاکید شده است. امروزه حیات کلیسا با بقای خانواده گره خورده<ref>Encyclopedia Of Catholicism, Frank K.Flinn, p. 275</ref> و بر گذر کردن آینده بشر از مسیر خانواده تاکید دارند.<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul II Institute, p. 25.</ref> هم‌چنین کلیسا ادعیه‌هایی را با محوریت خانواده تنظیم کرده<ref>Constructing Early Christian Families, p. 78</ref> که بر نقش خانواده و زنان تاکید دارد و خانواده‌ها آن را می‌خوانند و در آن حضرت عیسی (ع) و حضرت مریم (ع) را پدر و مادر خانواده‌‌های خود می‌دانند.<ref>Constructing Early Christian Families, p. 66</ref>

جایگاه ازدواج و تجرد در مسیحیت

مسیحیت ازدواج را امری دنیوی و فاقد ارزش معنوی تصویر می‌کند که مهم‌ترین نقش آن به وجود آوردن مکانیزمی است که از مسیر آن میل جنسی ارضا شده و از هوس‌رانی جلوگیری می‌کند و خانواده، پادزهری برای مشکلات جنسی می‌باشد.<ref>Constructing Early Christian Familes, Family As Social Reality And Metaphor, p. 38</ref> در الهیات مسیحی از ازدواج به مثابه ظرفی برای بیان شدن ارزش‌های کلیسایی سخن رفته و به این نکته تصریح شده که یکی از عالی‌ترین علائم محبت خدا به انسان در سرّ ازدواج نهادینه شده است. در آیین‌های مقدس هفت‌گانه کاتولیک‌ها ازدواج به عنوان علت و مسیر رسیدن به فیض الهی از طریق نامرئی است.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 255</ref> خداوند به همگان فیض می‌رساند ولی در لحظات خاص مانند برگزاری آیین‌های مقدس فیض خاص می‌رساند. به بیان دیگر این شعائر، نجات‌بخش بشر هستند<ref>زیبایی نژاد، محمد رضا، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، 1390ش، ص۳۱۵</ref> و به انسان برای رسیدن به رستگاری یاری می‌رسانند.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 258.</ref>

در آموزه‌های مسیحیت ازدواج مقدس است و مورد نفی قرار نمی‌گیرد<ref>اول تیموتائوس۴: ۱- ۵</ref> ولی در عین حال، خانواده، ارزشش از رهبانیت و تجرد کم‌تر است. <ref>Constructing Early Christian Families, p. 226</ref> بر خلاف عهد عتیق، عهد جدید، تجرد را می‌ستاید.<ref>کونگ، هانس، زن در مسیحیت، ترجمه طیبه مقدم و حمید بخشنده، 1389ش، ص۵۹</ref> در عهد عتیق، بکارت عنوانی حقارت آمیز بود اما در عهد جدید به سبب پیدا شدن مفهوم ازدواج با خدا یا مسیح، بکارت دارای بار ارزشی شد.<ref>علیایی، آلیس و بهرام محمدیان، دایره المعارف کتاب مقدس، 1381ش، ص ۶۲۷</ref> پولس قدیس در عهد جدید در این باره بیان می‌کند کسی که ازدواج می‌کند کار خوبی کرده و کسی که ازدواج نمی‌کند کار مهم‌تری کرده است.<ref>اول قرنتیان۷: ۳۶ -۳۸</ref> در مسیحیت، تجرد در مقایسه با ازدواج، راه نزدیک‌تری برای رسیدن به فیض و نجات است؛ هرچند که ازدواج نیز در مرتبه بعدی اهمیت قرار دارد.<ref>Catechism of the Catholic Church, p.363</ref>

از عواملی که باعث ارزشمندی تجرد در مسیحیت شده می‌توان به نقش تجرد حضرت عیسی<ref>لوقا۱۴: ۲۶</ref> و برخی حواریون آن حضرت که برای همراهی با مسیح خانواده‌هایشان را رها کردند<ref>متی۱۰: ۱۶-۲۳ و ۳۴-۳۹؛ لوقا۱۴: ۲۵-۲۷ و مرقس۱: ۱۶-۲۰، ۳: ۳۵-۳۱</ref> اشاره کرد. هم‌چنین این‌که حضرت مریم (ع) بدون داشتن همسر و هرگونه رابطه جنسی<ref>لوقا۱ :۳۱ و ۳۴</ref> الگوی نقش مادری است و روحانیون دینی مسیحی (کاتولیک) و اسقفان (ارتودوکس) که نمایندگان دین و نماد تحقق بخشیدن به ارزش‌های مسیحی هستند، ازدواج را برای خودشان ممنوع دانسته و تمایلات جنسی‌شان را سرکوب می‌کنند<ref>باغبانی، رضا، مسیحیت و جامعه‌شناسی خانواده، 1385ش، ص62؛ براون، استیون‌اف و خالد آناتولیوس، ادیان جهان: آیین کاتولیک و مسیحیت ارتدوکس، ترجمه سید حسن اسلامی، 1396ش، ص94</ref> نیز بار ارزشی تجرد را نسبت به همسرگزینی و ازدواج بیشتر می‌کند.

کارکردهای خانواده در مسیحیت

آیین مسیحیت برای خانواده کارکردهایی را بیان کرده است. از کارکردهای تربیتی خانواده که مورد توجه کلیسا است می‌توان به لزوم احترام به والدین،<ref>کولسیان۱: ۴-۶ و مرقس۱۹:۱۸</ref> تاکید بر وظیفه والدین مبنی بر تربیت و آموزش فرزندان،<ref>امثال۶:۲۲ و تثنیه۶: ۶-۷</ref> ضرورت ادب کردن و نصیحت فرزندان،<ref>افسسیان۴:۶</ref> توصیه به اطاعت کردن زن از شوهر و احترام به او و محبت مرد به زن و صیانت از <ref>اوافسسیان۲۲: ۵-۳۳</ref> و نیز کنترل شهوت<ref>باغبانی، جواد، مسیحیت و جامعه‌شناسی خانواده، 1385ش، ص64 به نقل از آگوستین، رساله پیرامون ازدواج و شهوت، صص ۱-۱۷</ref> اشاره کرد.

از بین کارکردهای خانواده و آثار تشکیل آن، باروری از اهمیت ویژه‌ای بهره‌مند است. آیین مسیحی به صراحت بیان می‌کند که باروری هدف ازدواج است و تعلیمات کلیسا حاکی از این است که هر عمل ازدواج باید به خودی خود برای ایجاد زندگی انسانی تنظیم شده باشد.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 508</ref> پیشینه مسیحیت نشان دهنده این است که گاهی فرزندآوری به عنوان تنها علت تشکیل خانواده مدنظر بوده است.<ref>برانتل، جورج، آیین کاتولیک، ترجمه حسن قنبری، 1392ش، ص۲۳۳</ref>

کارکرد اجتماعی خانواده نیز در مسیحیت بسیار اهمیت دارد<ref>افسسیان۲۱:۵</ref> به دلیل این‌که خانواده هسته اصلی زندگی اجتماعی تلقی شده است.<ref>Catechism of the Catholic Church, p.476</ref> در تعالیم نوین مسیحی به خانواده نسبت به سایر نهادهای اجتماعی اهتمام بیشتری صورت گرفته<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute, p. 49.</ref> و به همین سبب، کلیسا حمایت نهادهای تخصصی از زنان و مردان به منظور توانمندسازی آن‌ها در خانواده را لازم می‌داند. <ref>The Social Agenda of the Catholic Church, p. 147</ref> هم‌چنین در مسیحیت برای انتظام بخشیدن به خانواده قوانینی تدوین شده؛ از جمله این‌که تنها راه انحصاری ارضای میل جنسی که مورد تایید خداوند است تشکیل خانواده می‌باشد<ref>علیایی، آلیس و بهرام محمدیان، دایره المعارف کتاب مقدس، 1381ش، ص۶۳۱</ref> و افرادی که بدون ازدواج رابطه جنسی برقرار می‌کنند فاسق نامیده شده‌اند.<ref>عبرانیان۴:۱۳</ref>

منابع

• باغبانی، جواد، مسیحیت و جامعه‌شناسی خانواده، معرفت، ش103، تير 1385ش.
• برانتل، جورج، آیین کاتولیک، ترجمه حسن قنبری، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ دوم، 1392ش.
• براون، استیون‌اف و خالد آناتولیوس، ادیان جهان: آیین کاتولیک و مسیحیت ارتدوکس، ترجمه سید حسن اسلامی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ اول، 1396ش.
• زیبایی نژاد، محمد رضا، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، سروش، چاپ سوم، 1390ش.
• علیایی، آلیس و بهرام محمدیان، دایره المعارف کتاب مقدس، تهران، سرخدار، 1381ش.
• کونگ، هانس، زن در مسیحیت، ترجمه طیبه مقدم و حمید بخشنده، قم، بوستان کتاب، 1389ش.
• Catechism of the Catholic Church.
• Constructing Early Christian Familes, Family As Social Reality And Metaphor.
• Encyclopedia Of Catholicism, Frank K.Flinn.
• The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute.
• The Social Agenda of the Catholic Church.