تمکین

تعریف

تمکین در لغت قادر و مسلط گردانیدن کسی را بر چیزی است.<ref>لغتنامه‌ی دهخدا، واژه‌ی تمکین.</ref> از عنوان تمكين در باب نكاح بحث شده و به مناسبت در باب‌هاى طهارت، صلات و تجارت نيز مطرح شده است. تمكين زوجه به این معناست که زن باید امکان بهره‌گیری جنسی را برای شوهرش بدون هیچ‌گونه محدودیت زمانی یا مکانی فراهم کند.<ref>شهید ثانی، مسالک الافهام،ج8، ص439.</ref>

تمکین در فقه

تمكين از حقوق واجب شوهر بر زن است و در صورت خوددارى زن از آن بدون عذر، نفقه او به سبب تحقق نشوز بر شوهر واجب نخواهد بود. البتّه در فقه، اين بحث مطرح است كه آيا نفقه زوجه به صرف عقد دائم بر زوج واجب مى‌شود يا منوط به تمكين وى پس از عقد است؟ مشهور، قول دوم است. ه<ref>هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم‌السلام، ج‏2، ص: 634 به نقل از الحدائق الناضرة 25/ 99</ref> برخى قول اوّل را برگزيده و افزوده‏‌اند تنها با ظهور نشوز، نفقه از عهده شوهر ساقط مى‏‌شود؛ بنابراين در فرض عدم تحقق نشوز با عدم تمكين، تأمين نفقه بر شوهر واجب خواهد بود، هرچند- به عللى مانند درخواست نكردن شوهر- تمكين حاصل نشده باشد. ه<ref>همان به نقل از فقه الصادق 22/ 324- 327</ref> زن، پس از عقد و پيش از دريافت مهر مى‏‌تواند از تمكين خوددارى كند، به شرط آنكه مهرش نقد و امتناع، قبل از آميزش باشد. <ref>همان به نقل از جواهر الكلام 31/ 41</ref> برخى، توانايى شوهر در پرداخت مهر را نيز بر شرايط ياد شده افزوده و گفته‏‌اند: اگر شوهر قدرت پرداخت مهر را نداشته باشد، زن حقّ امتناع از تمكين ندارد. <ref>همان به نقل از كتاب السرائر 2/ 591- 592</ref> بر اصل حكم، ادعاى اجماع شده است؛ ليكن برخى آن را نپذيرفته و گفته‏‌اند: هريك از زن و شوهر مكلّف به وظيفه خويش است؛ زن به تمكين و مرد به پرداخت مهر و هيچ‏‌كدام بر ديگرى توقّف ندارد و هركدام به وظيفه خود عمل نكند، مرتكب معصيت شده است.<ref>البحراني، الحدائق الناضرة 24/ 460- 462</ref> در ازدواج موقّت، استقرار همه مهر، متوقّف بر تمكين زن در تمامى مدّت تعيين شده در عقد است. <ref>نجفی، جواهر الكلام 30/ 167</ref> در موارد حرمت آميزش آميزش يا حرمت مطلق استمتاع تمكين نيز بر زن حرام است‏. <ref>هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم‌السلام، ج‏2، ص: 634</ref> به هر حال با توجه به ادله و شواهد متقنف در اصل ثبوت این حق برای شوهر، اختلاف و تردیدی وجود ندارد. در روایات متعدد، تمکین جنسی زن در زمره‌ی حقوق شوهر یا واجبات زن به شمار آمده است و به علاوه، در روایت معتبری به این نکته تصریح شده در سنت پیامبر اکرم(ص) اختیار هم‌بستری و طلاق در دست شوهر است. بر این اساس فقها خودداری زن از تمکین جنسی را از مصادیق مسلم نشوز و نافرمانی زن به شمار آورده‌اند. <ref>بستان(نجفی)، خانواده در اسلام، ص82.</ref>

منابع

• بستان(نجفی)،حسین، خانواده در اسلام، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،1390.
• هاشمى شاهرودى، محمود فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام،‏ موسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت عليهم السلام، مركز پژوهش‌هاى فارسى الغدير، قم‏1426 ه. ق.‏
• نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی. بی‌تا.
• شهید ثانی، مسالک الافهام، قم، موسسه المعارف الاسلامیه، 1416ق.
• لغتنامه‌ی دهخدا، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، مؤسسه لغت نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش.