لیلا احمد: تفاوت میان نسخهها
(←دیدگاه) |
|||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
==دیدگاه== | ==دیدگاه== | ||
اهمیت دیدگاه لیلا احمد به دلیل تجربه زیسته وی در اسلام و غرب میباشد.تجربه احمِد بعد از عبور از مرزهای اجتماعی و فرهنگی تأثیر زیادی بر روی کار او داشته است. او هم فرهنگ غربی را تجربه کرده بود و هم فرهنگ عربی را. هم اسلام شخصیِ “به زندگی درآمده” که مادرش به او آموخته بود را تجربه کرد و هم اسلام آئینی و گاه ظالمانه را که دولت اجرا میکرد. او فرصتهای آموزشی که تحت تأثیر غربیها در مصر اجرا شده بود را تجربه کرده بود. اما از نژادپرستیهای معلمان و همتایان انگلیسی خود نیز رنج برده بود. این تجارب متنوع منجر به ارائه تحلیلی است که حس همزاد پندارانه را در مخاطب تحریک میکند و مخاطب را مجبور به همراهی با تحلیلهای ارائه شده در نوشتههای خود کرده است.<ref>دین آنلاین، لیلا احمِد؛ تحلیلی منسجم از زن در اسلام،22شهریور 1399 </ref> | اهمیت دیدگاه لیلا احمد به دلیل تجربه زیسته وی در اسلام و غرب میباشد.تجربه احمِد بعد از عبور از مرزهای اجتماعی و فرهنگی تأثیر زیادی بر روی کار او داشته است. او هم فرهنگ غربی را تجربه کرده بود و هم فرهنگ عربی را. هم اسلام شخصیِ “به زندگی درآمده” که مادرش به او آموخته بود را تجربه کرد و هم اسلام آئینی و گاه ظالمانه را که دولت اجرا میکرد. او فرصتهای آموزشی که تحت تأثیر غربیها در مصر اجرا شده بود را تجربه کرده بود. اما از نژادپرستیهای معلمان و همتایان انگلیسی خود نیز رنج برده بود. این تجارب متنوع منجر به ارائه تحلیلی است که حس همزاد پندارانه را در مخاطب تحریک میکند و مخاطب را مجبور به همراهی با تحلیلهای ارائه شده در نوشتههای خود کرده است.<ref>دین آنلاین، لیلا احمِد؛ تحلیلی منسجم از زن در اسلام،22شهریور 1399 </ref> | ||
لیلااحمد اعمال ظالمانه که زنان در خاور میانه در معرض آن هستند،را از رواج تفاسیر پدرسالارانه از اسلام به جای خود اسلام ناشی میداند. او ادعا میکند که همانطور که اسلام تکاملیافته است، دو صدای متفاوت در دین پدیدار شده است: | لیلااحمد اعمال ظالمانه که زنان در خاور میانه در معرض آن هستند،را از رواج تفاسیر پدرسالارانه از اسلام به جای خود اسلام ناشی میداند. او ادعا میکند که همانطور که اسلام تکاملیافته است، دو صدای متفاوت در دین پدیدار شده است: | ||
یک ساختار اخلاقی که از برابری معنوی همه انسانها حمایت میکند؛ | یک ساختار اخلاقی که از برابری معنوی همه انسانها حمایت میکند؛ | ||
یک ساختار سلسله مراتبی به عنوان اساس روابط مذکر / مونث؛ یک سلسلهمراتب جنسیتی | یک ساختار سلسله مراتبی به عنوان اساس روابط مذکر / مونث؛ یک سلسلهمراتب جنسیتی | ||
لیلا احمد معتقد است که با آمدن اسلام مقداری حقوق به زنان داده شد ولی اندک اندک این حقوق سلب شد. لیلا احمد گرچه قائل به این است که وضعیت فعلی زنان و جنسیت در جهان اسلام به شدت متاثر از مسائل فرهنگی، تاریخی و تمدنی بوده و همه چیز را نمیشود روی متون دینی بار کرد اما مثل نویسندگان دیگر مدعی نیست که متن اصلی یعنی قرآن و سیره پیامبر لزوما به دنبال عدالت جنسیتی هستند. لیلا احمد مدعی است که در قرآن یک نگاه اخلاقی متعالی وجود دارد که این نگاه اخلاقی به شدت شأنیت و جایگاه زنان را بالا میبرد و برای زنان حقوق جدی و مطلوبی قائل است ولی این قضیه در نگاه حقوقی این دیانت است و در ساختار فقهی این موضوع دیده نمیشود.لیلا احمد تلاش دارد که یک تحلیل کلی از تاریخ جامعه اسلامی ارائه دهد ولی مدعی نیست که این کار را در همه مذاهب اسلامی انجام داده است.<ref>رادیو گفتگو، دکتر محسن بدره، الهام بخشیهای کتاب لیلا احمد از نظر روششناختی، 98/10/10</ref> | لیلا احمد معتقد است که با آمدن اسلام مقداری حقوق به زنان داده شد ولی اندک اندک این حقوق سلب شد. لیلا احمد گرچه قائل به این است که وضعیت فعلی زنان و جنسیت در جهان اسلام به شدت متاثر از مسائل فرهنگی، تاریخی و تمدنی بوده و همه چیز را نمیشود روی متون دینی بار کرد اما مثل نویسندگان دیگر مدعی نیست که متن اصلی یعنی قرآن و سیره پیامبر لزوما به دنبال عدالت جنسیتی هستند. لیلا احمد مدعی است که در قرآن یک نگاه اخلاقی متعالی وجود دارد که این نگاه اخلاقی به شدت شأنیت و جایگاه زنان را بالا میبرد و برای زنان حقوق جدی و مطلوبی قائل است ولی این قضیه در نگاه حقوقی این دیانت است و در ساختار فقهی این موضوع دیده نمیشود.لیلا احمد تلاش دارد که یک تحلیل کلی از تاریخ جامعه اسلامی ارائه دهد ولی مدعی نیست که این کار را در همه مذاهب اسلامی انجام داده است.<ref>رادیو گفتگو، دکتر محسن بدره، الهام بخشیهای کتاب لیلا احمد از نظر روششناختی، 98/10/10</ref> | ||
==نقد== | ==نقد== | ||
آقای بدره در روششناسی لیلا احمد به عنوان یک تاریخپژوه میگوید: اهتمام او در مهمترین کتابش در زمینه اسلام و جنسیت؛ یعنی اسلام و جنسیت؛ ریشههای تاریخی جدال امروزی، بازکاوی تصورات و نهادهای اجتماعی- حقوقی جنسیتی در جوامع اسلامی در تاریخ و یافتن ریشههای این تصورات و نهادها در جوامع و تمدنهای عربی، ایرانی، بیزانسی، رمی، یونانی، آشوری و... است. | آقای بدره در روششناسی لیلا احمد به عنوان یک تاریخپژوه میگوید: اهتمام او در مهمترین کتابش در زمینه اسلام و جنسیت؛ یعنی اسلام و جنسیت؛ ریشههای تاریخی جدال امروزی، بازکاوی تصورات و نهادهای اجتماعی- حقوقی جنسیتی در جوامع اسلامی در تاریخ و یافتن ریشههای این تصورات و نهادها در جوامع و تمدنهای عربی، ایرانی، بیزانسی، رمی، یونانی، آشوری و... است. |
نسخهٔ ۲۳ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۲۹
{{#invoke:Infobox|infobox}} لیلا احمد (عربی: لیلی احمد)؛ (متولد ۱۹۴۰) دانشمندمصری - آمریکایی مسلمان است. در سال ۱۹۹۲ او کتاب زنان و جنسیت خود را در اسلام منتشر کرد که به عنوان یک تحلیل تاریخی در موقعیت زنان در جوامع مسلمان عرب محسوب میشود. او اولین پروفسور مطالعات زنان در مدرسه الاهیات هاروارد در سال ۱۹۹۹ بود . احمد در سال ۲۰۱۳ جایزه دانشگاه لوییس ویل را برای تحلیل "veiling" زنان مسلمان در آمریکا دریافت کرد که در آن او انتقادات خود از حجاب را به نفع این دیدگاه توصیف کرد که حجاب زمانی که به صورت داوطلبانه انتخاب شد، یک عمل پیشرو و فمینیستی است. به این ترتیب، او اکنون از زنان مسلمانی که برای حجاب به عنوان نماد و فمینیسم استفاده میکنند، حمایت میکند، هر چند خود احمد "veiling" را تمرین نمیکند و به حجاب اعتقادی ندارد.<ref>ویکی پدیا انگلیسی</ref>
زندگینامه
وی در سال ۱۹۴۰ در منطقه بعلبک از قاهره در خانوادهای از طبقه متوسط مصر متولد شد.اولین مواجهههای او با اسلام، -دینی که بعدها بر روی زندگی او تأثیر بسیاری گذاشت-، توسط مادر و مادربزرگ او صورت گرفت. از همان ابتدا او رابطه منحصر به فرد زنان با اسلام را آموخت. او آموخت که دین اسلام به عنوان دینی که میتوان بر اساس آن زندگی را بنا کرد، به همان اندازهٔ اسلام رسمی، مهم و عمیق است.انقلاب 1952 مصر تاثیرات شگرفی بر زندگی احمد گذاشت.
در انقلابِ سال ۱۹۵۲ جمال عبدالناصر به قدرت رسید. در آن زمان مصر دوران ملی گرایی اعراب را آغاز میکرد. برای لیلا احمِد این واقعه به معنای آشفتگی در زندگی خانوادگیاش بود. پدرش به دلیل مخالفت با پروژهٔ سد عظیم عبدالناصر شغل خود را از دست داد. پدر احمد که یک مهندس شهری کارآزموده بود این پروژه را یک فعالیت سیاسی کوته بینانه دید که ناسیونالیسم را رواج میداد. در نتیجه مخالفت او نوعی خیانت محسوب شد. این امر آزار و اذیت دولت نسبت به خانواده او را درپی داشت. از این رهگذر آزادیِ احمد برای حضور در دانشگاههای خارج از کشور تحت تأثیر قرار گرفت.<ref>دین آنلاین، لیلا احمِد؛ تحلیلی منسجم از زن در اسلام،22شهریور 1399 </ref>
انقلاب همچنین او را مجبور به ارزیابی مجدد هویت خود کرد. او اکنون درباره دوستان یهودی و مذهبی خود که حالا بخشی از پروژه ملی گرایی اعراب شده بودند مشکوک بود. آنها همچنین از سوی غربیها به عنوان “دیگری” تلقی میشدند. مثال بسیار خشن “دیگری بودن” آنها زمانی بود که معلم فلسطینی او به این دلیل که او خود را مصری معرفی کرده بود نه عرب، به صورت او سیلی زد.<ref>دین آنلاین، لیلا احمِد؛ تحلیلی منسجم از زن در اسلام،22شهریور 1399 </ref>
در طول ۱۹۶۰ لیلا احمِد در دانشگاه کمبریج تحصیل کرد. وی درحالی که هنوز در قاهره بود در مدارس غربی انگلیسی زبان تحصیل کرد و تناقضات عاطفی بسیاری را تحمل کرد. او همچنان که تحصیلات غربی خود را دوست داشت، با نژادپرستیها و کلیشههای معلمان خود نیز مواجه بود.او در ۱۹۸۱ دکتری خود را دریافت کرد و پرفسور مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه ماسوچوست در آمهرست شد. او در ۱۹۹۹ اولین پروفسور مطالعات دینی زنان در مدرسه الهیات هاروارد شد. جایی که درحال حاضر در آن مشغول تدریس است.
دیدگاه
اهمیت دیدگاه لیلا احمد به دلیل تجربه زیسته وی در اسلام و غرب میباشد.تجربه احمِد بعد از عبور از مرزهای اجتماعی و فرهنگی تأثیر زیادی بر روی کار او داشته است. او هم فرهنگ غربی را تجربه کرده بود و هم فرهنگ عربی را. هم اسلام شخصیِ “به زندگی درآمده” که مادرش به او آموخته بود را تجربه کرد و هم اسلام آئینی و گاه ظالمانه را که دولت اجرا میکرد. او فرصتهای آموزشی که تحت تأثیر غربیها در مصر اجرا شده بود را تجربه کرده بود. اما از نژادپرستیهای معلمان و همتایان انگلیسی خود نیز رنج برده بود. این تجارب متنوع منجر به ارائه تحلیلی است که حس همزاد پندارانه را در مخاطب تحریک میکند و مخاطب را مجبور به همراهی با تحلیلهای ارائه شده در نوشتههای خود کرده است.<ref>دین آنلاین، لیلا احمِد؛ تحلیلی منسجم از زن در اسلام،22شهریور 1399 </ref>
لیلااحمد اعمال ظالمانه که زنان در خاور میانه در معرض آن هستند،را از رواج تفاسیر پدرسالارانه از اسلام به جای خود اسلام ناشی میداند. او ادعا میکند که همانطور که اسلام تکاملیافته است، دو صدای متفاوت در دین پدیدار شده است: یک ساختار اخلاقی که از برابری معنوی همه انسانها حمایت میکند؛ یک ساختار سلسله مراتبی به عنوان اساس روابط مذکر / مونث؛ یک سلسلهمراتب جنسیتی لیلا احمد معتقد است که با آمدن اسلام مقداری حقوق به زنان داده شد ولی اندک اندک این حقوق سلب شد. لیلا احمد گرچه قائل به این است که وضعیت فعلی زنان و جنسیت در جهان اسلام به شدت متاثر از مسائل فرهنگی، تاریخی و تمدنی بوده و همه چیز را نمیشود روی متون دینی بار کرد اما مثل نویسندگان دیگر مدعی نیست که متن اصلی یعنی قرآن و سیره پیامبر لزوما به دنبال عدالت جنسیتی هستند. لیلا احمد مدعی است که در قرآن یک نگاه اخلاقی متعالی وجود دارد که این نگاه اخلاقی به شدت شأنیت و جایگاه زنان را بالا میبرد و برای زنان حقوق جدی و مطلوبی قائل است ولی این قضیه در نگاه حقوقی این دیانت است و در ساختار فقهی این موضوع دیده نمیشود.لیلا احمد تلاش دارد که یک تحلیل کلی از تاریخ جامعه اسلامی ارائه دهد ولی مدعی نیست که این کار را در همه مذاهب اسلامی انجام داده است.<ref>رادیو گفتگو، دکتر محسن بدره، الهام بخشیهای کتاب لیلا احمد از نظر روششناختی، 98/10/10</ref>
نقد
آقای بدره در روششناسی لیلا احمد به عنوان یک تاریخپژوه میگوید: اهتمام او در مهمترین کتابش در زمینه اسلام و جنسیت؛ یعنی اسلام و جنسیت؛ ریشههای تاریخی جدال امروزی، بازکاوی تصورات و نهادهای اجتماعی- حقوقی جنسیتی در جوامع اسلامی در تاریخ و یافتن ریشههای این تصورات و نهادها در جوامع و تمدنهای عربی، ایرانی، بیزانسی، رمی، یونانی، آشوری و... است. لیلا احمد چون ساختار فقهی شکلگرفته در زمینه جنسیت در تمدن اسلامی را متأثر از سنتهای اجتماعی پیشااسلامی موجود در قلمروهای مفتوحه و گفتمانهای غالب جنسیتی آنها میداند،دلمشغول کاوش شباهتهای موجود میان نهادهای حقوقی جنسیتی آن جوامع با نهادهای حقوقی بسطیافته در فقه اسلامی است. بنابراین شاید بتوان مهمترین رهاورد روششناختی لیلا احمد برای فمینیسم اسلامی را بازکاوی تصورات و نهادهای اجتماعی- حقوقی جنسیتی اسلامی در تاریخ دانست؛ چراکه این کار میتواند ساخت و تکون فقه و بهطورکلی معرفت اسلامی در همه ساحتهایش را در بستر تاریخی- تمدنیاش قرار بدهد و تأثرات جدیاش از این جوامع و تمدنها را بکاود. عنصر مهم و مؤثر دیگری که در کار لیلا احمد حضور دارد تمییز او میان اسلام اخلاقی که به لحاظ جنسیتی برابریطلبانه است، و اسلام پدرسالارانه است.احمد نیز مانند مرنیسی، گرچه از «اسلام چه کرد» و «اسلام چه نکرد» به شکلی منفی و ملامتگرانه صحبت میکند، ولی علاقهای به تمییز بازنماییها و تفسیرهای صورتگرفته از اسلام با خود اسلام ندارد.<ref>پژوهشکده زن و خانواده،نشست علمی با موضوع «تطور روش شناسی تفسیری فمینیسم اسلامی»،</ref> احمد، تاریخنگاری اسلامی را نقد میکند و میگوید "تمدن اسلامی نیز تاریخ را به نحوی پردازش کرد که دوره پیش از اسلام عصر جاهلیت و اسلام به عنوان تنها منبع آنچه تمدن محسوب میشد، به حساب آید. بدیهی است که چنین پردازشی از نظر ایدئولوژیکی مفید فایده بود و سوای موارد دیگر این واقعیت را پنهان میکرد که وضع زنان در برخی فرهنگهای خاورمیانه پیش از ظهور اسلام در مقایسه با بعد از آن به طور قابل توجهی بهتر بود". احمد از هر فرصت و سرنخی برای خوب نشاندادن مقام و آزادی زن در میان عرب جاهلی استفاده میکند و ارجاعاتاش نیز به نویسندگان همین تمدن اسلامی مانند ابنسعد نویسنده الطبقات الکبری، ابوالفرج اصفهانی صاحب الاغانی و مستشرقینی است که احتمالاً اصل منابعشان در تاریخنویسی از عرب و اسلام، همین منابع است.<ref>پژوهشکده زن و خانواده،نشست علمی با موضوع «تطور روش شناسی تفسیری فمینیسم اسلامی»،</ref> آقای بدره یکی از اشکالات کار لیلا احمد را آن دانست که تصویری جامع از زن جاهلی و تحولاتی که اسلام درباره او رقم زد نشان نمیدهد؛ تصویر جامعی که به دور از برداشتهای گزینشی و تفسیرهای تحکمی از برخی نقلهای تاریخی، میتواند مبنای استوارتری برای فهم جنسیت در جهانبینی اسلامی فراهم کند.<ref>پژوهشکده زن و خانواده،نشست علمی با موضوع «تطور روش شناسی تفسیری فمینیسم اسلامی»،</ref>
آثار
- ادوارد لِین: مطالعۀ زندگی و کار او و اندیشههای انگلیسیان دربارۀ خاورمیانه در قرن ۱۹ (۱۹۷۸)<ref>زنان امروز، گفت و گو با پروفسور لیلا احمد،26بهمن 97</ref>
- زنان و جنسیت در اسلام: ریشههای تاریخی جدال امروزی (۱۹۹۲)<ref>زنان امروز، گفت و گو با پروفسور لیلا احمد،26بهمن 97</ref>
- عبور از مرز: از قاهره به امریکا (سفر یک زن) (۱۹۹۹)<ref>زنان امروز، گفت و گو با پروفسور لیلا احمد،26بهمن 97</ref>
- انقلاب آرام: تجدید حیات حجاب از خاومیانه تا امریکا (۲۰۱۱)<ref>زنان امروز، گفت و گو با پروفسور لیلا احمد،26بهمن 97</ref>
جوایز
لیلا احمد در ۲۰۱۳ جایزۀ دانشگاه لوئیزویل گرامایر را به خاطر کتاب اخیرش، انقلاب آرام،دریافت کرد.<ref>زنان امروز، گفت و گو با پروفسور لیلا احمد،26بهمن 97</ref>
پانویس
منابع
- زنان امروز، گفت و گو با پروفسور لیلا احمد،26بهمن 97
- پژوهشکده زن و خانواده،نشست علمی با موضوع «تطور روش شناسی تفسیری فمینیسم اسلامی»
- رادیو گفتگو، دکتر محسن بدره، الهام بخشیهای کتاب لیلا احمد از نظر روششناختی، 98/10/10
- دین آنلاین، لیلا احمِد؛ تحلیلی منسجم از زن در اسلام،22شهریور 1399
- ویکی پدیا انگلیسی
- ویکی پدیا فارسی صفحه لیلا احمد