نفقه

نفقه در لغت و اصطلاح نفقه در لغت عبارت است از آنچه خرج و مصرف ميشود. <ref>قرشى بنابى، قاموس قرآن، ج‏7، ص: 97</ref> یا هزینۀ زندگی عیال و اولاد را گویند. <ref>فرهنگ عمید واژه ی نفقه</ref> و نفقه دادن متکفل معاش دیگری شدن، هزینه ی معاش دیگری را تعهد کردن است. <ref>دهخدا، ج۱۴، ص۲۲۶۴.</ref>

در اصطلاح به مخارج ضروری مانند خوراک، پوشاک و مسکن گفته می‌شود که برای گذران زندگی مورد نیاز است. <ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ج۲، ص۳۱۳.</ref> و آنچه كه فرد براى خانواده‏ اش خرج مى‏ كند. <ref>جلالى زاده، مبادى و اصطلاحات علم فقه ص: 231.</ref> اسلام برخی خویشاوندان نزدیک هر فرد را به طور مطلق یا در برخی شرایط، واجب النفقه ی انسان معرفی کرده است، به این معنا که تأمین هزینه های متعارف زندگی آنان را وظیفه ی او دانسته و در صورت امتناع وی از انجام این وظیفه، حتی امکان دادخواست قضایی برای ایشان در نظر گرفته است. <ref>بستان، خانواده در اسلام، ص147.</ref> اسباب وجوب‏ نفقه زوجيت، قرابت و ملك است. <ref>سجادى، ‏فرهنگ معارف اسلامى، ج‏3، ص: 2029</ref> كسانى كه بر آنها نفقه‏ واجب است:

1. نفقه بر خود شخص
2. نفقه زن
3. نفقه نزديكان
4. نفقه بر خويشاوندى كه فقير است
5. نفقه بر نيازمند
6. نفقه بر گم‏شده
7. نفقه براى حمايت از تلف شدن اشيا
8. نفقه براى تحصيل حق. <ref>جلالى زاده، مبادى و اصطلاحات علم فقه ص: 231.</ref> بر حسب روایتی، از امام جعفر صادق (ع) سوال شده است که : پرداخت نفقه ی کدام یک از خویشاوندان بر مرد واجب است؟ و آن حضرت در پاسخ فرموده اند: والدین، فرزند و همسر. <ref>حر العاملی، وسایل الشیعه، ج15ص 237.</ref> به موجب روایاتی از این قبیل، همسر، فرزندان و والدین، قدر متیقن از این حکم اند.

در هر حال، برای نفقه ی زوجه خصوصیاتی ذکر کرده اند که آن را از دیگر نفقه های واجب متمایز می کند؛ نخست آنکه مشروط به نیازمندی زوجه نیست و شوهر در هر حال، موظف به پرداخت آن است؛ دوم آنکه در صورت عدم پرداخت آن، حق زوجه ساقط نمی شود و قضای آن بر عهده ی شوهر ثابت می گردد؛ سوم آنکه نفقه ی زوجه بر نفقه ی دیگر خویشاوندان تقدم دارد و چهارم اینکه در صورت امتناع شوهر از ادای این حق، زن می تواند با مراجعه به دادگاه از وی شکایت کند که در این فرض، شوهر بین پرداخت نفقه یا طلاق زن مخیر خواهد شد. <ref>بستان، خانواده در اسلام، ص147.</ref>

احکام نفقه زن

نفقه زوجه دائمی واجب است. نفقه زن در زمان عده بر عهده شوهر است. نفقه زن در صورت نشوز یا طلاق ساقط می‌شود. ارتداد سبب سقوط نفقه می‌شود. <ref>https://fa.wikishia.net/view/%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87#cite_note-1</ref> در اينكه هزينه درمان زوجه، جزء نفقه‏ به شمار مى‏ رود، اختلاف است. برخى قائل به تفصيل شده و گفته‏ اند: داروهايى كه نياز به آنها متعارف است و در مداواى بيماريهاى جزئى و رايج به كار مى ‏رود، جزء نفقه محسوب مى ‏گردد؛ امّا داروهايى كه در بيماريهاى صعب العلاج و نامتعارف كاربرد دارد، بويژه در صورتى كه تأمين آنها مستلزم پرداخت مبلغى زياد باشد، جزء نفقه به شمار نمى‏ رود. <ref>نجفی، جواهر الكلام 31/ 335- 338؛ امام خمینی، تحرير الوسيلة 2/ 316- 317.</ref>

منابع

• عمید، حسن، فرهنگ عمید
• دهخدا، لغت نامه، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، مؤسسه لغت نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش.
• نجفی، محمدحسن، جواهر الكلام،(43جلدی)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا.
• امام خمینی، تحرير الوسيلة ،مؤسسه مطبوعات دارالعلم‌، قم، بی‌تا.
• ویکی شیعه
• بستان(نجفی)، خانواده در اسلام،قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390.
• جلالى زاده، جلال مبادى و اصطلاحات علم فقه‏ احسان‏ تهران‏: 1387 ه. ش نوبت چاپ: 1
• قرشى بنابى، على ‏اكبر قاموس قرآن‏ دار الكتب الإسلامية تهران‏1371 ه. ش‏ نوبت چاپ: 6
• سجادى، جعفر، ‏فرهنگ معارف اسلامى (3جلد) ، كومش‏، تهران‏، 1373ه. ش، چاپ: 3‏
• حر العاملی، محمد بن حسن‏، وسایل الشیعه، مؤسسة آل البيت عليهم السلام، قم1409 ق‏.